Сонша қысқа өмірінде мол философияны жыйнап асыл сөздерді електен өткеріп ұрпаққа мұра еткен , бұның бәрін ап сәтте бір ұяға жыйнап шешіп қабыл етіп қазақтың асыл сөзін алтын еткен атаға рахмет
Қайталанбас өте талантты, өжет, шыншыл,ақиық ақын,дара тұлға. Қарапайым,түсінікті жазған.45жасында ,жас кезінде дүниеден кетседе,артынан ұмытылмас мағыналы өлеңдер, із қалдырған.Өкінішті,тым болмаса 70жаска келсе,қандай тамаша өлеңдер тағы қалатын еді .
Шәмші ағамызбен жақсы сыйластықта болған, Шәмші ағамыздың бір сұхбатында Шәкен Мұқағали керемет ақын еді, заманға сыймай кетті ғой деп бір өкініш білдірді. Алыптар Ұлы адамдар бір бірін жақсы білген ғой. Сол кездің солақай саясатының кесірінен еленбей қалды ғой талай тарландар.
Мұқаңды дәл қазір зерттейтін қазақ жоқ. Себебі ол мөлдір бұлақ, терең теңіз, көк аспан.. Өте таза жан, әр сөзі оның жан шырылы, оны тек өзіне ұқсаған адам ғана зерттеп, талдай алады.. Жаным сезеді, Жүрек біледі - 2050 жылдан бастап Мұқағалиды зерттеуге тырыса бастайды, ақынның құдіреті мен танымы Мәңгілік Ел қазақа мәңгілік рухани азық болады… Көне ақындар (шет ел архивін зерттегенде кездесуі мүмкін)-Абай-Қасым-Мұқағалилар- қазақ тілін Космосқа жеткізген жандар… Терең ой - Абай Отты жыр-Қасым Қара сөз, Нәзік сыр-Мұқағали..
Бұндай асыл сөздің ійесі өмірінің арбір қадамы қыйындықпен өткенен, ізденіумен ,өмірден алған өнегесімен, үленген алған өнегесімен, әрійне бірінші орында көп оқыған кітаптарымен жетті деп ойлаймын , мен ойлаймын кітап оқымайтын мына ұрпақ, үлкеннің өсійетін тыңдамаса келешектеги Мүқағалай атамдай қазақ дүнійеге. Келмесе керек
Шәміл-ау! Хал-жайымды білсең еді, Білмеймін қайтерімді... Кім сенеді? Он жетімде өшіріп алған отым, Қайтер ең қайта қарып жүрсе мені? Бір дертке ұшырадым, бұл күнде мен Қоштастым сауығыммен, күлкімменен. Жүрегім жерік болған жағдайы бар Бір пәле жатыр білем бүлкілдеген. Ынтығып ыңқылменен, күңкілменен Жеткізіп айту қиын құр тілменен, Бүгін маған жиырма керек боп жүр, Алдында хор қызының іркілмеген. Белгілі саған менің маубастығым, Сабырсыз аузы күйген албастымын. Кесемді алдыменен үрлеп алам, Ыссы шайды аузыма алмас бұрын. Ойласам, талай-талай қыр басыппын, Досым деп, «доңызбен» де мұңдасыппын ...Шәміл-ау! Қалың достан қалған сен ең, Қайтемін? Ғашықпын мен, Шын ғашықпын!!! Ғашықпын! Ғашықпын деп білдірмедім, Белгілі: білдіргенім - бүлдіргенім. Жарқ етіп, жайдың оты шашылғанда, Жалт етіп, қарауға да үлгірмедім... 2 «Достардың» ортасына түсіп қалдым... Шәміл-ау! Осы мені ұшықтар кім? Желдеріне желігіп пысықтардың, Кеше мен махаббатқа ішіп бардым. Бардым-дағы отырдым қарсы қарап, Ол да отыр. Түрі жоқ хал сұрамақ. Сұқтанған жат көздерден жасқандым да, Тайып тұрдым. Қашанғы әл шыдамақ. Тіл қатып, тіс жармадым, үндемедім Білмеймін білгенін де, білмегенін. ...Мен деген - саудам біткен саудагермін, Керегім бола қойсын кімге менің?! О, шіркін! Қайран күндер. Сайран күндер! Қанатын бақыт құсы жайған күндер. Жалт бұрылып, оқыс бір қарағанда, Жүзіңнен жүрексініп, тайған кімдер. Сол күндер ғой - жүректің аңсағаны, Соған шөлдеп, айызым тамсанады. Өкініш пе, білмеймін, қуаныш па? Өз-өзінен жүрегім ән салады. Әнсіз өмір өмір ме, қаңсымай ма, Өзегіңді өртеп дерт, жаншымай ма. Махаббатқа арнап бір ән шығарсын, Шәміл-ау! Шәмші кайда? Шәмші қайда? Шәмшіге айт, Тағы да бір таңдандырсын, Жындандырсын жүректі, жандандырсын! Мәңгі өлмес Махаббатым айта жүрер, Мәңгілік өлмей туғын ән қалдырсын! 3 Махаббат бүгін және қарамады, Қарамады... Жанымды жаралады. Шәміл-ау! Білесің бе? Шын махаббат - Осылай қарамаудан жаралады! Мейлі, ол қарамасын, түсінбесін, Осылай асқақ болсын, кішірмесін. Бастан ауып баратқан тал түсіме, Тағдырым көлеңкесін түсірмесін. Ескермесін, білмесін, Кете берсін. Бұл фәниден алаңсыз өте көрсін Дәрменсіз менің мылқау махаббатым, Сірә да, өміріммен өтелерсің... 