Тёмный
Dücane Cündioğlu
Dücane Cündioğlu
Dücane Cündioğlu
Подписаться
öncelikle ve daima felsefe.
sonra sanat.

ama hüzünle.
ışığın ve renklerin dünyasından hareketle... duyuların ve duyguların...
ne ki eninde sonunda kavramlara, kurama, aklın o sevimsiz melekutuna.

toplanmak için dağılacağız, yaklaşmak için uzaklaşacağız.
izini bulamayacağımızı bildiğimiz o sevgilinin uğruna,
kimbilir belki de bulmayı istemediğimiz, hani o karşılaşmaktan, hatta gözlerine bakmaktan bile çekindiğimiz ahu’nun.

neşe yasaklanmış bize!
isteksizce tavaf edeceğiz bu yüzden etrafında, kanayan yüreğimizle.
sadece nefesini duymak için, insanın nefesini.
duyarsak ayaklarının dibine düşeceğiz.
halsizce.
secde edeceğiz.
insana.
SİNEMANIN ÜÇ BİLGESİ
2:10
2 месяца назад
DEVLET AKLININ OLUŞUMU
2:00
4 месяца назад
MACHİAVELLİ HOBBES ROUSSEAU
1:38
4 месяца назад
COMTE DURKHEIM WEBER
2:15
5 месяцев назад
SOSYOLOJİ'NİN ÜÇ UĞRAĞI
2:19
5 месяцев назад
NİETZSCHE-WİTTGENSTEİN-HEİDEGGER
1:34
8 месяцев назад
ÇAĞDAŞ FELSEFEYE GİRİŞ
2:12
8 месяцев назад
ERDEMLER KANTARLA TARTILMAZ
14:35
Год назад
YASA YOKSA ÖZGÜRLÜK YOKTUR!
16:35
Год назад
HALK TEHDİT EDİLMEZ!
16:39
Год назад
SEN KİMSİN!
18:09
Год назад
BİLGİÇ BİLGİN BİLGE
1:40:19
Год назад
YERALTI-BİLİNÇALTI
1:57:36
Год назад
KARTEZYEN ANTROPOLOJİ
1:21:19
Год назад
US'UN EVRİMİ
1:42:56
Год назад
TANER CEYLAN'LA SANAT VE FELSEFE
1:39:41
Год назад
ŞAŞAKALMAK
2:29:20
Год назад
US ve USSAL ÜZERİNE
2:44:14
Год назад
BİR AYDINLANMA ÇÖZÜMLEMESİ
1:40:14
Год назад
DÜŞÜNÜYORUM O HALDE VARIM
1:41:55
Год назад
HEGEL'İN YAMYAMLARI
1:57:06
Год назад
SPİNOZA'NIN METAFİZİĞİ
1:44:51
Год назад
SİNEK ve KARTAL
1:19:14
Год назад
Комментарии
@canozevin5779
@canozevin5779 19 минут назад
Asıl sorun örf adetlerin kurana girmesi sonra tanrı evrensel olamıyor bir lokasyona hitap efiyor(tomurcuklanmış vs)
@deniz6226
@deniz6226 19 минут назад
Butun yorumlari okudum ve yanitlarinizi da okudum. Siz saygısız bir insansınız. Size karsi saygim artik ciddi oranda azaldi. Insanlarin nasil saygiyla ve hurmetle yazidgi yorum veya elestirilere ne kadar saygisizca, aşağılayarak cevap verdiğinizi görünce size bir şey soraraken ve yazarken sizi takip ediyor ve istifade ediyoruz diye kılı kırk yararak kelime seçimi yapmamıza gerek olmadığına emin oldum. Biz de sizin gibi ağzımız geldiği gibi düşüncelerimizi ifade edebilirmişiz. Ve şimdi ifade edeceğim: Dücane hocam evde oturmaktan 80 öncesi sokağa çıktığınız günlerdeki anıları çevir çevir yorumlamaktan değişen dünyadan uzak kalmışsınız. Ne ülkenin coğrafyasını doğru yorumlayabiliyorsunuz ne coğrafyaların sosyolojisini. Çıkın da bakın bakalım kaç tane 12 yaşında evli çocuk varmış da çok eşlilik varmış da doğu neresi batı neresiymiş. 