Қандаи керемет, қазақ тілі салт дәстүрін сөз аитылу орны терминдер зерттеліп болашақ ұрпаққа дұрыс жету осындаи азаматтарға баиланысты.Рахмет бауырым.Қазақ үшін маңызды жаңалықтар көп болсын..
👏👏👏осындай ұмтылып кеткен тек сөз жүзінде қалған әрбір сөздің мағынасын астары қандай екенін ажыратып түсіндіріп бергеніңе қатты қуанып отырмын.қандай нәрсеге бай халық екенбіз қуанамын. Қолдаймын
Менің түсінегімде, жора-жолдас деген ұғым. Жора(жорық-жол дос) жолдас, яғни, жорыққа шықанда танысқан адамыңды жорықтағы таныстықты жора деп қысқаша атап кеткен болу керек, ал жолдас(жол дос)ол жолдан қосылып танысқан адамды айтатын болуы керек, Қазақтың тіл шешендігі соншалықты өте керемет. Кез келген сөзді ыңғайлап алып сайрай беруге болады. Бірақ мағынаға өте бай ТІЛ
Сәлеметсіз бе, Нұрхан мырза? Сіз қозғаған тақырыптар өте маңызды тақырыптар екен. Бұдан былай ұмытылып бара жатқан салт-дәстүрлерді, атауларды, қазақи тәрбиелерді сіз арқылы біле отыратын болдық. Алдын ала рахмет сізге. Алла-тағала разы болсын!!!
Ассалаумагалеикум Өте дұрыс Аманат сөздерді ұрпағымызға жеткізу міндетіміз сіз болып біз болып халықты жақсы сөздерді тауып сауапты істерді үйрету керек
Көрші- қолаң- қоңсы. Қазақ тілінен бай тіл жоқ. Бір өкініштісі қаншама сөздер қолданыстан шығып қалды. Жинап теріп қағазға түсіру керек өзің дей жастар.
Қазақ тілі бай тіл, сөздік қоры мол. Абысын ағаның әйелі, ажын інінің әйелі. Қазақ әрбір қазақтың баласын бауырым деп айтуы керек. Жақсы тілек жарым ырыс деген ғой комментарий жазғанда мәдениеті сақтайық ағайын.
Менім пікірім: Жолдас-бірге жүретін, көңілі саз, сыйласып жүретін адам. Дос-одан да күшті сыйласатын, қиналғанда өзіндегімен бөлісетін сыйлы адам. Құттымұрат
Мен ойлап отырсам бұл сөз тіркестері жиынтық мағына беретін сияқты.Мысалы абысын-ажын туыстас келіндер жиынтығы, құда-жекзат алыс жақын құдалар жиынтығы болса керек.Дос жаран сыйласатын адамдар жиынтығы, Көрші -қолаң алыс жақын көршілер жиынтығы.солай сияқты меніңше.Қолаң шаш депте айтылады.бұл жерде ҚОЛАҢ қалың дегенді білдіреді. Көршіге айтылған қолаң сөзіде қалың көпшілікті білдіріп тұрған жоқпа.
Бәрі орынды. Бірақ араб хадистерін өз арамызға кіргізген дұрыс емес деп ойлаймын. Бұл деректер тек қазақтың салты мен дәстүрі. Сол себептен қазақ тарихшылары мен байланысу керек ғой деймін.
@user-ov2cислам діні келмей тұрып қалыптасқан салттарымыз жетерлік,оның бірде бірі арабтар да жоқ,тек қазаққа тиесілі,мысалы жоғарыда айтылған: абысын-ажын,дос-жаран,құда-жекжат,көрші-қолаң...o7tf5g
Біздің өңірде жегжат деп бірбірінеараласып тұратын тоиларына тұрақты келіп тұратынкісіні аитады. Тағыда құданың құдасы құдашаның құдасы жиеннің қаинағасы деген сияқты алыстау ағаиынды жегжат деиді.
Ассалаумағалейкум Өйткені мұсылманбыз, Абай атамыз: «Әуелі Аят Хадис сөзбің басы» деп айтып кетті емеспе. Сіздің атыңызда мұсылманша қойылған шамасы. Құранда Тоха деген сүре бар.
Жаман күнімде жараған жақсым деп айтады қазақ.Дос-жаран.жаран деген түбі жарамды дегеннен келіп шығады-ау.іске жарамды. Болымды тындырымды адамды айтса керек.
Киноларда аудармалары келініде абысыныда бір біріне абысын дейд.таза адастыру. Үлкені абысын кішісі келін боп айтылады.үлкенінің атын ататпаған бірін-бірі сыйлаған.
