อะไรทำให้ชาวฝรั่งหันมาสนใจสมาธิ? (เห่อตามฝรั่ง ระวังจะไปผิดทาง!) | สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปยุตฺโต) 

สำหรับท่านที่สงสัยเรื่องคำ ภ.อังกฤษว่า "Meditation หมายถึง การฝึกสมาธิ ใช่หรือไม่?" ในความจริงแล้ว Meditation ในความหมายทั่วไป ไม่ได้หมายถึงการฝึกสมาธิ (แบบสมถภาวนาเพื่อความสงบนิ่ง) แต่ Meditation มีความหมายรวมกว้างๆ ถึง "การภาวนา" ซึ่งการภาวนาในทางพุทธนั้น แบ่งเป็น 2 ประเภท ทั้งสองแบบนี้ มีเป้าหมายที่ต่างกัน 1.สมถภาวนา Tranquility Meditation (เพื่อให้จิตใจสงบ) 2.วิปัสสนาภาวนา Insight Meditation (เพื่อให้เกิดปัญญาพาไปสู่การพ้นทุกข์ถาวร) โดยทั่วไปแล้ว ผู้คนจำนวนไม่น้อยเข้าใจผิดว่า "การปฏิบัติธรรมทางพุทธ หรือการภาวนา (Meditation) คือ การฝึกสมาธิแบบสมถภาวนา (เพื่อความสงบ) เท่านั้น" ซึ่งจริงๆ แล้ว เป้าหมายปลายทางของการฝึกตนทางพุทธ คือ "วิปัสสนาภาวนา" (เพื่อให้เกิดปัญญา พาไปสู่การพ้นทุกข์ถาวร) ไม่ใช่แค่เพื่อให้จิตใจสงบ!! และพอได้ยินชาวต่างชาติพูดว่า "Meditation" มีประโยชน์อย่างไร? มันดีอย่างไร? พาไปสู่การพ้นทุกข์.... ฯลฯ หลายคนก็พากันเข้าใจผิดว่า ชาวต่างชาติเห็นประโยชน์ของ "การฝึกสมาธิ" "การนั่งสมาธิ" หรือบางคนก็แห่กันไป "ทำสมาธิ" "นั่งสมาธิ" (แบบสมถะ) กันยกใหญ่ เพราะเข้าใจผิดคิดว่า คำว่า "Meditation" ที่ชาวต่างชาติใช้นั้น แปลว่า การทำสมาธิ การนั่งสมาธิ (แบบสมถะ) เพราะฉะนั้น ทุกครั้งที่ได้ยินคำว่า Meditation ให้พึงระลึกเสมอว่า มันไม่ได้หมายถึง "การฝึกสมาธิ"!! แต่มันหมายถึง "การภาวนา" ซึ่งมี 2 แบบ (สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา) และในทางพุทธนั้น มีเป้าหมายปลายทางไปที่การฝึกตนเพื่อพ้นทุกข์ ซึ่งก็คือ "วิปัสสนาภาวนา" หมายเหตุ : บางครั้งก็มีการใช้คำทับศัพท์เป็นภาษาอังกฤษไปเลย เช่น สมถะ (Samatha) / สมาธิ (Samadhi) / วิปัสสนา (Vipassana) ตัวอย่างเช่น - สมถภาวนา = Samatha Meditation หรือ Samadhi Meditation - วิปัสสนาภาวนา = Vipassana Meditation ในกรณีคำว่า "สติปัฏฐาน" ก็ใช้คำทับศัพท์ว่า Satipatthana (สติปัฏฐาน) หรือ Satipatthana Sutta (สติปัฏฐานสูตร) แล้วจะต่อด้วยคำว่า Meditation ก็ได้ เช่น การฝึกสติปัฏฐาน (Satipatthana Meditation) ส่วนการฝึกสติปัฏฐาน แล้วเรียกสั้นๆว่า "การฝึกเจริญสติ" ใช้คำว่า Mindfulness Meditation ผู้สนใจประเด็นนี้และรวมทั้งเรื่องคำภ.อังกฤษเกี่ยวกับคำว่าภาวนา สมถะ วิปัสสนา ฯลฯ สามารถฟังได้จาก ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-C2lVNOHP36g.html และ ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-36shnIRg_Xs.html ---------------------------------------- การฝึกเจริญสติ (Mindfulness Meditation) ก็คือการฝึกแบบวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน สำหรับผู้สนใจเพิ่มเติมในเรื่องความแตกต่างของ สมถภาวนา VS วิปัสสนาภาวนา ขอแนะนำให้ฟัง ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-Nsu0TT9z5m4.html

