91) De beiaard en de kerkklokken van de Catharinatoren te Goedereede!
Zaterdag 16 juli 2016, 12:00 uur
• Goedereede, kerkklokke...
0:01 Beiaard en uurslag
1:45 voorm. Raadhuisklok
2:13 Kerkklok 2
4:30 Kerkklok 1
7:53 Volgelui kerkklokken (zonder Raadhuisklok)
Tijdens de grote stadsbrand in Goedereede in 1482 ging de oude Catharinakerk verloren. De klokken zijn toen hoog uit de toren naar beneden gevallen. Ze zijn toen waarschijnlijk opgeslagen in afwachting van ...?
In 1453 is gestart met de bouw van de aan Sint Catharina gewijde kerk. In die tijd was Goedereede nog een welvarende stad en er waren ambitieuze plannen voor een imposante kerk. In 1467 is men aan de westkant van de kerk begonnen met de aanleg van het fundament van de kerktoren. In 1512 verrijst naast een nieuwe kerk een gigantische toren, die het hele plaatsje ook nu nog domineert en als een machtige vuist drukt op de monumentale straatjes en verstilde haven van Goedereede. De hoge spits die men in gedachten had is er door geldgebrek niet gekomen.
Een toren die niet alleen vanaf 1512 zichtbaar is maar ook, in ieder geval sinds 1519, hoorbaar. In 1519 wordt bij Joris Waghevens in de Belgische stad Mechelen een grote klok besteld. Deze Mariaklok is waarschijnlijk gegoten uit het brons van de oudere klokken die na de brand opgeslagen werden. En lieflijk klinkt ze, ondanks haar ruim 1600 kilo!
In 1647 krijgt ze gezelschap van de kleinere ‘klipklokke’. Bij deze kleine klok sprak men niet van luiden, maar van kleppen. In het Goerees: 'de klokke klipt'. Dat kleppen gebeurde om 8 en 12 uur en 8 uur ’s avonds. Dat kleppen gebeurde uiteraard met de hand. Een touw hing vanaf de klokkenzolder tot op manshoogte van de grond. Een oudere schoenmaker die altijd in het dorp was, zorgde voor het kleppen.
Eind zestiende eeuw begon het verval van de kerk en langzamerhand kwam de kerk in een bouwvallige toestand te verkeren, waardoor in 1706 tot afbraak van een deel van het schip moest worden overgegaan. Het resterende deel van de kerk met het koor werd in 1708 verbouwd tot een nieuwe kerk, los van de toren. Deze kerk is er nu nog.
In de Tweede Wereldoorlog worden veel klokken uit de torens gehaald en naar Duitsland getransporteerd om daar tot kanonnen en munitie te worden omgesmolten. Zo wordt ook de Mariaklok op 21 april 1943 per schip afgevoerd met bestemming Duitsland. De bemanning heeft dit vrachtschip op het IJsselmeer moedwillig laten zinken om de klokken te redden van de smeltovens! Na de oorlog zijn de klokken weer boven water gehaald. Ze zijn naar Groningen vervoerd en daar schoongemaakt. Eind 1945 is de Mariaklok weer op haar oude plaats in de toren van Goedereede teruggekeerd.
Sinds augustus 2014 is er een oud luidklokje bij gekomen. Deze klok heeft een kroon en hangt aan een originele eikenhouten luidbalk. Het klokje lag op de zolder van het Raad en Polderhuis in Ouddorp. Bij nader onderzoek blijkt dat dit klokje in het oude raadhuis van Goedereede heeft gehangen en lag verborgen in het nieuwe gemeentehuis van Goedereede en is destijds in het Raad en Polderhuis in Ouddorp gegeven als museum stuk. Het klokje is nu weer in Goedereede en hangt naast de op een na grootste beiaard klok, deze beiaard klok is door de voormalige Gemeente Goedereede is geschonken.
BEIAARD
In de toren hangen 52 beiaardklokken gegoten door Eijsbouts, gegoten in de jaren 1977, 1999 en 2010. De slagtonen van de beiaard zijn c1-es1-f1-g1--g5. Het is een prachtige beiaard. Op een aantal klokken staan opschriften.
LUIDKLOKKEN
→ Kerkklok 1: Maria (ook wel Neptunus), Georgius Waghevens, 1519, 1542 kg, 1360 mm, dis1
EST MEA VOX GRATA [roset] QUIA SUM MARIA VOCATA [roset] ET GEORGIUS WAGHEVENS ME FECIT [roset] ANNO DOMINI [roset] M [roset] CCCCCXVIIII [vedelspeler en kruis]
Boven de letterrand een hangend selderiemotief van 48 mm.
Op de bovenflank rondom verdeeld achtereenvolgens:
- In gotische minuskels van 14 mm: ghegooten te maechlen in sinte Ketherinstraete
Daaronder: het wapen van Mechelen (51 mm hoog);
- In gotische minuskels van 14 mm: martijn.
Daaronder een afbeelding van Martinus te paard, zijn mantel verdelend ten gunste van een bedelaar (60 mm hoog);
- Een medaillon van 81 mm doorsnede met een Christuskop. Het randschrift is vrijwel onleesbaar;
- In gotische minuskels van 14 mm: jorijs.
Rechts daarvan een medaillon van 88 mm doorsnede met Sint Joris die de draak bestrijdt;
- Een medaillon van 120 mm doorsnede met Christus aan het kruis;
- Een medaillon van 112 mm doorsnede met Maria en het Kind in een stralenkrans.
De kroon van deze klok bevat Neptunuskoppen. Een verwijzing naar de god van de zee.
→ Kerkklok 2: Klipklokke, Cornelis Ouderogge, 1647, 168 kg, 660 mm, d2
SOLI DEO GLORIA CORNELIS OUDEROGGE ME FECIT EN D. I. O. ROTTERDAM 1647
→ Kerkklok 3: voorm. Raadhuisklok (niet in gebruik), Henrick Wegewart, 1604, 20 kg, cis3
HENRICK WEGEWART ME FECIT 1604
Met dank aan beiaardier Jan Bezuijen en mevrouw Hof!
14 сен 2017