Ия бауырым сенің қөтеріп отырған сурақтар дурыс бірәқ сен айтып отырған сөздерінде араптарда ондай тажиребелі сөздер ешкашанда қөтерілмейді неге десен қайдағы жоқты араластыруға болмайды . Мусульман деп жүрген адамдарда абысын болмайды олар жетті атасы түгілі өз туған туыстары ағайын журт нағащым жүрт деген болмайды олар жетті адам дегенді білмейді . Ал біз ҚАЗАҚ халлықы руынды жетті атамызды бәрін білеміз . СОНДЫҚТАН біз КАЗАҚ халлықы мусылманға жатпаймыз неге десен өзіміздін жаратушы құдайға ғана сенеміз . Арруақтарды құрметеп ас береміз . Ешкімнің алдында тізе бүқпеген және кайдағы жоқ жексурындар имамдарға сенбейміз .
Қызға қырық үйден тиым дегеніміз соған шығар...Қазақтарымыз бұрын Бир ауыл түгел туыс болғанғой... Бұл күндегі Көршіні аш қалдырмау... Сол ауылдағы жағдаиы нашар адамдарға Ретін келтіріп көмектесіп тұру Меніңше
Осы қазақ сөздерін арабтан, парсыдан т.б. бірдемеден тарқатуды қосаңдаршы. Қазақ арабтан мыңдаған жыл бұрын дамығанын ұмытпасаңдаршы. Бірінші кезекте тек қазақ ұлтының мүддесін қорғау міндетті қажеттілік.
@@user-sq2mx9vw4u аврахимнің ұрпағы қазақтың көп жетістігін ұралады. Қазақ күн тізбесі бойынша қазір 5005 жыл. Ал григорянмен 2022, арабтікі бойынша 1443. Онымен қоймай осы күнге дейін қырып жойып келеді. Қазақ даласында әлемдік өркениет дамыған 480 аса қаланы жойып жіберген. Айта берсең шек жоқ. Осы құрлықтағы дамыған 23 мемлекеттің негізін қалаған біздің атабабаларымыз. Бәрі көне қыпшақ яғни қазақ тілінде сөйлеген. Осының өзі біздің кім болғанымыздан хабар береді.
Бей-берекет шашпалық ,ысырап сияқты меніңше.ал бей- мезгіл бұл уақыт не кеш емес не жарық емес уақытты айтатын болса керек. Үлкендерден бала кезімізде естігеніміз беймезгіл уақытта ұйықтама дейтін.соған қарап айтып отырмын.
Бұл сөздің жауабы; бей берекет сөзі берекесіз, нәтижесіз, істеген ісінде, айтқан сөзінде нәтиже жоқ, бей-берекет болды-ау дегенді білдіреді. Бей-мезгіл сөзі; мезгілсіз, дәл уақытында емес, бұл істі әлі бастауға ерте деген мағынаны білдіреді!
Менде де бір сұрақ бар. Кепшік деген кім?Абсын-ажын,көрші-қолаң,дос-жарын, келін-кепшік деген сөздерді бала кезімізден естігенім бар. Бірақ ешқандай мән бермеуші едім. Кемпір-сампыр деген сөз есіме түсті және.
Қазақ бір біріне бөтен болмаған көрші болса оның көршісі көпшілік деген мағынада деп ойлаймын достың достары дос жапан деп қосып аттылар береді абысында сол мағына абысының алыс жақын абысынды қосып аитканда абысын ажын деп көпше түрде аитылған деп ойлаимын
Абысын ажын деген нақты жауабы: мынау оңай жауап. Абысын үлкен келін ажын кіші келін. Екеуін Абысын ажынды дейді. Топтасып жұмыс істер алдында. Абысын ажыныңмыңмен ойласып ал деген. Кітап мұрагерімін.
Дұрыс іс оң болсын. Біреу бір жерін ашқан видео түсірсе үндемей мəз болып көретін кейбір қазақтар неге ақылсынып, данагөй болып, басқа мəселе жоқпа айтатын деп қалған.... бір кем дүние.