20-30 yıl toplumsal olaylarda önemsizmiş. İstanbullu olup ülkücülük ve islamcılık dışındaki fay hatlarına nüfuz edememiş biri ne kadar Türkiyeyi doğru yorumlayabilir ki zaten. O yüzden kafasında Töre dizilerinde gösterilenden mülhem bir taşra- doğu algısıyla Türkiyeyi yorumlamaya kalkar. Bir de üstüne insanlara hada bildirip durur kendi bilgilerini gözden geçirmek yerine. Bir de bilge bir şekilde düşünmek genelleme yapmaktır diye laf sokmuşsunuz birine. Doğru söylüyorsunuz da bi gözünüzü açın genelleme yaparken bir gerçekliğe veya çoğunluğa dayanmanız gerekir. Yanlış veya zan veya eskide kalmış verilerinizi mevcut çoğunluk zannediyorsunuz diye insanlar sizi uyarıyor ısrarla yargınızın çoğunluk olarak yaşanan durum olduğunu iddia ederek genelleme yapmaya ve düşünmeye devam ediyorsunuz. Kaç tane örnekle hangi yılların örnekleriyle bu iddiayı ortaya atıyorsunuz der insanlar da haliyle size. Bir adım daha abartayım. Doğuda töre cinayayetiyle insanlar bibirini öldürüyor zannettiğinize bile yemin edebilirim neredeyse.
@deniz6226
@deniz6226 Час назад
Sayın hocam gözlem ve yargilarinizin biraz zamanin gerisinde kaldigina müşahade ediyorum. Gelismemis yer deyince önce ve sadece doğuyu düşünmek ve büyükşehirlerden ciktigimiz an 13-14 yasinda çocuk evliliğinin yaygin oldugu kanisi artik olmayan bir durum. Erken evlilik var ama 13-14 yasinda evlenme ve bu kadar yaygin olma durumu yok. Daha iyi anlamak icin 5 tane tanidiklarinizdan guncel ornek bulmaya calisiniz. Ne demek istedigim daha iyi anlasilacaktir. 2016 sonrasindan bahsediyorum
@mevlutunal4485
@mevlutunal4485 3 часа назад
Abi ozaman teoloji vardır iki çeşitdir tasavvur olarak tanrı vardır biri ozanların tanrısı biride filozofların tanrısı halkın yani benim için birilerinin tasavvur ettiği tanrı vardır.Nokta öylemi?Gerçi nokta koymak zor insan yaşadıkca ama.
@welcometoengineroom427
@welcometoengineroom427 4 часа назад
Adam ilber hocadan daha yavaş konuşuyor. Fikirkerine değer verdiğim birisi izleyebilmek için hızı 1.75 yaptım. Anca normale döndü. Teşekkürler youtube
@muratkilic5259
@muratkilic5259 5 часов назад
Resuli ekrem namazın kılınışını Cebrailden öğrendiğine dair okuma yapmadıysanız ya cahilsiniz, ya da yahudi sever siniz, belkide neyse...
@serap7504
@serap7504 5 часов назад
1400 yil önce ve sonrasi öyleymis tamam ama günümüzde geri kalmis ülkelerde ve kabilelerde halen bu tür çagdisi uygulamalar görülüyor örnegin kadin sünneti gibi. Dediginiz gibi bu dini inanç konusundan çok siyasetin konusu yani güç kimin elindeyse çagin gerçeklerini ve ahlakini filan takmadan cani ne çekerse onu yapiyor ve dini referans olarak gösterme tiynetsizligine sariliyor.
