Şiirlerle büyüdüm ben. Biliyorsunuz zaten siz de. Nâzım Hikmet’in şiirleri en çok söylediklerimizdendi. “Bugün Pazar,” derdi babam, eklerdim: “Bugün beni ilk defa güneşe çıkardılar.” O devam ederdi: “Ve ben ömrümde ilk defa gökyüzünün bu kadar benden uzak, bu kadar mavi, bu kadar geniş olduğuna şaşarak, kımıldamadan durdum.” Sıra bende yine: “Sonra saygıyla toprağa oturdum, dayadım sırtımı duvara.” En güzel yeri kaptı mı Kâmran bey yine?! Geliyor işte: “Bu anda ne düşmek dalgalara, bu anda ne kavga, ne hürriyet, ne karım.” Hayır bırakmayacağım finali tek başına okusun, bağırıyorum avaz avaz. O da sesini alçaltarak devam ediyor: “Toprak, güneş ve ben/ Bahtiyarım…”
Var mıdır bir Nâzım Hikmet şiirini gönlüne yazmamış olan aranızda? Yoktur bence. Öyle bir yer eder ki onun dizeleri insanın zihninde, kolay kolay çıkmaz akıllardan. O Türkçe’nin büyük ustası! Kimine göre vatan şairidir, kimine göre vatan haini. İnandığı fikirleri yazılarında ve şiirlerinde söze döktüğü için, ömrünün çoğunu ya mahpusta ya sürgünde geçirmiş, kendi topraklarında değil Moskova’da ölmüş. Hatta doğduğu ülkenin vatandaşlığına bile kavuşamadan ayrılmış şu kavanoz dipli dünyadan. Mezarı hala orada yaban ellerde. Memleketi tarafından ancak öldükten sonra kabul gören bir büyük şair o. İşte Ben Okurum’un bu bölümünde açılışta ilk dizelerini paylaştığım, onun başyapıtı olarak kabul edilen "Memleketimden İnsan Manzaraları"nı konuşuyoruz. Kiminle mi? Bir akademisyenle. Erkan Irmak’ın Nazım Hikmet’in bir diğer önemli eseri Kuvayı Milliye Destanı’nın yazılışını ve bu metnin başka bir metne, "Memleketimden İnsan Manzaraları"na evrilmesini araştıran çalışması Kayıp Destan’ın İzinde, Nazım Hikmet, İdeoloji ve Yeniden Yazmak 2022’nin Temmuz ayında Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlandı. Aslında 10 yıl önce İletişim Yayınları da basmış bu kitabı, ama ben kaçırmışım. Ben Erkan beyi bu kitap sayesinde tanıdım. Ne zamandır aklımda bir Nazım Hikmet bölümü yapmak vardı. Özellikle de "Memleketimden İnsan Manzaraları"nı konuşmak istiyordum. Ama kiminle, kiminle diye düşünüp duruyordum kukumav kuşu gibi. Kitabı görünce ve okuyunca hazine bulmuş gibi oldum. Hemen ulaştım Erkan Hocamıza, hadi itiraf ediyorum, internette de biraz araştırma yaptım hakkında, sonra ulaştım ve dedim ki böyleyken böyle, konuşur musunuz benimle Nazım Hikmet’i ve "Memleketimden İnsan Manzaraları"nı, katılır mısınız ben okurum klanına? O da dedi, yoh yoh! Şaka şaka, sağ olsun kırmadı beni, hemen kabul etti. Gelin dinleyin, siz de keşfedin hazineleri! Ve evet, bu da bir ilk Ben Okurum’da. İlk kez kayıt sırasında gördüm Erkan Irmak’ı. Ama malum edebiyat sevgisi yabancılık nedir bilmez.
Nazım Hikmet 15 Ocak 1902’de Selanik’te doğdu. Deniliyor ki, aslında 20 kasım 1901 imiş doğum günü ama ailesi 40 gün için bir yıl kaybetmesin diye 15 Ocak diye yazdırmış nüfusa. Onunla aynı adı taşıyan dedesi çeşitli illerde valilik yapmış, aynı zamanda şiir de yazarmış. Babası Hikmet bey, ticareti ve sinemayı da denemiş bir memur. Annesi ressam Celile hanım da dilci ve eğitimci Enver Paşa’nın kızı. Babası Selanik’te Hariciye Nezareti’ne bağlı çalışırken, yasadışı siyasi faaliyetlere katıldığı gerekçesiyle sorgulanıyor ve görevinden istifa ediyor. Aile de tası tarağı toplayıp, babasının babası Mehmet Nazım Paşa’nın, hani şu şair dedenin yanına Halep’e gidiyor. Orada bir kardeşi oluyor küçük Nazım’ın, ancak dizanteriden ölüyor bebek. Daha sonra gelecek kardeşi Saniye ise İstanbul’da açıyor gözlerini. Okul çağına gelen Nazım önce Fransızca eğitim veren özel bir okula veriliyor, daha sonra Göztepe’deki Taş Mektep’e geçiyor ve ilk öğretimini orada bitiriyor. Bu arada şair dede, ki kendisi Mevlevi aynı zamanda, emekliye ayrılmış ve İstanbul’a gelmiş. Nazım da dostlarıyla buluşmalarında dedesinin yanında çoğunlukla. Orada şiirler okunuyor, sohbetler ediliyor. O da can kulağıyla dinliyor Tevfik Fikret ya da Mehmet Emin’in dizelerini. 1913 yılında, henüz 11, hadi bilemediniz 12 yaşındayken yazıyor ilk şiirini, Feryad-ı Vatan adı da.
#denizyücebaşarır #benokurum #memleketimdeninsanmanzaraları #nazımhikmet #erkanırmak #yapıkrediyayınları
5 июн 2024