Сырым шешен бе леди? Сырым кыргыздарга ма.бир елге.асс па тоига барганда.олар казак. Ат мат...жигит. Мигит. Ет мет.деиди. ат. Жигит. Ет. Тусиникти сонгылары. Не дети..следа Шешен бунын жауабын тоидан кевин береиин дети.Седан три би тип Шешеннин коскан аты.палуаны озып шыкан екен. Аты корсетип. Мынаны ат деиди. Колганды. Мат деиди.Жигитин нускап мынаны жигит берди жыгылганды мигит деиди.дети ет деиди палауынды мет деиди деген соз де бар
Дос- жаран дегенде жаран сөзі ол да достың екінші баламасы, бірақ көптікті білдіреді. Жалғыз болса досым дейміз, көп болса дос-жарандарым дейміз.Өрен-жаран деген де сөз бар. Ол туысқандарым дегенді білдіреді. Менің Қазақстаным әнінде Қараңдар, жарандар, осындай елім бар деп айтылатын. Ажын сөзін дөп басып айта алмаймын, пайымдауымша жақын туыстардың әйелдері. Ал бәйбіше мен тоқалды күндес деп атау дұрыс, бұрыннан солай атаған, ол жаман мағынадағы сөз емес, бірақ уақыт өте келе жағымсыз атау ретінде қолданылып жүр, мысалы қатын дегенге де ренжитіндер бар. Руым Шөмекей дейсің, ол үлкен ру, жекжат дегенді басқалардан емес, сол Шөмекейдің ішінен табасың. Көрші-қолаң дегенде қолаң сөзі жеке тұрып мағына бермейді. Негізі қолаң деп қыздың ұзын, қалың шашын айтады, бірақ бұл сөзге оның қатысы жоқ. Көршінің көпше түріндегі қосымша айтылуы болып табылады. Осыған ұқсас темір-терсек, көйлек-көншек, киім-кешек, аз-маз, ептеп-септеп, шай-пай, т.б. сөздердің екінші бөлігі жеке тұрып мағына бермейді.
Менің ойымша Абысын Ажын деген Абысын ол бір үйдің , бауырлардың әйелі , олар абысындар , ал Ажын ол көрші - қолаң сол ауылдың келіндері .Олай ойлайтыным жас кезімде үйде той -домалақ болатын кезде , шешемнің абысын- ажын болып өткіземіз деген сөздері қалыпты , өйткені бір үйде той болса көрші - қолаңның жекжат - жұраттың келіндері келіп көмектеседі . Жекжат деген сөзді , онда әке шешемнен естігем , әке шешенің жақын достары болған , сол кісілерді біз мама папа дейтін біз, олардың балаларыда біздің әке шешемізді солай атайтын, олар ағайынды сияқты болып кеткен .Сол кісілерді әкем біреулерге айтқанда , жекжаттар дегенін естігем .
Жазылдым.негізі қазақтың ескі сөздері қызықтырады мені. Тағы қандай сөздер бар екен біз білмейтін.мал мүлікке қатыстыда көп атаулар аталмай жатыр. Солардыда еске салып қойғанның артықиығы болмас деп ойлаймын.түйеьатауы түсі,жылқы атауы,түсі,қой,ешкі,сиыр атаулары т.б. сеьебі біз төрт түлікпен өскен қазақпыз.сондықтан бəрінде жаңартып отыру керек сияқты есте ұстау үшін. Жапон халқының сөздік қоры күрішке байланысты көп екен.сондықтан олар сөздік қордан айырылмас үшін күріш егуді тоқтатпайды екен.
Менің оиымша ,абасын үлкені,қалғаны келін,ажын ол ауыл ағайынның ішіндегі абымын ,мен келіндер шығар ажынға жататын,көршің ол үиме үи отырған көрші болар ,ал қолаң сол көршімен араласып тұраған әрі ректе тұрстын дар шығар,құда жекжат,ол құдаңның құдаларығои,
7 атага толу үшін кемінде 20жылдан болса, 140 жыл болады. Ал баласы жоқ адамды қазақ "Қубас" дейді. Шежіре дәптерлеріне ұрпақсыз деп жазады. Ажын деген көрші, тумалас, алыс ағайындардың келіні. Кейде көзіміздің былшығын аламыз деп, қылшығын алып жүрмеңіздер.
Ел іші біліп қалатын көне көз қарттар бар шығар тектен тек айтылмаған болар ағайын туыс аталас деп бөліп жатамыз сол сияқты жақындық тарының белгілі шекарасында айтылатын сөздер сияқты
Шыңғысхан бабамыздың әскерінде.Біреуі қашса онының басын алған..Негізі он адам ағайын адамдар.Жүз адам бір әулет.Жақынын тастап қашқаннан опа келмейді.