@serap7504
@serap7504 5 часов назад
Wikipedi de genç anneler listesi var bakabilirsiniz
@halildeveci7326
@halildeveci7326 6 часов назад
Yüzde yüzcüler problemli. Genelde Richard Dawkins olup çıkıyorlar başımıza ve en iyi ihtimalle havanda su dövmüş olmakla sonuçlanıyor bu tutum. Irrasyoneliteye saygı konusunda kesinlikle ayni fikirdeyim. "İdrâk-i maâlî bu küçük akla gerekmez, Zira bu terazi o kadar sıkleti çekmez" deyip inananlara saygı duymak gerekir. Birlikte yaşamayı öğrenmemiz lazım. Belli bir kültürle yoğrulmuş ve bir grubun içinden gelmiş olmak bu tip olaylara geniş bir bakış açısı kazandırıyor. Ilk fırsatta büyükadada ev alıp inzivaya çekileceğim. Komşunun youtube kanalı hep daha yeşil görünüyor, malum. Kitaplarımı ve henüz tanımadığım dostlarımı özledim. Selam Dücane hoca. Belki bir gün bir kahve içeriz seninle, kim bilir?
@esrefcelebi
@esrefcelebi 7 часов назад
01:13:00 Mustafa ozturk, islam şeriatı Yahudi örfüdür, dedi. Yahudi örfünün ne kadarı Hz Musanın şeriatıdır ne kadarı değildir bunun muhasebesini yapmadan, her zaman olduğu gibi sansasyonel olmayı tercih etti. Biz evvelki ummetlerde rüku secde ve kiyamın var olduğunu biliriz, hep de bilirdik zaten. Siz çok renk vermiyorsunuz gerçi ama Mustafa bey bunun kopyalandigini söylüyor. Allah'ın dininde ana inanç ve ibadet usullerinin daima sabit olduğunu bilmek için Mustafa beyin sansasyonel ve gayz dolu haykırışlarına muhtaç değiliz. Evvelki ummetlere de salat, zekat, oruç vs ibadetlerin emredilgini bizzat rabbimizden ve onun sevgili resulünden öğrenmişizdir. Hanif araplarin hz İbrahim ve hz İsmail'in yoluna bağlılıklarindan da bu yolların kalıntılarının Hanif olmayan araplarin ibadet şekillerinde de bulunduğundan da haberdar idik zaten. Mustafa beye sorarsanız muhtemelen tavafin da - bırakın yahudiyi - müşrik araplarin adeti olduğunu söylemesi de muhtemeldir. Keşke biraz daha sakin olsa, öfkesi insicamini bozuyor, hakkı söylerken birden isabetini kaybediyor. Allah ona da bize de hidayet versin. Amin.
@prisonerspartacus1480
@prisonerspartacus1480 7 часов назад
🌸💮🌺🌼Telekkür ederim🌸💮🌺🌼
@adilaltunal7563
@adilaltunal7563 8 часов назад
2x yapıp dinliyorum gene yavaş
@nurcankabadayi4740
@nurcankabadayi4740 9 часов назад
Sayın hocam bu kapsamlı konuşmanız için ne kadar teşekkür etsek azdır. Sonuç, din, inanç ya da sizi iyi hissettiren bir ritüeliniz her neyse sizi daha iyi bir insan yapıyorsa devam edin, yok değilse kurtulun ondan. En önemlisi de inancınızla içiçe geçmiş kültürel unsurlari farkedecek kadar da aklınızı kullanın demek isterdim kafası karışık herkese. Saygilar💐
@WirawWirae
@WirawWirae 9 часов назад
Mademki 9 yaşında evlenmek kültürel alt yapısı olan bir gerçekti, peki peygamber diyememiş mi bu yanlıştan dönelim diye, ya Allah’a ne demeli evlatlığının karısı için ayet yollayan Allah sus pus olmuş. Diyememiş mi bu yanlış bir adet bu adeti kaldırmak lazım diye. Diyememiş akıl edememiş, aynı Allah peygamberin evine olur olmaz zamanlarda oturmaya gitmeyin diye ayet yollamayı daha çok önemsemiş. Vay anasını be.
