Zaman Nedir? Bilmiyoruz... Peki Gözlemlenebilir mi? 

😊

Güzel hocam sizi sevindirdik :D

Bende

Tek değilsin 😊

Hepimiz

Şimdi yaticam,uyku vakti; anca uyurum belgesel bitene kadar 😂

Bilim içten gelen bişey abone sayısına falan pek takmaz sanırım aynı şeylerle ilgilenen kişiler buluşuyoruz işte buralarda bir şekilde.

Teşekkürler

Teşekkürler

Hayatımda en çok kafa yorduğum konu bende de.. tanrı kavramından da fazla.

Haydaaa çok iyi :D İTÜ'lüsün galiba, bak aynı okuldan çıkmışız bir de :D

Ben de neden bu kanalı sevdim diyordum 😂

İTÜ makinaya girdiğim gün hayatın eskisi gibi olmayacak olmasını idrak ettim. Ama neyse ki aynı okuldan dostları görmek duymak müthiş bir mutluluk getiriyor şu yaşta bile.

@@okanguncu5453 Selam... Evet kesinlikle hayatın, hayata bakışın, düşüncelerin, insan ilişkilerin hepsinin türevini alabiliyorsun :)

Teşekkürler hocam

Ayda 1 olabilir

Rica ederiz

Bu cokbilgili adamlarla cübbeli bilmem ney arasında bir fark yok😅

Teşekkürler. Siz galiba hafif sohbet muhabbet tarzında da videolar istiyordunuz. Haftaya öyle bir şey deneyeceğiz. Bakalım nasıl olacak.

@@doğalfrekans, istemekten ziyade, naçizane bir destek tavsiyesi idi. Elde edilmek ise, her izleyenin, kendisini, size muhattap olarak algılayıp, anlatılana daha fazla konsantre olması idi. Zira, izleyenlerin bir kısmı, konuyu biraz anlıyor. Bir kısmı, hiç anlamıyor. Bir kısmı ise, uzman seviyesinde anlıyor. Ortak payda ise, herkesin, konuya ilgi duyup birşeyler daha öğrenmek istemesi ile, ufkunu genişletme arzusu. Dolayısı ile, sanki öğretmen ortaya birşeyler konuşuyor ve isteyen alır yerleşik tavrı (okullarda) yerine, kişi bizzat kendisi muhattap alınıyor, kendisine hitabediliyor duygusunu hisseder ise, hem konuya daha fazla konsantre olur ve hem de kedisini daha özel hisseder. Bu ise, hem sizin, hem izleyicinin, hem de bilimin yararına olur kanaatindeyim. Selam, sevgi ve saygıyla.

Güzel umutlarınız için teşekkürler.

Teşekkürler kral :D

Yok ya uzman değiliz biz de ilk kez bu kadar uzun denedik :D

Açmayalım

Anladıysanız ne güzel hocam, ama hatırlatma siz yine de beni şüpheyle izleyin :D

Sağ ol

Teşekkürler hocam

Zaman yok yine var ya da yok cevabı verilmedi. Zaman denilen şey sadece bir ölçüttür.

@@codehece Evet, kendi düşüncemi belirtmiştim. Videodan çıkarımımı değil.

Tam olarak ne demek istediniz anlamadım hocam. Ama hata olduğunu düşünüyorsanız ayrı bir yorumla belirtir misiniz tekrar.Yanıtlar bana bildirim olarak gelmiyor. Tek tek açıp bakmam gerekiyor. Diğer türlü daha kolay.

Ben de seni seviyorum 😍

@@doğalfrekans eyvallah kardesim benim :)

Konu bitmiştir.

Teşekkürler kral

Nokta, maddi olmayan maddi varlık. Evrende tek bir nokta mı var yoksa noktanın her hareketi yeni noktalara mı sebep oluyor? O zaman hareketi de noktayı açıkladığımız gibi açıklayabilmeliyiz. Eğer nokta Kalemse geçtiği her noktada yeni kalemler yaratıyor demektir.

