Υπάρχει το Κακό; Απαντούν ο Αριστοτέλης και οι Στωϊκοί Φιλόσοφοι 

Κύκλος μαθημάτων με τίτλο: «Υπάρχει το Κακό; Φιλοσοφική Προσέγγιση» (Χειμερινό εξάμηνο 2022-2023 της Εταιρείας των Φίλων του Λαού/Λαϊκού Παν/μίου).
Τίτλος 3ου μαθήματος: «Υπάρχει το Κακό; Απαντούν ο Αριστοτέλης και οι Στωϊκοί Φιλόσοφοι» το οποίο παραδόθηκε την 29η Νοεμβρίου 2022.
Εισηγήτρια: ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Παν/μίου της Σορβόννης (Paris V - René Descartes).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 3ου μαθήματος
Ποια είναι, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η θέση του κακού στον κόσμο;
Όπως αναφέρει στο Θ΄ βιβλίο του έργου του «Μετὰ τὰ Φυσικὰ», «δῆλον ἄρα ὅτι οὐκ ἔστι τὸ κακὸν παρὰ τὰ πράγματα» (Ἀριστοτέλους, «Μετὰ τὰ Φυσικὰ Ν´», 1051a18), δηλαδή: «Είναι φανερό ότι το κακό δεν υφίσταται έξω από τα πράγματα», δηλαδή εκτός του αισθητού κόσμου. Έτσι, το κακό προσδιορίζεται ως μια «παρά φύσιν» λειτουργία του αισθητού κόσμου στον οποίο, βέβαια, το πρωτείο έχει, όπως και στον Πλάτωνα, το «Ἀγαθόν». Με άλλα λόγια, στον Αριστοτέλη, όπως και στον Πλάτωνα, κανένας δεν σφάλλει εκούσια· το κακό οφείλεται πάντοτε σε μια αδυναμία του έλλογου μέρους της ψυχής να κατανοήσει και να επιλέξει το «Ἀγαθόν». Γενικότερα, η ηθική θεωρία του Αριστοτέλους συγκροτείται, όπως και στον Πλάτωνα, μέσω των αρετών της ψυχής. Ο Αριστοτέλης διακρίνει δύο είδη αρετών: Τις «διανοητικές αρετές» που ανήκουν στο «έλλογο μέρος» της ψυχής που, από την φύση του, είναι φτιαγμένο να άρχει και τις «ηθικές αρετές», που ανήκουν στο «άλογο μέρος» της ψυχής που, από την φύση του, είναι φτιαγμένο να πειθαρχεί και να ακολουθεί το πρώτο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι «ηθικές αρετές» σχετίζονται με το «ἡδύ» και το «λυπηρόν», εφόσον το «ἦθος» προέρχεται από το «ἔθος» δηλαδή την συνήθεια. Έτσι, κάθε «ἠθικὴ ἀρετή» δεν είναι «φύσει», δηλαδή έμφυτη στην ψυχή, αλλά δημιουργείται «ἔθει», δηλαδή μέσω του «ἐθίζεσθαι», της συνήθειας, μέσα στην ψυχή. Όμως, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, οι καλές ή κακές πράξεις είναι, πρωτίστως, αποτελέσματα της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου, η οποία διαμορφώνεται από το «ἦθος» του, που, με την σειρά του, προέρχεται από το «ἔθος» δηλαδή την συνήθεια. Υπό αυτό το πρίσμα, ο απώτερος στόχος του κάθε ανθρώπου είναι να μπορέσει να τελειοποιήσει την ψυχή του μέσω των επίκτητων «ἠθικῶν ἀρετῶν», που, με την σειρά τους, θα αποκτηθούν μέσω του «ἐθίζεσθαι», της συνήθειας, έτσι ώστε αυτός να επιλέγει πάντοτε τις «ἀγαθὲς» και όχι τις «φαῦλες» πράξεις. Οι επιλογές αυτές θα κατευθύνονται από την «προαίρεσιν», η οποία συνιστά και τον πυρήνα της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου και ορίζεται ως μια έντονη επιθυμία να πραγματοποιήσει κάποιος κάτι που επιλέγει με την θέλησή του, η οποία, όμως, επιθυμία συνοδεύεται με έλλογη επιλογή της καλύτερης δυνατής μεθόδου, προκειμένου να επιτευχθεί ο «τελικός σκοπός», το αντικείμενο της επιθυμίας της.
Ποια είναι, σύμφωνα με τους Στωϊκούς φιλοσόφoυς, η θέση του κακού στον κόσμο;
Οι περισσότεροι Στωϊκοί φιλόσοφοι υποστήριζαν ότι δεν υπάρχει το κακό στον κόσμο, αλλά το κακό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ηθική αδυναμία του ανθρώπου να αντιληφθεί την έλλογη τάξη που διέπει ολόκληρη την Φύση. Έτσι, οι αρρώστιες και οι φυσικές καταστροφές δεν αποτελούν καθεαυτές αντικείμενο του σχεδίου της Φύσεως, αλλά αναπόφευκτη συνέπεια του προνοιακού σχεδίου της Φύσεως. Υπό αυτό το πρίσμα, οι Στωϊκοί φιλόσοφοι ακολουθούν πιστά την θεωρία των προγενεστέρων φιλοσόφων, αφενός του Πλάτωνος, σύμφωνα με τον οποίο, όπως προαναφέραμε, το κακό υφίσταται χάριν του Αγαθού και, αφετέρου, του Αριστοτέλους, σύμφωνα με τον οποίο, το να πράξει κανείς το κακό, εναπόκειται στο «ἐφ᾽ ἡμῖν», δηλαδή στην ελεύθερη βούλησή μας. Ειδικότερα, όπως και για τον Αριστοτέλη, έτσι και για τους Στωϊκούς φιλοσόφους, κριτήριό τους για το «ἐφ᾽ ἡμῖν», δηλαδή για την ελεύθερη βούλησή μας, είναι η «προαίρεσις», δηλαδή η ενσυνείδητη επιλογή της αγαθής ή της κακής ενέργειας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
drive.google.c...