@sixtiesseventies9550
@sixtiesseventies9550 10 часов назад
Dinler baştan sona icat edilmiş şeyler, kandilleri ayırmak niye? 😜
@eminekorkmaz2859
@eminekorkmaz2859 10 часов назад
bu Peygamberin hz... Ayşeyle 9 yaşında evlenmesi konusu bizide çok rahatsız ediyor hatta çocuklarım bu olayı ve evlatlığının eşiyle erlenme olayını öğrendikten sonra cuma ve bayram namazlarına gitmeyi bıraktılar kimden duydugumu hatırlayamıyorum büyük ihtimalle Yaşar Nuri öztürk hocamızdan olabilir hz... Ayşe Uhut savaşında 19 yaşındaydı çünkü çok iyi ok atardı ve en öndeki okçuların arasında savaşa katılmış ve Uhut savaşından sonra evlenmiş demişti rivayeti çok iyi hatırlıyorumda yüzdeyüz şu hocadan duydum deyemiyorum bu olaya Alimler açıklık getirsin çocuklarımızın dine saygısı inancı kalmıyor bundan endişe duyuyoruz
@uzaygemisi1716
@uzaygemisi1716 10 часов назад
sapık bunlar sapık. midem bulandı.
@user-ks5oe3tm6u
@user-ks5oe3tm6u 14 часов назад
@ziyasayar9860
@ziyasayar9860 14 часов назад
Tesekkurederim. Aydinlatici. Bilgi verici ve farkindalik yaratici.
@suatcandan3381
@suatcandan3381 15 часов назад
🙋🏻‍♂️🍷🌈
@gokhanatmaca1881
@gokhanatmaca1881 15 часов назад
Ne güzel bir bakış açısı
@numanakyol8231
@numanakyol8231 16 часов назад
Bu perspektifi seviyorum, iyiki varsınız
@Onur_Can_
@Onur_Can_ 16 часов назад
Dinler cehalet ve korkudan beslenir. Siyasal islam, cemaat, tarikat, diyanet, ilahiyat..dinden nemalanan tüm kesimlerher iki ayağı da canlı tutmak için reforma izin vermezler.
@nesrinercan6328
@nesrinercan6328 16 часов назад
Yaşamin içinde sürekli karşilaştiğımız durumlar.❤
@nesrinercan6328
@nesrinercan6328 16 часов назад
Hocam emeğinize sağlık.Çok açıklayıcı oldu.Teşekkurler.Yaşamin içinde
@ahmetcansun3561
@ahmetcansun3561 17 часов назад
Din, ilahi maksatlar ve insanların maslahatlarını(faydalarını) merkeze koyan emirler bütünüdür. Dini maksatları dört ayrı kategoride inceleriz 1) İman, akaid ( değişmez) 2) Ahlaki değerler ( değişmez) 3) İbadetler ve ritüeller( değişmez) 4) Sosyal hayat, siyasal hayat, kültürel hayat ve medeni hayatı düzenleyen kurallar(değişir). İslam dini onu savunan ve ona saldıran iki dar görüşün arasında sıkışıp kalmış (garip ) bir dindir. Sorun dinde değil, dini yanlış algılarına kurban edenlerdedir....
@ozlemyldz1025
@ozlemyldz1025 18 часов назад
Söylediğiniz bir çok şeye katılıyor olsamda dinin düşünceye ihtiyacı yoktur söylemini doğru bulmuyorum. Çünkü dinin ya da İslam dininin insanlardan en çok istediği şey akıl yürütmeyle yani düşünceyle doğru olanı idrak edebilmesidir.Ayrıca örf adet deyip işin içinden çıkmaya çalışmak da yanlış. Çünkü Hz. Muhammed’in “Biz atalarımızdan böyle gördük” diyen toplumlara aksini, emredileni anlatması, onları bir nevi gelenekçi tutumlarından vazgeçirtmeye çalıştığını gösterir.
@cihatgencer.
@cihatgencer. 19 часов назад
1.54'de Kur'an'ın antropolojisi yazılmadı dediniz hocam. Bu konuda kapsamlı, ankara okulundan çıkmış iki kitap var. 1- Kur'an'da İslam Öncesi Kültür 2- Kur'an'ın Kültürel Antropolojisi Emrah DİNDİ Sizin istediğiniz çapta mıdır bilemem. Ama literatüre katkısı mevcut.
