Бәріңізге Ассалаумағалейкум!
«Ащыда болса ақиқат. Қазақстанда бәленбай ұлт тұрады» деген жалған ұранның - авторы Қонаев. «Қонаевтың кезінен жалғасып жатқан кері саясаттың кесірінен, ортамызда бір орыс отырсада, ана тілімізде сөйлеуге қысылатын» болдық. «Оның тұсында 700 қазақ мектебі жабылды. Ол қазақты орыстандырып кетті» дейді, жазушы Қайым-Мұнар Табеев. Бұл шындық болғанмен, Димаш атамыздың қолындағы іс емес еді. Қазақстанға, өзге ұлттарды топырлатып әкеліп, төгіп тастаған - Сталин еді. Ондағы саясаты - қазақ елін құрту, қазақ халқын мәңгүрттестіру болатын. 70 жыл бойы, Семей полигонында 500-ден астам ядролық сынақты, әдейі қазақ жерінде жасады. Бұның бәріне, «Димаш атамыз кінәлі» десек, үлкен қиянат болмай ма?
«Жақсының артынан сөз ілеседі» демекші, Димаш атамыз туралы айтылған, негізсіз жалалар мен көре алмастықтан туған қаралаулар, ол кісі туралы халықтың жадындағы, “мәңгілік қалыптасқан образына кір келтіре алмасы” анық. Қайта, ол кісінің бейнесі барынша асқақтай бермек. Анау елдің аузында жүрген, «Димаш атамыз, татар екен. Өтірік қазақ болып» алыпты. «Әйтпесе, не үшін татардан әйел алды» деген өсек жүр. Шын мәнінде, оны өрбітіп, таратып кеткен - Қазақстанның басшысы болған Исмаил Юсупов еді.
1960 жылы, Димаш атамыз, Қазақстанның бірінші хатшысы болып, билікке келеді. Бұл Хрушевтің кезі тұғын. Екі жылдан кейін, яғни 1962 жылы, Хрушев көсем, Алматыға бір жиынға, мас болған кейпі келе қалады. Сол кездегі, Өзбекстанның басшысы, «Хрушевтің көңілін тауып», біздің Түркістан облысының үш ауданын, яғни Мақтарал, Сарыағаш және Жетісай аудандарын мақта егу мақсатында, “Өзбекстанға беруін” қолқалайды ғой. Сол жиналыста, Хрушев көсем, «Осы үш ауданды, Өзбекстанға бересің» деп, Димаш атамызға бұйрық береді. Димаш атамыз, Хрушевтің қатал қабағынан жасқанбай, «Жерімізді бере алмаймын» деп, шорт кеседі. Мүндай “қарсылық болады” деген, ойына да келмеген, Хрушев, сол арада, Түркістан облысының басшысы, ұлты ұйғыр Юсуповқа: «сен, үш ауданды, Өзбекстанға бересің бе» деп сұрайды. Юсупов, «партия мен басшылықытың ұйғаруы бойынша, үш ауданды беремін» деп мақтанады. Хрушев, жиналыста, өзіне қарсы келген Димаш атамызды, орнынан алып тастап, Юсуповты Қазақстанның басшысы етіп сайлап кетеді. Уақыт бір орнында тұрамайды ғой. Димаш атамыз, «қызметтен алынғанына сағы сынбай», өзі еңбек жолын бастаған, Қазақстан Ғылым академиясында, ғылыммен айналыса береді. Арада тағы екі жыл уақыт өтіп, Хрушев, КСРО-ның басшылығынан қуылады да, орнына, Бережнев деген, пілдей біреу көсем болады. Брежнев, Қазақстанға келіп, “Димаш атамыздың қызметін қайтадан ақлпына келтіріп”, Юсуповты алып тастайды. Димаш атамыз, Брежневке айтып, «Өзбекстанға кеткен, үш ауданымызды қайтарып алады». Міне, Алаш арыстары, Қазақстанның картасын сызып, оны Масква арқылы «бекітіп алса», Димаш атамыз, сол картаның бір шетінде кетпеді. Тістегеннің аузына жіберіп, жұлым - жұлым көкпарға айналдырмады.
Осы оқиғадан кейін, Қазақстанның бірінші басшысы деген, жоғары лауазымнан қуылып, беделі түсіп қалған Юсупов, Димаш атамызға «кек сақтап» қалса керек. Ол өзінің естеліктерінде, былай деп өсек жазады: «Қонаевты менен жақсы білмейсіңдер. Себебі, Қонаев екуіміз, Алматы қаласындағы, Сопы Зарават атындағы Ұйғыр орта меткбінде бірге оқыдық. Ол кезде, оның ұлты татар болатын. Кейін, Кеңес үкіметі, халықты алдап - арбау мақсатында, «жергілікті жерлерде, жергілікті халықтың өкілінен шыққан кадрларды, барлық салада жұмысқа алыңдар» деген қаулы шығарады. Осы саясатты пайдаланған, Қонаев, «бір түнде ұлтын өзгертіп, қазақ болып» шыға келді. Сөйтіп, қызметтік кaрьерасында, жергілікті халықтың өкілі ретінде «өрлеу басталды» деп жазады. Ал, Димаш атамыздың, татар ұлтынан әйел алуына байланысты айтсақ: ол кезеңде, түркі халықтары бір - біріне рухани жақтан өте жақын болды. Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатұлы аталарымыздың әйелдері - татар болған. Димаш атамыз Зухра апамызбен жас кезінде танысып, махаббаттасады. Екеуі бір - біріне шын ғашық болып, Димаш атамыз, екі жыл әскерлік міндет өтеп келуін күтеді. Кейін әскерден келіп, өзінің ғашығымен үйленген.
Мейлі, ол кісі татар-ақ болсын, қазақ үшін барын арнады. “Қазақ үшін” қазақтардан кем жақсылық жасаған жоқ. Жүр ғой міне, біздің атқа мінерлер. Солардың “қазақ үшін” істеп жатқанын көрдіңздер ме? 1986-шы жылғы желтоқсан, оқиғасынан кейін, Димаш атамызды, КГБ, үш жыл тексеріп, ештеме таппайды. Ол кісінің, 40 жылдық ел басқарған уақытында, “халықтан бір тыйында алмағаны” тексеріліп, анықталады. Тек, әкімшілк сыйлаған қарапайым коттедж бен телевизор ғана бар болып шығады. Қазақстанға 19 жылдан кейін, қайта айналып келген, КСРО көсемі Брежнев, Димаш атамыздың үйіне қонаққа келіп отырып, «Сенің үйіңде, еш нәрсе жоқ қой» деп таңырқапты.
80-ші жылы, Димаш атамыз, Еліміздің мақтанышы болған, Алматы облысындағы Шарын шатқалына қызмет бабымен барған екен. Әлемде тек, Еліміздің Шарын шатқалы мен Канада да ғана өсетін, Диназаврлар дәуірінен қалған... Толығырақ Видеода...
20 дек 2020
