ฎีกา InTrend ep.37 ผู้ค้ำประกันโอนยกทรัพย์สินให้คนอื่นไป เจ้าหนี้จะขอเพิกถอนการโอนนั้นได้หรือไม่
Guest Host : สรวิศ ลิมปรังษี
การเป็นหนี้เป็นภาระของผู้ที่เป็นลูกหนี้อย่างแน่นอนที่จะต้องหาเงินหาทองไปชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ ถ้าไม่มีการชำระหนี้สิ่งที่เจ้าหนี้ต้องทำคือการฟ้องร้องเพื่อบังคับชำระหนี้เอากับทรัพย์สินของลูกหนี้ แต่ในบางกรณีลูกหนี้อาจจะทำการยักย้ายถ่ายเททรัพย์สินของตนไปให้คนอื่นเพื่อจะทำให้ทรัพย์สินที่เจ้าหนี้จะไปบังคับชำระหนี้เหลือน้อยลง รวมถึงผู้ค้ำประกันซึ่งถือเป็นลูกหนี้ประเภทหนึ่งด้วย ปัญหาในตอนนี้จะเป็นเรื่องที่ว่าหากผู้ค้ำประกันโอนยกทรัพย์สินให้คนอื่นไป เจ้าหนี้จะขอเพิกถอนการโอนนั้นได้หรือไม่
เมื่อเดือนพฤษภาคม 2557 นางกิ่งได้กู้ยืมเงินมาจากนายก้าน 800,000 บาท โดยมีนายใบ ซึ่งเป็นญาติของนางกิ่งตกลงเป็นผู้ค้ำประกันให้ ตกลงกำหนดชำระหนี้ให้เสร็จสิ้นภายในสองเดือน เมื่อครบกำหนดดังกล่าวนางกิ่งผิดนัดไม่ชำระหนี้ให้แก่นายก้านตามที่ตกลงไว้
หลังจากนั้นอีกประมาณสี่เดือน นายใบได้จดทะเบียนยกที่ดินแปลงหนึ่งของตนให้แก่นายผลซึ่งเป็นบุตรชายของตนโดยไม่ได้คิดค่าตอบแทนใด ๆ จากนายผล
ในเดือนตุลาคม 2558 นายก้านจึงได้มีหนังสือบอกกล่าวทวงถามไปยังนางกิ่งและนายใบให้ชำระหนี้ตามสัญญากู้ที่ค้างอยู่ทั้งเงินต้นและดอกเบี้ย แต่ทั้งสองคนไม่ชำระหนี้ให้จนนายก้านฟ้องทั้งนางกิ่งและนายใบเป็นจำเลย ศาลในคดีดังกล่าวพิพากษาให้นางกิ่งและนายใบชำระหนี้ให้แก่นายก้าน
นายก้านสืบหาทรัพย์สินของนางกิ่งและนายใบแล้วไม่ปรากฏว่ามีทรัพย์เพียงพอที่จะนำมาชำระหนี้ได้ แต่พบว่าได้มีการจดทะเบียนโอนที่ดินดังกล่าวระหว่างนายใบและนายผล นายก้านจึงได้มาฟ้องขอให้เพิกถอนการโอนดังกล่าว และให้โอนที่ดินแปลงดังกล่าวกลับมาเป็นของนายใบ หากไม่ดำเนินการก็ให้ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนา
ปัญหาเรื่องนี้เป็นเรื่องของการเพิกถอนการฉ้อฉล ซึ่งกฎหมายกำหนดไว้เป็นเครื่องมือประการหนึ่งของเจ้าหนี้ที่ขอเพิกถอนนิติกรรมได้หากปรากฏว่าลูกหนี้ไปกระทำการบางอย่างที่ทำให้เจ้าหนี้เสียเปรียบซึ่งจะทำให้เจ้าหนี้อาจไม่ได้รับชำระหนี้ที่ลูกหนี้ค้างชำระอยู่นั้นได้
แต่การที่จะขอเพิกถอนนิติกรรมที่เป็นการฉ้อฉลนี้ปกติแล้ว บุคคลภายนอกที่เข้าไปทำนิติกรรมที่ทำให้เจ้าหนี้เสียเปรียบนั้นจะต้องรู้ถึงลักษณะดังกล่าวด้วยว่าการที่ตนไปทำนิติกรรมนั้นกับลูกหนี้แล้วจะทำให้เจ้าหนี้เสียเปรียบไม่ได้รับชำระหนี้จากลูกหนี้ได้
อย่างไรก็ตาม หากนิติกรรมที่ลูกหนี้ทำกับบุคคลภายนอกนั้นเป็นนิติกรรมที่ลูกหนี้ทำให้โดยเสน่หาซึ่งลูกหนี้ไม่ได้ค่าตอบแทนใด ๆ จากบุคคลภายนอกนั้น บุคคลภายนอกนั้นไม่จำเป็นต้องรู้ก็ได้ว่าการทำนิติกรรมนั้นจะทำให้เจ้าหนี้เสียเปรียบ ขอเพียงลูกหนี้รู้ก็พอแล้ว