@rahmikarakadoglu5602
@rahmikarakadoglu5602 19 часов назад
Gercekten muhteşemsin..
@ahmetcansun3561
@ahmetcansun3561 19 часов назад
ATEİSTLER İNANÇSIZ MI Bilim sadece varlık sahasını inceler. Varlığın en önemli boyutu canlılıktır. Canlıların bilim üreten tek çeşidi insandır, dolayasıyla canlılık zincirinin en önemli halkası insandır. İnsan doğar ve ölür. Bilim sadece doğum ve ölüm arasındaki olay ve olguları inceler. Öncesi ve sonrası ile ilgilenmez. Canlılığın öncesi için veya sonrası için tanrı vardır ya da yoktur konusu bilimin değil inancın konusudur. Bundan dolayı tanrı var diyen de, yok diyen de bilimin dışında konuşur ve sadece inancını ifade etmiş olur. Dolayısıyla tanrıya inanmamak bilimin dışındaki bir alanla ilgili bir yargıya varıldığı için bu yargı bir inançtır. Bu durumda bütün ateistler tanrı yoktur diyerek bilim alanının dışına çıkarak sadece inançlarını beyan etmiş oluyorlar.
@aytenpaktop4205
@aytenpaktop4205 19 часов назад
Çok teşekkürler hocam. Bir sürü not aldım...
@CA-LI-MA
@CA-LI-MA 20 часов назад
Hocam saygılar. Mustafa Öztürk hoca filan başımıza iş açacak diyordum, asıl tehlikeyi sizi dinlemeye başladıktan sonra fark ettim. Allah'tan, sadece babadan kalma gecekonduya 1 kaçak kat çıkmıştım, yıkmak pek uzun sürmedi 😇
@rahmikarakadoglu5602
@rahmikarakadoglu5602 18 часов назад
Haaahhaaaaaahaaaa.... Budur...
@serpinhanoglu5227
@serpinhanoglu5227 20 часов назад
Çok teşekkür ederim
@nuyaninanc6506
@nuyaninanc6506 21 час назад
Teşekkürler.
@omerozmeric6836
@omerozmeric6836 22 часа назад
İyi ki varsınız. Sağlık ve sıhatle kalın.
@akademisyenfrdvs
@akademisyenfrdvs 22 часа назад
Beğeni butonunu fazlasiyla hak eden bir ders olmus 🎉 tesekkurler hocam👏🙏
@gunaycelebi4824
@gunaycelebi4824 23 часа назад
Sizden neler neler öğrendim ne yanlışlarımı düzelttiniz inancım dahada kuvvetlendi bakış açınız yönümü düzeltti aydınlattı iyiki varsınız hocam iyiki🙏🙏
@animal_culturae
@animal_culturae День назад
1:15:38 yeni nesiller buradan sonraki tespitlerinizin aksine kitlesel ölçeklerde ve çok hızlı bir biçimde dindeki çelişkileri ve yetersizlikleri farkedip islam dinini terkediyor ve duygusal bağlılıkları geri dönülmez bir biçimde ortadan kalkıyor. Yerine bireyselliğin merkezde olduğu seküler, spiritüel ve felsefi inanç biçimleri ikame ediliyor. Zaten bu tekno-bilgi iletişim çağında başka türlü olması da sanıyorum beklenemez. Evrim Ağacı, Diamond Tema, Pelin Dilara Çolak gibi toplumsal tabu olan hemen herşeyi tartışma konusu yapan genç popüler bilim ve felsefe içerik üreticilerinin, büyük çoğunluğu ortaöğretim çağında olan ve sayıları artmaya devam eden fanatik takipçi sayılarının ulaştığı boyut dikkatinizden kaçıyor gibi görünüyor veya bunları geçici hevesler olarak değerlendirip ciddiye almıyor olmalısınız. Aynı şekilde son yıllarda bilim ve felsefe içerikli yayınlara olan talepte gerçekleşen patlamanın dünyada bile benzeri olmadığını söylemek için kısa bir araştırma yapmak yeterli olacaktır. Şehirleşmenin ve sanayileşmenin geldiği boyut, görece genç nüfus ve üniversite öğrenimi gören öğrenci sayılarındaki artış, teknoloji yoğun tüketime ve rekabete dayalı ekonomik politikalar, iktisadi ve finansal okuryazarlık ve kaynaklara erişim, sosyal medyanın yükselişi gibi daha birçok toplumsal olgu, defaatle belirttiğiniz dindar Anadolu gençlerini öyle veya böyle hızla dünya ile bütünleştirmekte. Türkiye'nin içinde bulunduğu sosyo-politik koşullara özgü bu toplumsal fenomeni Avrupa'ya özgü tarihsel bağlamları olan reformasyon veya Luther üzerinden çözümlemeye çalışmak da ciddi anlamda anakronizm yanılgısına yol açmaktadır. Yeni olgulara, bilinegelen klişelerden uzak, yeni kavramsallaştırmalar gerekir.