ขอให้ข้อมูลคร่าวๆ นะครับ เป็นการสรุปแบบสั้นๆ 1. หากอ้างอิงจากการบรรยายในคลิปนี้ ชาวฝรั่งนั้นหันมาสนใจสมาธิ โดยมีสาเหตุมาจากสภาพสังคมของพวกเขา แต่ย้ำว่า ไม่ได้หมายความว่า ฝรั่งทุกคนจะมีความรู้สึกนึกคิดเหมือนกันไปหมด เช่น บางคนก็สนใจสมาธิแบบที่ไม่ใช่แนวทางพุทธ!! แต่บางคนก็สนใจสมาธิที่เป็นแนวทางพุทธ สมาธิมีอยู่ในหลายศาสตร์ครับ การฝึกแบบโยคะ โยคี ก็มีการใช้สมาธิ การฝึกยิงปืน ก็ต้องใช้สมาธิ การทำกิจกรรมอื่นๆ ก็มีเรื่องสมาธิมาเกี่ยวข้อง แต่สมาธิพวกนั้น ไม่ใช่สมาธิแบบพุทธที่พาไปสู่การดับกิเลส การพ้นทุกข์ถาวร คือ ไปเน้นแค่ทำใจให้สงบ ทำใจให้นิ่ง ฝึกใจให้ตั้งมั่นในอะไรสักอย่าง เพื่อให้คลายวิตกกังวล หรือเพื่อเอาไปใช้ในวัตถุประสงค์อื่นๆ ...แต่ไม่ได้ฝึก "สัมมาสมาธิ" อย่างถูกต้องตามแนวทางพุทธ เพื่อที่จะเอาสมาธิไปใช้พัฒนาให้เกิดภาวนามยปัญญา เพื่อไปสู่การดับกิเลส พ้นทุกข์ถาวร (เรื่องพวกนี้ มีวิธีฝึกครับ ...ว่าจะเอาสมาธิไปพัฒนาให้เกิดปัญญาได้อย่างไร? ก็คือ ฝึกตามหลักสติปัฏฐาน) 2. ส่วนการฝึกในทางพุทธนั้น เป้าหมายสูงสุด หรือจุดหมายปลายทาง ก็คือ การดับกิเลส การพ้นทุกข์ถาวร หรือจะเรียกว่า นิพพาน ก็ได้ครับ ซึ่งก็จะมีวิธีการฝึกตาม "หลักสติปัฏฐาน" 3. การฝึกจิตใจในทางพุทธ (จะเรียกว่าฝึกปฏิบัติธรรมหรือฝึกภาวนาก็ได้) ตามหลักในตำรา จะแยกเป็น 2 แนวทางหลักๆ คือ - สมถภาวนาหรือสมถกรรมฐาน - วิปัสสนาภาวนาหรือวิปัสสนากรรมฐาน ทั้งสองทางนี้ มีวิธีการฝึกบางส่วนที่คล้ายๆ กัน และมีบางส่วนที่แตกต่างกัน แต่ทั้งสองทางนี้ มีเป้าหมายที่ต่างกัน สมถภาวนา สรุปแบบง่ายๆ คือ มีเป้าหมายเพื่อให้ใจสงบนิ่ง หรือตั่งมั่นกับอะไรสักอย่าง คือ มีสมาธิ มีใจตั้งมั่นกับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แต่ไม่ได้พัฒนาให้เกิดปัญญาในการดับกิเลส (ซึ่งฝรั่งส่วนหนึ่ง ก็ไปฝึกสมาธิแบบนี้ครับ คือ ฝึกให้เกิดสมาธิ จมดิ่งในความสงบ ใช้เอาไว้คลายเครียด คลายวิตกกังวล บางคนก็ฝึกสมถภาวนาขั้นลึกๆ จนเกิดฤทธิ์ แต่ทั้งหมดนี้ ไม่ได้พัฒนาไปเพื่อการดับกิเลส พ้นทุกข์ถาวร แค่เป็นการดับทุกข์ชั่วคราว) วิปัสสนาภาวนา มีเป้าหมาย คือ ดับกิเลส พ้นทุกข์ถาวร ซึ่งจะฝึกตามหลักสติปัฏฐานครับ ส่วนเทคนิคในการฝึก รายละเอียดในการฝึกนั้น จะมีการทำงานร่วมกันของทั้งสมถะและวิปัสสนา เรื่องพวกนี้ ต้องลงมือฝึกฝน แล้วผ่านประสบการณ์ต่างๆ พร้อมทั้งมีคำแนะนำของครูอาจารย์ จะช่วยทำให้เข้าใจง่ายขึ้นครับ ถ้าไม่มีประสบการณ์ตรงมากพอ หรืออ่านอย่างเดียว ไม่มีทางเข้าใจได้อย่างถูกต้องครับ เพราะฉะนั้น รู้ไว้คร่าวๆ แค่ว่า การฝึกที่ถูกต้องในทางพุทธ เป้าหมายสูงสุด คือ ดับกิเลส พ้นทุกข์ถาวร แล้วก็ต้องฝึกตาม "หลักสติปัฏฐาน" ซึ่งจะมีการตั้งต้นที่การฝึกสติ (สัมมาสติ) พัฒนาไปจนเกิดสมาธิ (สัมมาสมาธิ) แล้วพัฒนาไปจนเกิดปัญญา (ภาวนามยปัญญา) 4. สิ่งที่ควรรู้เพิ่มเติม คือ แล้วสมถภาวนา กับ วิปัสสนาภาวนา มีความแตกต่างกันอย่างไร? ก็สามารถฟังได้จาก ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-Nsu0TT9z5m4.html

เท่าที่พอจะจำได้ มีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องอยู่บ้างใน 2 คลิปนี้ค่ะ ไม่ได้พูดถึงพุทธศาสนาในจีนโดยตรง แต่พูดถึงนิกายมหายาน หากสนใจก็ลองฟังดูได้ค่ะ ส่วนการบรรยายอื่นๆ นั้น ต้องขออภัยที่ไม่ทราบว่ามีพูดเกี่ยวกับพุทธในจีนอยู่ที่ไหนบ้างค่ะ - พุทธศาสนา นิกายเถรวาทและมหายาน โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปยุตฺโต) ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-8R2DvWxIWUg.html - พระควรมีส่วนร่วมช่วยเหลือสังคมแค่ไหน? โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ปยุตฺโต) ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-q4m2HKoWaII.html หรือจะลองดูสารคดีนี้ก็ได้นะคะ อาจจะมีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องค่ะ - พื้นที่ชีวิต : ตามรอยพระถังซัมจั๋งบนเส้นทางสายไหม ru-vid.com/group/PL85WQjF_YosqUimTFt2cuv1PU0Hk7dDyS

@@satipunya อนุโมทนาบุญ ครับ