@@mucahit-ayaz elinizde bir madeni para olduğunu bir yüzünün yazı(1),diğer yüzünün tura(0) olduğu aşikar.madeni paranın durumu üçlü bir durumdur.bu ikiduruma ilaveten dik durumu vardır.dik durum ikiliği içermesine rağmen şu veya o değildir.yazı veya tura şeklinde tecelli etme imkanı olan hareketsizliktir.tüm imkanı külli olarak içerir.madeni para yazı olarak tezahür ettiğinde karşısında tura olarak kendini tekrar eder.kendini zamanda hareket oluşturup zamanı oluşturan bu noktanın kendisinde hareketsiz durumdaki tüm ihtimalin bilgisi de mevcuttur.yani yazı yada tura olarak tezahür edenin ,tezahür etmeyen dik durumu aynı anda mevcuttur.Taocu metafizik yazı ve turayı yine ying yang üzerinden anlatır.taichi hiç hareket etmeyen paradır.( bu kalemdir)chi hareketin içindeki hareketsizliktir.( bu noktadır) wu- chi ,Chi olmayandır,varlık ötesi hakikati temsil edip ,kalemi hareket ettiren Tao' yu temsil eder.chi kalpte bulunur İslam metafiziğinde nokta-i Kübra derler.nefsin fenası halinde ulaşılır. Nokta ile temas varoluş kitabının dikey boyutu ile temasın sağlandığı yerdir.varoluşun aşağı ve yukarı ikidenizi burada cem olur,berzahta denir.taocular bu noktaya wu- wei yaparak ulaşmaya çalışırlar.wu=hiç,wei =hareket demek; wuwei yapmak nokta olup kalemin iradesine katılmak demektir.hiç birşey yapmadan herşeyi yapmak derler buna.bu makamda yapan eden o'dur derler.islam metafiziģinde taichinin karşılığı ,yani kalemin karşılığı Ruh' tur,vahdaniyet mertebesi olarak bilinir.kalemi hareket ettiren wu- Chi, İslam merafiziğinde Ahadiyet mertebesidir.eşi benzeri olmayan,varlık olmayan hakikattir.kalem ve nokta örneği o hakikatin aynadaki tecellisi,nurudur.Nur madeni paranın dik konumu gibi ikiliğe ait olmayıp ,ikiliği imkan olarak içinde barındırır.bunlar celal ve Cemal sıfatlarıdır.celal ve cemali bir bilen o nura ulaşamaz ,onda ölmek zorundadır.o kendisini ancak kendisi ile bilir.

@@mucahit-ayaz elinde tek bir madeni para olduğunu düşün.bu madeni parayı bir kez havaya attığında yazı ya da tura gelir.ama madeni paranın dik konumu hareketsizliği tezahür etmeme durumunu simgeler.yani hareketin içinde mutlaka bir hareketsizlik hali gizlidir.bunun haricinde madeni paranın hiç hareket etmediği bir durum vardır.bu sebeple nokta hiç hareket etmeyip sonsuz imkanı barındırmaktadır .kalem,hareketin içindeki hareketsizlik olarak nokta olarak gözükür.mutlak hareketsizlik ise kalem olarak anlaşılabilir.ilk noktanın hiç hareket etmeme ihtimali ve hareket etme ihtimali vardır.hiç hareket etmediği durum hareket ettiği durumun tüm imkanlarının hazinesidir.hareket halinde tüm imkanın sadece belirli bir kısmını açığa çıkarır.tezahur halinin içindeki gizli nokta bu ilk hareket etmeyen kalem ile irtibat halindedir.tek bir kalem,noktaların çokluğu sebebi ile çok kalem olduğu izlenimi yaratır.kalemlerin hepsi yine tek bir kalemdir.her sayının sıfırıncı kuvveti birdir.

Serbest düşüşte elma üzerine kuvvet uygulanmıyorken tek şeritli bir yolun aşağı doğru olması gibi düşünün. Elmanın üzerine yeterli bir kuvvet uygulanmadığı sürece yolu takip edecek.

@@doğalfrekans Uzay zamanda aşağı yukarı bir yön yoktur. Bu cisim neden o eğri yolda sabit durmak yerine dünyanın merkezine doğru harekete geçiyor yani onu harekete geçiren kuvvet nedir?