4 Шәміл-ау! Күндер өтті, Айлар өтті. Алаңсыз қайран күндер қайда кетті? Махаббат сәулесіне ұрындым мен, Махаббат өмірімді ойран етті. Қазір түн. Көктем түні маужырап тұр. Отырмын жазбай, сызбай қалжырап құр. Алдында тереземнің - кәрі қайың, Көктей алмай бұтағы саудырап тұр. Ақ нөсер аңырап кеп дүркін-дүркін ашылар, Кәрі қайың көктер бір күн. Махаббат мені, сірә, дауалар ма, Бет алып бұрылмасқа кеткен, шіркін. Көшелердің көзінен қан атылып Қала жатыр, Қазір түн. Дала тұнық. Махаббатты күзетіп, кіршік ілмей, Бүгін және отырмын таң атырып. 5 Шәміл! Айналдым жазылмасқа. Күйрейтұғын түрім бар, жазым бассам. Қазір менен сауық пен сайран қалған, Жайына жыр да қалған жазылмастан. Ойға өрес таппаған, тілге - дерек, Ойнақы жырым менің кімге керек? Тулайды тұтқындалған ақтиіндей, Шығыршықты айналып шыр көбелек. Жоқ, Шәміл, Менің ойым бөлек еді, Басқа жыр, басқа ғұмыр керек еді... Құл болғам Махаббатқа, менде ерік жоқ, Еріксіз өмір маған не береді?! Махаббат түсінбеді, аулақтады, Арманым кетті мені алдап тағы. Сая іздеп құр бекерге сабылыппын, Табыныпнын сағымға ар жақтағы. ...Қазір түн. Сыртта нөсер. Сәуір айы. Көктеген әлдеқашан кәрі қайың. Сәлден кейін тағы да таң атады, Тағы да... Сары уайым... Сары уайым... 6 Шәміл, Шәміл! Шаршадым, қалжырадым. Ет жүрегім езілді, қан жылады. Жырым менің - науқастың сандырағы, Құным менің - тазының қарғыбауы. Темір емес, мен-дағы адаммын ғой, Аңнан емес, адамнан жаралдым ғой! Шәміл-ау Тұңғиыққа қамалдым ғой! Қайтермін?! Қайда барып жазармын бой?! Тағы түн. Тағы менен ұйқы қашты. Қайтемін қаңыраған күйкі басты? ...Алдымда мынау фәни-тыржалаңаш, Шығарып тілін маған, сиқын ашты. Махаббат менен кеткен, Бөлекте жүр. Мен де бір - жасын түскен терек те бір. Тіршілік махаббаттан таралған ғой, Шәміл-ау! Енді маған керек пе өмір?!
Мұқаң, "бүгін мен махаббатқа ішіп бардым" деп өкінішпен шынын айтып тұр, қазіргі жастар көбісі ішпейді, бірақ ішкеннен жаман өздеріне жараспайтын шоқша сақалдары бар, қарағың келмейді. Мұқағали қайталанбас тұлға ғой шіркін, өлеңдерін тыңдай бергің келеді.
акындардың іші жанып тұрады. Олар баска. олар ешкімге ұқсамайды. сосын не істерін білмейді, асау теңізде жағаға ұрған толқындардай құлайды. Сосын ішеді. өмірге сыймайды. Аласұрады. Шәмші, Мұқағалиды алқаш деген қазақ сорлы. Өнерді түсінбейтін топастар олар. Шын өнер, бизнес жоқ. Тұла бойын кернеп барады ғой жындандырып, жандандырып. 20 ғасырдың ұлы ақындары.
Рас бұл кісі жетпіс жас жасайтын болса неше түрлі өлең жазушеді амал қанша ерте кетті шәміл әбілтаиға жазғанба шәмші бөлекқои осы ара түсініксіз бірақ мұқағалидің өлеңдеріне ән жазбаған шәмші атамыз нұрғиса атамыз жазған кинода бірге жүргенде қалай қазақта мен білетін ақын жазушылар Абай мұқағали бердібек нәсіредин осы кісілер дара тұлғалар деп білем
Казир де небир талант иелерин жокка шыгарып жур. Коре алмаушылык биздеги ен жаман касиет. 13 жасар Нургали (70 тей куйи, ) мен агасы Галамат (30 дан аса куйи бар) сиякты жас композиторларымызды биреуимиз билсек, кобимиз билмеймиз да
Гүлмира қызым, Шәміл Мұхамеджанов қазақтың ақыны, 49 жасында өмірден өткен. Мұқағали ақынның құрдасы, екеуі де 1931 жылы туған. Екеуі өте жақсы дос болған, айналайын. Мен сол Шәміл ақынның келінімін. Зейнеттегі кісімін. Сіздің ол ақынды білмеуіңіз әбден мүмкін.Ерте кеткендер көбінесе ескеріле бермейді....
Па, неткен ғажап. Мұқағали Мақатаев атамыздың бар өлеңі бізге қалған асыл мұра емес пе! Достар осындай өзі өлсе де, сөзі өлмейтін ақындарымыздың ең болмаса 2-3 өлеңін жаттап алайық.