Абысын бір адамдық атау абысын ажынды қосарлап аитсақ ол енді бір ғана адам емес бір неше адамның санын көрсететін нұсқа демек көпше түрі. Дос жаран көрші қолаң бұлда солаи
Қазақта ағайын жамағайын деген сөздер бар. Бұл жерде ағайын ол сенің жақын бірге туған аталас туысың. Жамағайын ол қыз алыспайтын алыстан кпліп қосылатын ағайын. Ал енді абысын ажынға келетін болсақ. Абысын сол жақын туыс ағайындарың əйелі. Ажын ол сенің алыстан қосылатын ағайыныңның əйелдері. Құда жекжат . Құда ол сенің жақын туыстарыңның қыз берген немесе қыз алған адамдары. Жекжат алыстан қосылатын ағайыныңның нағашы жиеннің құдалары сағсн жекжат болып келеді. Дос жаранға келетін болсақ. Дос өте сирек кездесетін қадірлі қасиетті атау. Кез келген адаммен адам дос бола бермейді. Дос ол сенің бірге туғсныңнанда артық болады. Жаран ол сенің күнделікті өмірдегі сыйласып араласып жүрген адамдарың. Қазақта мұндай тіркес атаулар өте көп. Бəрініңде орны бар. Тектен тек айтылмаған. Қазақ сөзді босқа айтпаған. Сөз қадірін білген сөзге тоқтаған. Бізде қазір осы қасиетті сөзге тоқтау дегкн ұғым азайып барады. Əрине өте өкінішті.
Пайғамбарымыздың қадисі алдыңдағы он үй артыңдағы он үй оң жағыңдағы он үй сол жағыңдағы он үй осы сенің көршілерің деп соңынан үстіңдегі онүй астыңдағы он үй дегенді қосып қойды дегенді естіп ем бір молдадан онысә зіргі қабат үйларді меңзегені екен деп еді
Мүмкін ажын деген бірінші айтылған ойға дұрыс келеді ау Бір ер адамның екі үш әйелі болса солар бір біріне ажын болатын шығар. Өйткені кеңес өкіметі келгенде екінші әйел алуға рұқсат болмады да ажын деген сөз қолданыстан шығып қалды. Ағаның әйелі абысын болады, інінің әйелі келін болады ол бесенеден белгілі емес пе? Енді өзіңіз ойлап қараңызшы,бәйбіше тоқалдар бір дастарқан басына жиналды деген әдеби сөз тіркесін кездестірмейсіз. Абысын ажындар бір дастарқан басына жиналды деген сөз тіркестері бар. Ажын дегендер бір әулеттің ,бір ауылдың, бір рудың, көрші қолаңның келін кепшіктері болуыда мүмкін.
Ажын деген мен білсем қазақта қос сөз деген болады м ысалы абысын ажын, қатын қалаш,көрші қолаң ,дос жаран,деп кете береді сон тақылетес қос сөз ба деп оилаимын бұл менің өз пікірім мүмкін басқаша болар,
Меніңше екі сөзбен бір жиынтықты құраған сияқты. Мысалы Абысын-ажын туысқан келіндер жиынтығы, көрші-қолаң жақын көршіңмен соның айналасындағы көршілер жиынтығы, Дос- жаран сыйластықпен араласатын адамдар жиынтығы,Құда-жекзат бұл алыс жақын туысқандар жиынтығы сияқты.менің ойымша.
Менде тіл маманы емеспін. Бірақ дос-жаран деген ескі.түркі.сөзі сияқты. Өзбек,түрікмен жəне қарақалпақтарда ер адам дос болса əйел адам дос демейді жора дейді.Немесе əйелдің досы жора деген.
Ажын деген мына заңның шектеуінен шығалмай қалған соң түсініксіз сөз болып қалды. Ол бәйбішесінен кейінгі әйелдері,әмеңгерлік жолымен некелескнндері. Абысын ажынымен түгел келіпті дегендей. Жекжат деген ол тек қазақта ғана бар сөз. Той жиында бір біріне тойана,батаоқыр әкелетіндерді айтады. Құда жекжат деп қәзір айтылуда бұрын жекжат-жұрат деп айтылған. Жаран деген ол дос деп айтылатын атақты алуға жақындап қалған жанашыр жолдас.
Әр өңірде әртүрлі айтатын болып тұр ғой өзіне бұрып алған, бізде балдыз және қайын-інім деген сяқты онда ер баламен қызды ажырата білетін сөз болып тұр бірден басталған әңгіменің басын түсінесің ал енді мына басқа жақта еркекте балдыз ұрғашыда балдыз содан әңгімесін сала-құлаш бастағанда тоқтатып әй баурым туатын балдызба тумайтын балдызба деп сұрап алушы едікқой тіпті бөле жиен жиеншар дегенді де білмитіндер көп екен , әсіресе мына Көкшетаудың тайыншы деген жердің қазақтары кеибіреулері руында білми соңы сұраймыз деп 😂 соғыс болып кетуге сәл қалғаны бареді