Sana bir konuda garanti veriyorum.Sen ölünceye kadar kafandaki dini inanış ile bilimi hiçbir zaman birbirlerini doğrularken/tamamlarken göremeyeceksin.

Tamam 😑

Rica ederiz

Bir deneyelim dedik. Bakalım güzel bir izlenme sayısı gelecek mi :D Gelirse devam ederim uzun videolara, benim de hoşuma gidiyor açıkcası.

Bence gelmeli, belgesel tadında bir 43 dk geçirdim. Emeğinize sağlık 🙏

Geçerli. Yanlışlıkla aksine yorumlanacak bir şey mi dedim acaba? Herhangi bir şekilde büyükbaba paradoksuna değinmemiştim.

Merhaba, düzeltmeler için teşekkür ederim. Hermann Minkowski'ye açıkcası bilerek değinmedim. Minkowski Uzayı'nı anlatmak güzel olabilirdi ama oraya da girsem video daha da fazla uzayacaktı. Ama haklısınız yine de değinebilirdim. Riemann konusunda fazlaca haklısınız. Kayıt sırasında "1910'lara gelinene kadar eğri uzay konseptine iyice odaklanıldığını" belirtecektim, yanlış konuşmuşum. Sıcaklık iddianıza katılmıyorum. Öncelikle video çok uzun ama sanki bir yerde simülasyon teorisini vs bir kenara bırakırsak diye belirtiyor olmam lazım (tam hatırlamıyorum kaydı alalı baya oldu çünkü). Bunu dedikten sonra eğer sıcaklığın en basit tanımını alırsanız ve ortalama enerji üzerinden giderseniz, sıcaklık gözlemlenebilir. Tabii sizin demek istediğinizi anladım, ancak o cümleyi genel görelilik yorumlamasından sonra söylememin sebeplerinden biri buydu. Farz edelim genel görelilik sadece fiziksel gerçekliğin geometrileştirilmesi ki videoda ana akım fiziğin aslında bunun aksini iddia ettiğini zaten belirttim. Ama farz etmeye devam edelim, bu durumda yine uzay-zaman var diyebilecek miydik? Bence diyemezdik. Yani o cümleyi bir noktada bu duruma biraz daha dikkat çekmek için söyledim. İkincisi uzay-zaman gözlemlendi mi mevzusunda "direkt" gözlemlenmedi diyorum. Biz hep genel göreliliğin öngörülerini gözlemliyoruz. Kabul edersiniz o cümle yanlış değil. Kaldı ki hemen arkasından söylediğim şeyin ne anlama geldiğine tekrar dikkat çekmek için uzay-zaman için ya yüzde yüz vardır diyorum, yada koşullu bir varlıktır diyorum. Yorumunuz için tekrar teşekkürler. Minkowskii ile Hilbert'e değinip değinmemek konusunda çok arafta kalmıştım. Pişman oldum şimdi. Riemann içinse arıyetten teşekkür ederim çünkü baya çirkin bir hata olmuş :D

