واقعا امثال ایشون به ندرت پیدا میشن تشکر استاد عزیز استفاده کردیم من خیلی وفت هست صحبتهاشون رو دنبال میکنم عزیزان هم اگر وقتش رو داشته باشن،جواب خیلی از سوالهایی رو که مطرح کردند رو میگیرند این مبحث خیلی سنگین تر از این هست که بشه با چند خط کامنت نقدش کرد
با سلام بایستی اعتراف کنم که من این مرد بزرگ را نمیشناختم . و اکنون نیز شناخت من از ایشان تغییری نکرده است . اما . . . اما لازم نیست انسان برای شناخت شخص دیگری تحقیقات آنچنانی کند . و یا پرونده پرسنلی او را ورق بزند . بلکه وقتی پای صحبتهای او بنشینید و ایمان و اعتقادات او را در خصوص یکی از دشوارترین نه ! بلکه دشوارترین آموزه دینمان استماع نماییم ، میتوانیم پی ببریم که این مرد چقدر عظیم الشأن و بزرگواری است . و در عین حالیکه به روز سخن میگوید ، گوشه چشمی هم به دیندار بودن خویش میزند . بطوریکه مخاطب خاص براحتی به این فهم میرسد که ایشان یک مرد معتقد و مذهبی هستند . و چه زیبا چنین مبحث بسیار ثقیل را برای فهم بیشتر مخاطبین عام خود گشودند . من در رابطه با توضیح چگونگی مسیله جبر و اختیار در شریعت اسلام (که فکر نمیکنم در این مورد با ادیان دیگر همچون مسیحیت و یهودیت تفاوتی وجود داشته باشد . زیرا که وقتی یک خدا ناخدا ، طبیعتا قانون در همه قسمتهای آن کشتی به یک میزان اجرا میشود ) سخنان دکتر هولاکویی ، حضرت مولانا و دکتر سروش را شنیده ام . اما ایشان از یک منظر دیگری که هیچکدام از این عزیزان بدان اشاره نکرده بودند این مطلب را توضیح دادند . که بسیار مورد استفاده و علاقه من بود . و این نکته که ما زمانی میتوانیم بین خوب و بد یکی را انتخاب کنیم که شرایط برای قبول و یا رد هر کدام از این گزینه ها برای ما کاملا یکسان باشند . و تنها در این صورت استکه اختیار واقعی است . اما آنگاه که شرایط موجود انسان را مجبور میکند که بین بد و بدتر یکی را انتخاب کند . در واقع او با انتخاب بد ، در واقع همان خوب را که در تقابل با بد بود انتخاب کرده است . زیرا که اساسا گزینه های موجود هر دو مشکل دار بودند . اما باز هم مسولیت اخلاقی وادارمان میکند که بین بد و بدتر ، آن گزینه را انتخاب کنیم که بدی اش بمراتب کمتر باشد . من تشکر میکنم از این استاد گرانقدر و بسیار فهیم و مودب و جنتلمن ، که دری تازه در تبیین این مقوله بروی ما گشودند . هر چند که متاسفانه در انتها توضیحات ایشان اصلا واضح نبودند . و تمام وقت به مثال و فرضیات مختلف گذشت . و بایستی عرض کنم که من یکی از این قسمت کلاس ایشان چیزی دستگیرم نشد . امیدوارم در جلسه دیگری در مورد این موضوع بیشتر توضیح بفرمایند . با سپاس و امتنان مانا بمان امید مانایان
ممنون، بحث جامعی بود و به نظرم به زبان فارسی چنین گفتاری قبلا روی اینترنت وجود نداشته. اما اگر بخواهم خلاصه کنم در پایان به این رسیدیم که اختیار را میتوانیم دو جور تعبیر کنیم: - اختیار در انجام آنچه نیت می‌کنیم - اختیار در انتخاب آنکه چه نیتی بکنیم، فارغ از اینکه به انجام آن ممکن استیم یا خیر گرچه به نظر میرسد با توسیع بحث، و بازهم با درنظر گرفتن شرایط اولیه حتی نیت‌کردن ما هم ممکن است آزادانه نباشد، مانند فردی که در مغزش تغییری انجام شده که قادر به نیت کردن انجام عمل خاصی نیست. به فرض تحت تربیت اسلامی من نوعی در یک رستوران امریکایی حتی نیت انتخاب گزینه‌های حاوی گوشت خوک را هم نمیکنم، یعنی نیتم هم محدود است ناخودآگاه.