@ibrahimeco
@ibrahimeco День назад
Dücane bey, arşivlerle ilgili olarak Sinan Çuluk üstadımızla görüşmenizi tavsiye ederim. Size konuyu tafsilatıyla anlatacaktır.
@av.resatcamiye6785
@av.resatcamiye6785 День назад
hocam soruları çalmaktan daha büyük suç, sınavdan sonra mülakat yapmaktır. :)
@enesdereci7222
@enesdereci7222 День назад
DÜCANE bey bir şey sormak istiyorum yahudilikten ve yeni yahudilik olan islamdan insanlık onuruna aykırı daha berbat daha yalan dolan dolu bir din ideloji öğreti var mı
@ertugrulgulen1147
@ertugrulgulen1147 День назад
Ölünce herkes aydınlanacak. Acele etmeyin.
@lamsivri
@lamsivri День назад
Sizi eleştireceğim günleri dört gözle bekliyorum. Sevgiler, saygılar...
@avnibakacak7771
@avnibakacak7771 День назад
TEBRİKLER HOCA
@alperyusufsirac2631
@alperyusufsirac2631 День назад
Reklamlara uyuz oldum
@kutahyalktykty3218
@kutahyalktykty3218 День назад
Yani peygamber 9 yasinda bir kizla evlendi demek senin atan atesi bulmadan once eti cig cig yiyordu demk gibi birsey
@kutahyalktykty3218
@kutahyalktykty3218 День назад
Ey iman edenler yeniden iman ediniz bilmiyoruz okumuyoruz ciddiye almiyoruz gecen istanbuldaydim buyuk ada maltepe hep aklima siz geldiniz surda ustada bir gorsem dedim
@lutufdolaner5243
@lutufdolaner5243 День назад
Sevgili Dücane Hocam, Bu memleketin bir genciyim. Sizlere borcumu ifade edebilmekte güçlük çekiyorum. Kelimelere dolanıp yüreğimdeki minneti söndürmek istemediğim için kısa bir biçimde söylemeliyim ki; Benim hayatımı değiştirdiniz. Haddimce, sorumluluğunuza hitaben istirhamım içeriklerinize devam etmeniz. Bu ülkenin genç düşünürleri bilaistisna olarak, sizin kazandırdığınız terimlerden, sarihçe görülebilir olarak ülkedeki entelektüel alan için oluşturduğunuz -kurucu- açıklıktan, bir düşünür olarak eylemlerinizin portrenizin bütünü içindeki temsil gücünden faydalanarak (İnanınız ki sıradan tepkilerinizi takip ederken dahi özen göstermeye çalışıyorum.) kendilerine ve düşün yollarına bir biçim oluşturacaklar. Bizlere bir zemin ve yolda yürümek için ışık ile işaretleri tanımak için irfanınızdan suretleri kamusal alanda serdettiniz. Çokça teşekkür ederim. Yalnızca yüreğimdekini siz için dile vermek istedim. Yürekte gösterilen olarak bulunanda hata olmaz elbette, ancak yaş dilimdeki yetersizlikten ve genç yaşımdaki yersizlikten bağışlayınız beni.
