لئون تروتسکی با نام اصلی لئو داویدوویچ برانشتین در هفتم نوامبر ۱۸۷۹ در خانوادهای یهودی و متمول، چشم به جهان گشود. پدر او از زمینداران بزرگ اوکراین بود. موضوعی که تروتسکی در طول زندگیاش همیشه از بیان آن دوری میجست. عدم وابستگی لئون به سبک زندگی مرفه خانوادهاش به حدی بود که او حتی پس از مرگ پدر، حاضر به بازگشت و دریافت حقالارث خود نشد. البته این موضوع تا حد زیادی به اعتقادات او وابسته بود. کسی که بعد از لنین بزرگترین تئوریسین شوروی به حساب میآمد و یاور اصلی او در پیروزی انقلاب بود.
دوران نوجوانی
نخستین آشنایی تروتسکی با افکار انقلابی، در دوران دبیرستان شکل گرفت. در این دوران او تشکیلاتی کارگری را سازمان میدهد که هزاران نفر عضو آن میشوند. ۱۸ ساله بود که به اتهام آشوب دستگیر و پس از آن به سیبری تبعید شد.
اما او تبعیدگاه را برای خود به محلی برای تحقیق و آموزش تبدیل کرد. در همان دوران او با اسم مستعار شروع به نوشتن کرد. از اینجا به بعد تروتسکی وارد ساحت ایدهپردازی شد و قلم به دست گرفت. قلمی که تا پایان عمر آن را زمین ننهاد. طی این مدت لئون سعی کرد تا با حزب سوسیال دموکرات روسیه که زیر نظر لنین و پلخانف بود، ارتباط برقرار کند.
او موفق میشود از تبعیدگاه فرار کند و از نام زندانبان خود برای درج در پاسپورت جعلی استفاده کرد. از اینجا به بعد لئون تروتسکی ظهور میکند.
رابطه تروتسکی با لنین
در واقع تروتسکی را باید کشف لنین دانست. نخستین دیدار آنها در خانه دوستی در لندن و پس از فرار لئون از تبعید صورت گرفت. پیش از دیدار نخست، لئون تروتسکی نوشتههای لنین را خواند و به شدت نسبت به جزوههای "توسعه سرمایهداری در روسیه" و "چه باید کرد؟" علاقمند بود.
در همان دیدار نخست، لنین به خوبی دریافت که گمشدهاش را یافته است. تا پیش از شروع انقلاب، تروتسکی و لنین بارها در مورد مسائل ایدئولوژیک و تاکتیکهای انقلابی با هم بحث داشتند. در مواردی به یکدیگر اتهام زدند و حتی حملات لفظی نیز داشتند. اما به نظر میرسد که هر زمان که کار به عملگرایی میرسید، لنین هیچ کس را بهتر از تروتسکی نمیدانست.
تروتسکی در دومین کنگره حزب کارگران سوسیال دمکرات روسیه، از رقیب لنین حمایت کرد. علیرغم اینکه تا پیش از پیروزی انقلاب اکتبر این دو مشاجرات بسیاری داشتند، اما ارزش و اعتبار تروتسکی برای لنین آنقدر بود که در وصفش چنین گفت: "تروتسکی خیلی وقت است که گفته وحدت با منشویک ها غیرممکن است. تروتسکی موضوع را درک کرده و از آن پس هیچ بلشویکی بهتر از او نیست."
در روزهای انقلاب و در حالی که لنین بنا به دلایلی پنهان شده بود نامهای مینویسد و به نوعی از تروتسکی حمایت میکند: "رفقا! با سختگیری در فرمانهای رفیق تروتسکی آشنا هستم. اما من چنان به صحت، فوریت و ضرورت فرمان صادرهی رفیق تروتسکی باور دارم که تماماً از آن حمایت میکنم . و.اولیانوف لنین."
تروتسکی در نقش رهبر انقلاب
در سال ۱۹۰۵، پس از تظاهرات مردم که با دستور سرکوب و کشتار معترضان توسط تزار مواجه شد، تروتسکی از مخفیگاه خود بیرون آمد و عنان کار را به دست گرفت.
او نخستین دبیرکل شورای کارگران بود. تروتسکی با تسلط خاص خود به سخنوری و کاریزمای بالایی که داشت، نه تنها طبقه کارگر را مجذوب خود کرد، بلکه طبقه متوسط شهری و خرده بورژواها را نیز با خود همراه کرد.
تروتسکی دو ماه پس از رسیدن به این سمت مجددا دستگیر و تبعید شد. او برای بار دوم نیز، از تبعید گریخت. این بار تروتسکی به صورت رسمی به حزب لنین پیوست و از سوی بلشویکها برای ریاست "کمیته نظامی انقلابی" برگزیده شد.
ترور، پایان کار تروتسکی
تروتسکی در واپسین سالهای زندگی خود کتابها و مقالات بسیاری علیه خائنان به انقلاب نوشت. او خواستار برپایی مجدد سیستم شورایی و دموکراسی چند حزبی بود. تبعید و نگاه از بیرون این فرصت را به تروتسکی داد تا بتواند نتیجه کار و عملکرد خود را ببیند.
به هر صورت ترس استالین از تروتسکی آنچنان است که وجود او در تبعید را نیز بر نمیتابد. تروتسکی همچنان تا سالهای پایانی عمرش آنقدر کاریزماتیک و قدرتمند بود که بتواند کودتا یا انقلابی را رهبری کند.
در مکزیک و در حالی که به نظر میرسید تروتسکی در امنیت کامل به سر میبرد، نیروهای جاسوسی شوروی نهایتا توانستند او را ترور کنند.
در ۲۰ اوت ۱۹۴۰ یک نفر که خود را از حامیان و دوستداران تروتسکی معرفی کرده بود، توانست از طرق منشیاش به او نزدیک شود. این فرد از تروتسکی خواست تا کتابش را پیش از انتشار بررسی کند. به دلیل ظاهر موجه، محافظان او را بازرسی نکردند. گفته میشود در حالی که تروتسکی سعی داشته تا کتاب او را بخواند، "خایمه رامون مرکادر دل ریو" با نام مستعار جکسون به وسیله یک تیشه از پشت سر به او ضربه میزند. با فریاد تروتسکی، همه به داخل اتاق میدوند. بر اساس برخی روایات پس از این ماجرا، رامون مرکادر، سعی کرد تا با چاقو خودکشی کند، اما محافظان تروتسکی اجازه این کار را به او ندادند.
در روز تشییع جنازه لئون تروتسکی، نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر از هواداران او حضور داشتند.
اگرچه استالین هرگونه نقش در این ترور را تکذیب کرد، اما شواهد نشان میدهد که این کار به دستور او صورت گرفته است. قاتل تروتسکی که یک اسپانیایی بود، به ۲۰ سال حبس محکوم شد.
26 сен 2024