بودن نبودن ( اختیار ) خواستن یا نخواستن ( جبر ) وادار خیلی واضح هست طبق تعلیم و فرهنگ هرکس امورات اش را میگذراند یا میگذرد . و جبریون الهیون هیچگاه به توافقی نرسیدند و فلاسفه وزین سخن گفتن با توانایی حافظه قوی از عاریه گرفتن روایت های نسلهای قبل مذهبیون باسواد منطقی یا حکما بحث ها و ادله ها پیش میآورند . انسان دچار اشتباهات بمراتبی تا گناهان میباشند بعلت خواسته ها و ولع آزمند چه ها که از ازل نکرده و هنور در عصر مدرنیته هم محترمانه القاء و تحمیل میکننند . فقط فقط در تاریخ و ادله حقایق الهی و اسرار ورموز در نهاد انسان به دل عرفای بالله به کشف بوده گاهی یک جمله آنان را میتوان کتب نوشت و یا گویا کرد ..... بجزء کبار که حقیقت وجود را شناختند که اندک اندو بتعداد انگشتان یک دست ناشناس اند و دشمنا اولیه آنان مذهبیون هزار دسته هستند چون دکانهایشان بسته میشوند , چون فرزانگان با ممارست محرومیت بوجود لایتناهی خود رسیدند و از جانب الهی صدق عدالت و ( ع ش ق ) شان وصل شده به عشق الهی هدایت یافته که از دست پیامبرش بر نمیآمده که بارها فرموده ذکر شده .... عجوبه مولوی بحد تعالی دروس بود اما پیر او شمس آمدو مولوی مولانا ... کنون چه دکانها باز شده فلاسفه رقابت بشناخت بظهور رسیدن او ....... تازه مولونزد بعضی از کبار دیگر بسی از لحاظ مرتبه ملکوتی پایین تر .... موفق باشید .
جالب بود ولی سوال اصلی را پاسخگو نبود بنظر من ما انسانها دارای اختیارات محدود در یک جهان جبری هستیم و در حیطه اختیارات محدودمون که برای هر کسی منحصر بفرد است در پیشگاه خداوند پاسخگو باید باشیم که با عدالت خداوندی هم سازگار است.
اصلا مفید نبود. از اول تا آخر استفاده از ترجمه مطالب و متون دانشگاهی خارج بود. تا جایی که در بحث« قدرت کنترل آگاهانه به خویش» به نوشته های خویش مراجعه نمود. لفاظی و استفاده از عبارات و ترجمه.... کاملا مشهود بود، این نامگذاری ها را کناربگذاریم دقیقا میشد مطالب را خیلی رسا تر بیان کرد. مثلا قدرت تحقق بخشیدن به خویش، یعنی همان مختار و آزاد بودن در انتخاب گزینه های موجود، کنترل تنظیمی همان جبر است، که در واقع شخص گزینه دیگری نداشته و این را هم میداند، کنترل هدایتی، در واقع همان انتخاب است، که فرد در پی یک محاسبات یکی از گزینه ها را انتخاب میکند. این کلمه و عبارت بازی، اصلا لازم نیست تا یک مطلب رو خود مهم جلوه داد. مثلا این مثال دستگاه در مغز آقا حسام، یک موضوع انحرافی داشت، دستگاهی که اصلا ازش استفاده نشه، و برای فرد هیچ محدودیتی ایجاد نکند، در حکم عدم است. بنابراین تمام انتخابهای حسام، مثل این است که اصلا دستگاهی در مغزش نبوده، انسان اگر در انجام امری مجبور باشد یعنی گزینه ای نداشته باشد مسئولیت اخلاقی ندارد اما اگر در انتخاب هر یک از گزینه ها با سبک سنگین کردن آن یکی را انتخاب کند مسئول است اعم از آنکه بداند آن گزینه ای را که انتخاب کرده است تنها گزینه بی‌بدیل بوده یا نه گزینه‌های دیگر را نیز می‌توانسته است انتخاب کند عقل سلیم به نتیجه این محاسبات ذهنی پاداش می دهد و یا مجازات تعیین میکند و الا در خصوص هر موضوعی عوامل بسیاری تاثیرگذارند اعم از عوامل ارثی محیطی اجتماعی جسمی روحی، عادت. اینکه فرد با وجود این عوامل کدام یک را با وجود آن عوامل، انتخاب میکند، مهم است.