​@@doğalfrekans Rica ederim:) Pişman olmanıza gerek yok hocam. Umarım faydalı olmuştur. Diferansiyel geometrinin hızla geliştiği o dönemlerde başka önemli bilgiler de var çok bilinmeyen ve aslında işin özü o bilgilerin katmanlaştırılması sonucu ortaya çıkıyor. Önceki yorumumdaki noktalarla ilgili aynı sorun devam ediyor. Başta da dediğim gibi iyi tanımlı ifadeler kullanmazsak her şey gizem havasına bürünüyor. Söylediğiniz cümleyi buraya yazıyorum: "Fiziğe yani evrene ait olan her şeyi deneysel gözlemlerle sınırlayacaksak, uzay-zaman dokusu henüz atom kadar gerçek değil." Bu cümle önceki yorumda anlattığım noktalardan dolayı doğru değil. Uzay-zaman dokusu deneylerle (doğrudan olmayan bir şekilde) gözlemlenebilir gerçek bir olgu. Genel göreliliğin öngörülerinden biri gravitasyonel dalgalardı ve 2015'te gözlemlendi. 1919 yılında ise direkt ışığın bükülmesi ile bu kanıtlandı. "41.46" da, "Bunların hepsi var çünkü gözlemleyebiliyoruz" gibi bir ifade kullanmışsınız mesela. Uzay-zaman dokusunun değişimini de gözlemliyoruz ancak doğrudan olmadığı için, bu durumda var diyemeyiz gibi anlamlara kaymış (atom kadar gerçek değil gibi). Doğrudan gözlemlenmediğinde var mıdır yok mudur gibi karmaşalara sebep olabilecek bu tarz ifadeler aradaki bazı doğru ifadelerle karışık şekilde söylenmiş. Siz direkt gözlemlenebilir değil deseniz de (yani dolaylı olarak gözlemlenebilir gerçek bir yapı), ki bu doğru, arada bu tip cümleler de var. Uzay-zamanı gözlemledik bu gözlem sadece direkt değil, tıpkı sıcaklık gibi tıpkı elektromanyetik alanlar gibi ve daha birçok başka fiziksel olgu gibi. Bunların içinde en derin olanı Maxwell teorisinin zirvesi olan makro skalalarda doğru sonuçlar veren ve yine bu büyüklüklerde anlamlı olduğunu 100 sene sonra bile gözlemlediğimiz öngörülerde bulunan genel görelilik teorisi. Yine yukarıdaki ifadenizi buraya yazayım: "Farz edelim genel görelilik sadece fiziksel gerçekliğin geometrileştirilmesi ki videoda ana akım fiziğin aslında bunun aksini iddia ettiğini zaten belirttim. Ama farz etmeye devam edelim, bu durumda yine uzay-zaman var diyebilecek miydik?". Einstein'ın alan denklemlerine baktığınızda, bir taraf madde(kütle) ve enerji dağılımını ve hareketini veren enerji-momentum tensörüdür, diğer taraf ise uzayın (diferansiyel) geometrisinde oluşan etkidir (evrensel kozmolojik sabitler dışında, Ricci eğrilik tensörü ve Skaler eğrilik), bu denklem iki farklı olgunun kesiştirilmesidir. Şimdi sizin cümlenize bakıyorum: genel göreliliğin SADECE fiziksel gerçekliğin geometrileştirilmesi olduğunu farz edersek, uzay-zaman vardır diyebilecek miydik? Yani başka bir fizik içinde başka bir yerde, genel göreliliğin SADECE fiziksel gerçekliğin geometrileştirilmesi olduğunu farz edip uzay-zamanı denklemden çıkarmaktan bahseder gibi bir ifade kurmuşsunuz. Bu soruyu açıklamak gerekiyor. Bir defa genel görelilik teorisinin başlangıcında uzay-zamanı tanımlamak var ve sonrasında bu teori uzay-zaman kullanılarak formüle ediliyor, biz hiçbir uzay-zaman yapısı olmadan SADECE fiziksel gerçekliğin geometrisi olduğunu iddia eden diyelim ki bir genel görelilik varsayımı yaptık (bu bile aslında uzay-zamanın bize açtığı bir kapı. Uzay-zaman olmasaydı geometriye bir kapı açılmazdı, uzay-zaman bunun böyle olduğunu KANITLADI. Bunu artık biliyoruz). Uzay-zamandan bağımsız olarak böyle bir geometrileşmenin var olması demek ne demek? Çok çok genel bir varsayım sadece, bir felsefik duruş gibi. Çünkü öyle bir geometrinin ne olduğu hakkında hiçbir fikrimiz yok, ne kullanıldığını