Wdówka z długami - Matka Twardogóry. Dolnośląskie Tajemnice odc. 119. Opowiada Joanna Lamparska
Dobrodziejka nowożytnego miasta
Na przełomie XVII i XVIII w., wkrótce po zakupieniu Twardogóry (w 1676 r.) od Zygmunta von Köckritz (Młodszego) przez Eleonorę Charlottę (Karolinę) von Württemberg-Mömpelgard (1656-1743), żonę księcia oleśnickiego Sylwiusza Fryderyka (1651-1697), która - przeprowadzając na własny koszt przebudowę i rozbudowę miejscowości, nadto adaptując (w 1685 r.) na potrzeby mieszkalne posadowiony na jej obrzeżach zamek - uczyniła z niej swe miasto rezydencjonalne. Od początku starała się zapewnić podstawy gospodarcze jego rozwoju. Potwierdziła prawa wcześniej powołanych już cechów oraz nadała nowe (1676, 1677, 1680, 1705). Ustaliła stały dzień targowy (środę). Postarała się o przywilej organizowania czterech jarmarków w roku. Zapewniła środki na działalność duszpasterzy luterańskich i system finansowania urzędów miejskich. Wraz z rozwojem miejscowości w 1686 r. wprowadzono regulacje administracyjne, przepisy przeciwpożarowe oraz porządkowe, założono księgi miejskie i kościelne. Na terenach sąsiadujących od południowego wschodu z średniowiecznym założeniem rozplanowano i w krótkim czasie wzniesiono barokową dzielnicę skupioną wokół prostokątnego obszernego placu. Księżna uzyskała od cesarza zwolnienie mieszkańców (głównie protestanckich uchodźców) od podatków na okres 100 lat. Księżna Eleonora Charlotta zatroszczyła się nie tylko o życie gospodarcze i religijne miasta, starła się o zapewnienie wszelkiej dostępnej w ówczesnych czasach infrastruktury, edukacji, opieki społecznej i medycznej. W mieście uruchomiono wodociąg. Działały młyn i cegielnia. Księżna ufundowała i zagwarantowała środki na kilkadziesiąt lat działania szkoły ewangelickiej. W 1706 r. uzyskała cesarskie zezwolenie na otwarcie apteki. Założyła też dwa szpitale. W 1697 roku, po śmierci Sylwiusza II Fryderyka, księżna została uwikłana w procesy spadkowe. W trakcie kolejnych lat sporów prawnych, z powodu zadłużenia, zakwestionowano także jej prawo do Twardogóry. Majątek obłożono sekwestrem. W 1712 roku w wyniku licytacji zakupiła go dla syna Karola Anna Zofia von Mecklenburg-Schwerin, po śmierci Zygmunta Juliusza, regentka dobroszyckiej części księstwa oleśnickiego. Księżna Eleonora Charlotta mieszkała do 1713 r. w Twardogórze. Później przeniosła się do Ligoty Małej (Klein Ellgut), a następnie do Wrocławia, do pałacu książąt oleśnickich Wirtembergów, przy dzisiejszej ulicy Wita Stwosza obok pałacu Hatzfeldów.
Najnowsze dzieje
Miastu udało się przetrwać trudne czasy. Dalszy rozwój i kolejną zmianę statusu przeżyło już w czasach pruskich. W 1743 roku Twardogórę kupił hrabia Heinrich Leopold von Reichenbach, który od l. 30. XVIII w. rozpoczął gromadzenie ziem w księstwie oleśnickim, a w 1741 r. uzyskał dla swych własności status państwa stanowego w Goszczu. Włączył doń i Twardogórę, która przekształcała się w ośrodek wczesno przemysłowy. W 1786 r. miasto zamieszkiwało 1175 osób, wśród których, podobnie jak w czasach baroku, najwięcej trudniło się prosperującym wówczas rzemiosłem tkackim. Od połowy XIX w. Twardogóra zaczęła nabierać charakter przemysłowy. Henryk Piirschel założył w 1852 r. mechaniczną tkalnię, a Henryk Lichtenberg rozpoczął przemysłową produkcję mebli.
Demograficzny rozwój miasta w XIX w. (w 1885 r. - 2202 osoby, a po połączeniu ze Starą Twardogórą w 1910 r. - 3351 osób) spowodował powiększenie infrastruktury miasta. Przed I wojną światową założono w Twardogórze bank kredytowy (1901), drukarnię (1907), zbudowano sąd i areszt (1902) - obecnie ratusz, kaplicę cmentarną (1906), ratusz (1912 - przy wschodniej ścianie rynku), a także zainstalowano nowy wodociąg (1901) i przeprowadzono elektryfikację miasta (1910). W 1944 r. miasto zamieszkiwało 4500 osób, które przede wszystkim trudniły się rzemiosłem, handlem i usługami. Miasto posiadało między innymi szkołę rolniczą i ogólnokształcącą, dwa kina, a także szpital, dom dziecka i rozbudowaną gastronomię. Rządy niemieckie w Twardogórze zakończyły się 23 stycznia 1945 r. Od tej pory trwa okres administracji polskiej.
1 окт 2022