استاد دست و پا میزنی این تناقض چیزی نیست با این توجیهات ساده بشه حلش کرد چنانچه فیلسوفانی بسیار بزرگتر در حل آن ماندند حتی از امامان هم پرسیدند حل آن را منوط به انتهای دنیا دانستند این مایی که هی روی آن مانور میدهید را توضیح دهید این من کیست آیا شما ماهیتی غیر خدا برای این من قایلید یعنی این من چیزی جزخود خداست؟ توجه بفرمایید خدا بسیط است قابل تکه کردن نیست اینکه فکر کنیم خلقت ماهیتی جدای از ذات خدا دارد و خدا یک طرف است و مخلوقات خدا یک طرف دیگر اشتباه است.
ضمن عرض سلام و تشکر از استاد، بنده ابتدا برداشت خود از بیان ایشان را به زبان ساده ارائه می دهم و سپس نظریه خودم را هم عنوان می کنم. استاد می فرمایند: ما در انجام ندادن آنچه که مطابق تقدیر الهی نباید توسط ما انجام شود ، مجبور هستیم . ولی در تجزیه و تحلیل درباره آن امر مختاریم. و اما نظر بنده : تجزیه و تحلیل انسانها امری مختارانه نیست . چرا که تجزیه و تحلیل هر فرد چیزی نیست جز استدلالات ذهنی او و قضاوت های ذهنی هر فرد بسیار متاثر است از ذهنیات خانواده او در وهله اول و سپس جامعه در وهله دوم : مواردی چون توارث ، تربیت ، عرف ، دین ، فرهنگ و غیره. و زمانی که تجزیه و تحلیل بنده بر اساس ذهن بنده انجام می پذیرد و ذهن بنده دست پرورده خانواده و جامعه من است پس تحلیل های من هم اختیاری نمی باشند و تا حد زیادی من در تصمیم گیری هایم مجبور بوده و محکوم تقدیر هستم. پس این نظریه استاد از نظر بنده پذیرفتنی نیست . پس تکلیف ما انسانها چیست ؟ ببینید دوستان با توجه به تمام اجباراتی که برای یک فرد وجود دارد همچون اجبارهای تقدیری (نا ممکن ها) و اجبارهای ذهنی ، آن فرد در مواجه با هر امر ، برداشت وتحلیلی از آن امر و همچنین محدوده ای برای عملکرد دارد . ولی یقینا نهایتا خودش نسبت به عملکردی که از او بروز می یابد قضاوتی درونی و صادقانه دارد. بنابراین اگر طبق استدلالات ذهنی خود ، تشخیص دادید که کاری که از شما سر زده عملی غیر انسانی و غیر منصفانه بوده و مثلا بخاطر منافعی مالی یا مقامی ، عملی غیر منصفانه انجام داده اید ، شما در قبال این عمل مسئول هستید . ولی اگر با توجه به استدلالات ذهنی تان در قضاوتی که نسبت به عمل خود دارید ، آن را منطقی و انسانی و منصفانه می دانید و با توجه به همین استدلال ذهنی آن را انجام داده اید ، در قبال آن مسئول نیستید . این همان است که گفته اند در قیامت خودمان قاضی خودمان خواهیم بود. به عبارتی ساده ، خداوند می داند که شما تحت تاثیر کدام اجبارها امروز چنین شخصیتی دارید وتمام آن مواردی که مطابق تقدیرتان شما را به انسانی که امروز هستید تبدیل کرده ، همه مدنظر خداوند است. پس فقط مهم اینست که در قضاوتی وجدانی و صادقانه عملکرد شما مورد تاییدتان باشد . اگر چنین شرطی را همیشه مد نظر داشته باشید هیچ بازخواستی در انتظار شما نخواهد بود.
این مایی که میفرمایید ماهیتی جدای از خدا ندارد .مشکل ابنست که شما اراده و هویتی غیر خالق قایلید .شما نمی توانید خلقت را توضیح دهید چون شما راهی به ماهیت خدا و رابطه خلقت و خدا ندارید .