bilmiyoruz, en önemlisi bir teorimiz (veya bir teorinin parçaları) yok. Siz bunu varsayarak şu ifadeyi söylüyorsunuz: Genel görelilik sadece fiziksel gerçekliğin bir geometrileşmesi ise uzay-zaman yok, bu sizin şu doğruyu kabul ettiğiniz anlamına gelir ("bence" demişsiniz zaten): Sadece fiziksel gerçekliğin bir geometrileşmesi. Bu yeni durumdaki fiziksel gerçeklik ne? Hangi fiziksel gerçekliğin geometrileşmesi? Başka bir açıdan, o geometriyi oluşturan ne? Uzay-zaman olmayacaksa ne olacak? Olay fizikse bu soruların hepsi önemli, varsayım yapabilirim, hatta bilim kurguya kaçar, ve öyle bir yapabilirim ki bunlar ne yanlışlanabilir ne doğrulanabilir nitelikte olabilir. Eğer amacımız bilim kurgudan ziyade bilimsel sorgulama ise soruların iyi tanımlı olması gerekir, felsefe açısından da sorulabilecek yüzlerce soru var gibi görünse de eldeki fiziksel bilgilerin de ışığıyla sorulacak derin soruların sayısı görece daha azdır. Hawking gibi teorik fizikçiler, teorik fizikteki doğrulanan çok ilginç fenomenlerden sonra felsefenin belirli alanlarının artık öldüğü görüşündelerdi. Buradaki argümanım soru sormanızdan dolayı değil, sorduğunuz soruyu elimizdeki bilgilerle bir tabana oturtmaya çalışmak diyelim. Onu anlatmaya çalıştım naçizane. Sıcaklık, moleküllerin veya atomların ortalama kinetik enerjisini temsil eden bir ÖLÇÜDÜR ve bu anlamıyla gözlemlenebilirdir sadece doğrudan gözlemlenemez. Burada doğrudan gözlem dediğimde sizin videodaki gibi elmayı gözlemlemeniz gibi bir durumdan bahsediyorum. Sıcaklığın etkilerini ölçerek dolaylı olarak gözlemlemek mümkündür. Yani sıcaklık da genel görelilik, elektronlar ve elektromanyetik alanlar gibi dolaylı olarak gözlemlenir. Kendi duyularımızla veya diğer maddeler üzerindeki etkisiyle hissederiz. Aslında konuşulması gereken başka noktalar da var ancak vaktim olmuyor hepsini dinlemek için, son olarak başlıkla ilgili de bir iki cümle söylemek gerekirse, zaman nedir sorusuna bilmiyoruz demişsiniz, zaman, kuantum mekaniği ve genel görelilikteki farklı zaman tanımlamalarının uyumsuzluğundan dolayı neden bilinemez olsun? (Burada bu iki teori etrafında konuştuğunuz için felsefik bir soru olarak bunu algılamıyorum artık) Öyle olsaydı bu iki teorinin gelişimi zaten mümkün olmazdı. Genel görelilik ve kuantum mekaniğinde zaman kavramları, kendi bağlamlarında iyi tanımlanmıştır. Genel görelilikte zaman, uzay-zamanın dinamik ve göreceli bir bileşeni olarak tanımlanırken, kuantum mekaniğinde zaman (videoda da anlattığınız gibi), mutlak ve evrensel bir parametre olarak (Newtonian zamana benzer) alınır. Her iki teori de zamanın doğası ve işleyişi hakkında net ve tutarlı bir çerçeve sunar. Genel görelilik, Newtonian zamandan bir şekilde kendisini ayırdı, ve bu durumda tabii ki kuantum mekaniği ile genel göreliliğin zaman anlayışlarının uyuşmasını bekleyemeyiz. Saygılar.

Hocam yeni gördüm bu yorumunuzu sabah sağlam kafayla okuyacağım :D

Şüphesiz en hızlı işlemciden bile hızlı beyinde olmakta bu

Beynimiz zamanın içinde sürüklendiğine değil zamanı kontrol ettiğine inanıyor. Sözgelimi her an biraz daha yıprandığını ve ölüme yaklaştığını değil gelen zamanı dilediği gibi şekillendireceğini hissediyor. Üstelik kaybolup giden geçmiş zamanın varlığına bile inanıyor.

Hayatim da duydugum en berbat metafor…

Matematik fizik bölümünden hoca falan görüp değerlendirse iyi olur bence emek vermişsin matematik formülden anlamam ama görünüyorki ne kadar zeki olursan ol matematik ve formüller açamadığın kapıları açıp yardım edebiliyorlar.