สำหรับในกรณีนี้ นายใบเพียงแต่ยกที่ดินแปลงที่มีปัญหาให้แก่นายผล บุตรชายตนเอง ไม่ได้เป็นการซื้อขาย นิติกรรมระหว่างนายใบกับนายผลจึงเป็นนิติกรรมที่ทำให้โดยเสน่หา ไม่มีค่าตอบแทนอะไร การที่จะเพิกถอนนิติกรรมรายนี้จึงไม่จำเป็นต้องพิจารณาว่านายผลรู้หรือไม่ว่าการที่ตนได้รับโอนที่ดินแปลงนี้มาจะมีผลทำให้ทรัพย์สินของนายใบเหลือไม่พอชำระหนี้ ขอเพียงแต่ตัวนายใบที่เป็นลูกหนี้และเป็นคนยกที่ดินให้รู้ถึงข้อเท็จจริงดังกล่าวก็เพียงพอแล้ว
ข้อต่อสู้ประการหนึ่งของนายใบคือในขณะที่ตนจดทะเบียนยกที่ดินแปลงดังกล่าวให้แก่นายผล ตนยังไม่รู้ว่านางกิ่งผิดนัดชำระหนี้แล้ว เพราะกว่าที่นายก้านจะส่งหนังสือบอกกล่าวให้นางกิ่งและตนชำระหนี้ก็เป็นเวลาปีกว่านับแต่วันครบกำหนดชำระหนี้เงินกู้ที่ทำให้นางกิ่งผิดนัดชำระหนี้ จึงย่อมถือไม่ได้ว่าตัวนายใบเองรู้ว่าการโอนที่ดินนี้จะทำให้นายก้านซึ่งเป็นเจ้าหนี้เสียเปรียบ
หากนายก้านส่งหนังสือบอกกล่าวไปก่อนที่นายใบจะจดทะเบียนโอนที่ดินก็คงจะชัดเจนว่านายใบรู้แน่ว่าเจ้าหนี้ของตนกำลังจะทวงถามให้ชำระหนี้แล้ว การที่นายใบโอนที่ดินไปย่อมส่อแสดงให้เห็นว่าทำไปเพื่อหลีกเลี่ยงการชำระหนี้
แต่แม้จะไม่มีการส่งหนังสือทวงถามให้ชำระหนี้ดังกล่าว แต่กรณีนี้หนี้ที่มีอยู่เป็นหนี้ค้ำประกันเงินกู้ยืมที่นายใบซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันย่อมรู้อยู่แล้วว่าตนมีความผูกพันต้องชำระหนี้อยู่หากนางกิ่งไม่ชำระ และตามสัญญากู้ก็กำหนดวันครบกำหนดชำระหนี้ไว้แน่นอนชัดเจนอยู่แล้ว นางกิ่งย่อมผิดนัดชำระหนี้ทันทีที่ครบกำหนดชำระดังกล่าวโดยไม่จำเป็นต้องให้นายก้านบอกกล่าวทวงถามก่อน
ดังนั้น เมื่อนายใบยกที่ดินแปลงดังกล่าวให้แก่บุตรชายตนเองไป โดยรู้อยู่แล้วว่าตนไม่มีทรัพย์สินอื่นเพียงพอที่จะชำระหนี้ให้แก่นายก้านได้ จึงต้องถือว่านายใบได้ทำนิติกรรมการโอนดังกล่าวไปโดยรู้ทำไปแล้วจะทำให้เจ้าหนี้ของตนเสียเปรียบ จึงเป็นนิติกรรมที่สามารถเพิกถอนในฐานะที่เป็นการฉ้อฉลได้
ข้อสังเกตประการหนึ่งคือนายก้านขอให้จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้กลับไปเป็นชื่อนายใบ หากไม่ไปจดทะเบียนให้ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนา แต่เมื่อมีการเพิกถอนการโอนระหว่างนายใบกับนายผลไปเสียแล้วย่อมถือว่านิติกรรมการโอนนั้นสิ้นผลทางกฎหมายไปโดยสภาพ ไม่จำเป็นต้องมีการพิพากษาให้ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนาไปจดทะเบียนเปลี่ยนชื่อเจ้าของอีก
กรณีเช่นนี้เมื่อเพิกถอนการโอนแล้ว ที่ดินแปลงดังกล่าวย่อมยังเป็นกรรมสิทธิ์ของนายใบอยู่ นายก้านในฐานะเจ้าหนี้ของนายใบย่อมสามารถขอให้บังคับคดียึดที่ดินแปลงนั้นไปขายทอดตลาดนำเงินไปชำระหนี้ให้แก่ตนได้ต่อไป แต่ต้องไปดำเนินการเป็นอีกขั้นตอนหนึ่ง
บทเรียนจากเรื่องนี้คงบอกได้ว่าเมื่อเป็นหนี้แล้ว การไปกระทำการใด ๆ ที่เป็นนิติกรรมที่ส่งผลให้เจ้าหนี้เสียเปรียบไม่ได้รับชำระหนี้ที่ค้างอยู่อาจถูกเพิกถอนในฐานะเป็นการฉ้อฉลได้ โดยหากเป็นการให้โดยเสน่าหาแล้ว แม้ผู้รับโอนจะไม่รู้ข้อเท็จจริงนี้แต่ตัวลูกหนี้รู้อยู่ก็อาจเพิกถอนได้
(คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5497/2562)
22 авг 2024
