Toshkent-Farg‘ona asosiy yo‘lining Oxangaron tumani, Quraysh m.f.y, Bolg‘ali qishlog‘ida joylashgan Shodmalik ota ziyoratgohiga chorladi. U zot Yassaviya tariqatining ulug‘ pirlaridan biri, ilmi bilan yuqori darajaga erishgan bo‘lib, ismlari Malik Abdullox ibn Ahmad ibn Qul-Muhammad ibn Qodir al Iroqiy boshqa manbalarda esa Abdumalik ibn xoja Mansur ibn Arslonbob, xalq tilida Shodmalik ota, Shodmalik bobo, Shoabdumalik nomlari bilan ataladi. Bu zot hazrat Arslonbobning Mansur ismli o‘g‘illarining farzandi. Manbalarda qayd etilishicha, u zot 11 asrning oxiri va 12 asrning boshlarida yashab o‘tganlar va 1203 yilda vafot etganlar deyilgan.
Manbalarda yozilishicha, Shodmalik ota Buxoroda tahsil olgan bo‘lib, shariat va tariqat ilimlarini puxta egallagani, Yusuf Xamadoniy taʼlimotini chuqur egallab, turkiy va forsiy tillarda kitoblar yozgan ekanlar deyiladi. Bu zot ulug‘ valiy darajasiga yetib, Buxoro madrasalarida falsafa va mantiq ilmidan dars beribgina qolmasdan hatto mineralogiyadan tadqiqotlar olib borgan deyiladi.
Shodmalik ota shaxsi va maqbarasi doim olimlar tomonidan o‘rganib kelingan. Rus olimi Buryakov “Toshkent viloyatining arxeologik yodgorliklari kitobida ”Oxangaron daryosining o‘ng qirg‘og‘ida joylashgan ikki xonali yer osti sag‘anasi, hovuzli chorbog‘ va keyingi davrda qurilgan maqbara sifatida tasvirlagan. Unda yozilishicha, sag‘ana mutaxassislarni eʼtiborini tortgan. Professor Masson maqbarada ko‘plab kitoblar bo‘lganligini, ular taqdimot uchun Sankt Peterburga olib ketilganligini va Sharq qo‘lyozmalar fondida saqlanayotganligini eʼtirof etgan. Uning etishicha kitoblarning aksariyati Shoabdumalik ota qalamiga mansub ekanligi, jumladan: iloxiyot sirlari, maʼnaviyat, maʼrifatga doir talqinlar, qurʼon tavsirlari va boshqa kitoblar bo‘lgan deyiladi, qolgan qismi dasxatida ko‘chirilgan nodir qo‘lyozma ekanligiga dalolat beradi.
Shunisi eʼtiborliki, 1936 yilda akademik Veselovskiyning “Minaret Sheyxa Shoabdumalik baba” asarining nashr etilishi bejizga emas. Unda Shodmalik otaning “Axloqi tarbiyai sag‘ir” kitobida - oilada bola, ona va bola, aka-singil tarbiyasiga bag‘ishlangan tarbiya kitoblari borligi qayd etilgan.
21 июл 2022
