Glüten duyarlılığı son yıllarda en çok konuştuğumuz sağlık konularından biri. Hatta birincisi.
Bunun pek çok nedeni var. Çünkü glüten bir protein ve bu proteinin bulunduğu gıda grubu tahıllar. Yani her gün yediğimiz ekmekte ve çok sevdiğimiz makarnada, pilavda, pizzada, bisküvide yani pek çok günlük gıdada, atıştırmalıkta glüten var.
Anlaşılan o ki daha önceleri sadece Çölyak Hastalığı olarak bildiğimiz glüten problemi sadece Çölyak Hastalığı ile sınırlı falan değil. Glüten duyarlılığı dediğimiz, glüten hassasiyeti dediğimiz bir konu daha var ve bu konu Çölyak Hastalığı gibi 100'de 1 falan görünmüyor. Toplumun neredeyse yüzde 5'inde, yüzde 6’sında bu sorun var. Ve bu sorun çoğu zaman sadece ishal, karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık gibi karınla ilgili, sindirim sistemiyle ilgili sorunlarla kendini göstermiyor. Hiç aklınıza gelmeyen eklem ağrıları, kas ağrıları, kas krampları, kafa karışıklığı, unutkanlık, konsantrasyon güçlükleri, migren tipi baş ağrıları, depresyon problemleri hatta bipolar bozukluklardan şizofreniye kadar gidebilen pek çok nörolojik ve psikiyatrik sorun glüten duyarlılığıyla bağlantılı olabiliyor. Bitmedi.
Bazı cilt hastalıklarının örneğin sulu cilt dökülmelerinin bazılarının da yine glüten duyarlılığıyla ilişkili olabileceğini gösteren kanıtların sayısı her gün biraz daha artıyor. Bu nedenle glüten meselesi önemli ama biraz suistimal edildiğini de bir kenara not etmekte fayda var. Çünkü glüten alerjisini tespit etmek mümkün yani Çölyak Hastalığını laboratuvarda 100’de 100 güvenli testlerle, en kötü ihtimalle bağırsak biyopsisiyle teşhis etmek mümkün ama glüten duyarlılığını ortaya koyan testlerin güvenirlikleri maalesef son derece sınırlı. Çok duyarlı ellerde, çok güvenilir doktorlar ve uzmanlarla bu testleri yaptırmanın ve yol haritasını ondan sonra belirlemenin kesin yararı var çünkü glüten duyarlılığı nedeniyle glüteni kesmeye kalktığınızda ekmekten, makarnadan, pilavdan, pizzadan, hamburgerden, bisküviden vazgeçmek gerekiyor.
Bırakın onları ketçabın içinde de glüten var, içtiğiniz hazır çorbaların içinde de glüten var, salata soslarının içinde de glüten var, yani pek çok şeyden vazgeçmeniz lazım. İşte bu nedenle birisi size sizde glüten duyarlılığı var dediği zaman bu ömür boyu sürecek bir problem olduğu için gelin beni dinleyin bir ikinci fikir alın. Yani Amerikalıların deyimiyle second opinion’a başvurun. Bu fikrin doğruluğu konusunda kesin emin olun yoksa hayatınız zindana dönebilir çünkü glütensiz beslenmek, glüteni olabildiğince sınırlamak değil glütensiz beslenmek hakikaten bugün için çok büyük bir marifet.
Bir laboratuvara gidip glüten duyarlılığımız var mı diye araştırmalı mıyız? Hayır çünkü bu sıradan bir test değil ve her laboratuvarda yapılamıyor. O nedenle bir gastroenteroloji uzmanına ya da bir iç hastalıkları uzmanına gitmek lazım. Glüten ticareti yapan, glüten tüccarlığı yapan gruplardan uzak durarak gerçek bir glüten hassasiyetinin ya da bir Çölyak Hastalığının varlığını ciddi bir şekilde araştırmak lazım.
Özeti şu, eğer herhangi bir nedenle izah edemediğiniz baş ağrılarınız varsa, benim eklemlerim durup dururken niye ağrıyor, kaslarım niye ağrıyor, niye halsizim, yorgunum diye düşünüyorsanız konsantre olmakta güçlük çekiyor, çabuk unutuyor, kafa karışıklığından yani sisli beyin sendromundan yakınıyorsanız, eğer gece kramplarınız varsa, uyku bozukluklarınız varsa, her sabah yorgun uyanıyorsanız, izah edemediğiniz cilt döküntüleri, özellikle de sulu cilt döküntülerinden şikayetçi iseniz ve yine eğer gaz, şişkinlik, ishal, balondan yani karından şikayetçi iseniz aklınıza glüten duyarlılığı gelsin ve doğru bir şekilde bunu teşhis ettirmenin yollarını ayarlayın. Eğer doktorunuz size glüten duyarlılığı var diyorsa olabildiği kadar az glüten tüketmenin yolunu arayın.
Araştırmalar gösteriyor ki glüten intoleransı yani duyarlılığında Çölyak Hastalığında olduğu gibi glüteni tamamen sıfırlamak, sıfır glütenli bir hayat çizmek zorunda değilsiniz. 6 gram civarında glütene izin var. 1 ince dilim ekmek. Küçük ince dilim ekmekte de 2 gram civarında glüten var.
Dolayısıyla 3 dilim ekmek yiyebilirsiniz. Ama o gün başka bir glütenli gıda mesela bir pilav, bir makarna yemek yok. Ben hakkımı makarnadan yana kullanmak istiyorum diyorsanız 80 gram makarnada ortalama 2 gram civarında glüten var, yani ortalama 150 gram civarında. Yani bir tabak makarnaya da yine hakkınız olabiliyor. Ama gelin beni dinleyin bu hakkınızı bile kullanmamaya gayret edin çünkü gluten duyarlılığı gerçekten yaygın ve önemli bir sorun.
Hepinize sağlıklı, mutlu bir gün diliyorum.
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu
11 сен 2019