@ismailkahramanbatur
@ismailkahramanbatur День назад
BİLİŞSEL ÇELİŞKİ: İnsanlar temel inançları ile çelişen bir durumla karşılaşırlarsa, aşırı bir rahatsızlık ve zihinsel stres yaşarlar. Buna bilişsel çelişki (cognitive dissonance) denir. Leon Festinger’in bilişsel çelişki kuramı, insanların iç çelişkilerini çözme biçimine odaklanmıştır. Festinger hipotezini iki temel üzerine oturtmuştur. Birincisi, çelişki sonucunda psikolojik olarak rahatsızlık duyan kişi çelişkiyi azaltmak ve kendi içinde uyum sağlamak arayışına girer. İkincisi, çelişki aşikâr olarak ortadaysa bunu azaltma çabalarının yanı sıra kişi aynı zamanda bu çelişkiyi ortaya koyan bilgi ve durumlardan aktif olarak kaçınma yolunu seçer. Böyle bir durumda imkân varsa dış gerekçelere sığınır, eğer buna imkân yoksa kendisi gerekçe üretir. Kehanet Boşa Çıktığında Bilişsel çelişki kavramını ortaya koyan Leon Festinger, 1956 yılında yayınladığı Kehanet Boşa çıktığında (When Propechy Fails) kitabında dünyanın UFO’lar tarafından işgal edilip kıyametin kopacağı ve sadece kendilerinin hayatta kalacaklarına inanan bir tarikatı anlatmıştır. Tarikat üyeleri, liderlerinin kendilerini topladığı yer ve saatte UFO işgalinin gerçekleşmeyip kıyametin de kopmadığını, dünyanın da yerli yerinde durduğunu görünce kuvvetli bir zihinsel çelişki yaşamışlardır. Bu durumda, enayi yerine konduklarını, servetlerini boşa harcadıklarını ve aldatıldıklarını kabul etmeleri gerekir. Ancak tarikat üyelerinin çok büyük çoğunluğu, bu fiyaskoyu liderlerinin de yardımıyla farklı bir şekilde çözmüştür. Onlara göre uzaylılar, tarikatlarını ödüllendirmek ve onları güçlendirmek için ikinci bir şans vermiştir ve daha çok insanı ikna ederek kurtarmaları için kıyameti ertelemiştir. Böylece grup kendini toplamış ve daha fazla taraftar edinmek için harekete geçmiş, bunun sonucunda da gücünü daha çok artırmıştır. Neden böyle olur? Aptal mıdır bu insanlar? Bu sorunun cevabını psikolog Leon Festinger, ‘When Prophecy Fails’ (Kehanet Boşa Çıktığında) adlı kitabında veriyor. Temel inançlarımızla çelişen bir durum yaşadığımızda, aşırı bir rahatsızlık ve zihinsel stres yaşarız. Leon Festinger bu durumu ‘bilişsel çelişki’ (‘cognitive dissonance’) olarak adlandırıyor ve sözünü ettiğim kitabında bu kavramı anlatıyor. Kendine yalan söylemek Zihinsel çelişki kuramı, insanların kendi beklenti ve tutumlarıyla gerçek dünya arasında sürekli olarak uyum aradıkları esasına dayanır. Bu nedenle insanlar bir çelişkiye düştüklerinde kabullerini ve davranışlarını uyumlu hale getirerek bu çelişkiyi azaltmaya çalışırlar. Böylece sağlanan uyumla psikolojik gerginlik azalır. Örneğin tatlıyı seven ve diyet yapmaya karar veren bir insan, Festinger’e göre kendisine tatlı ikram edildiğinde yaşadığı çelişkiyi üç yolla azaltabilir. Birincisi, kavrama yüklediği anlamı, dolayısıyla davranışını değiştirebilir. “Tatlı bana zararlı” der ve tatlı yemekten bütünüyle vazgeçer. İkincisi, karşılaştığı duruma yüklediği anlamı değiştirebilir. “Arada sırada kaçamak yapmanın bir zararı yoktur” der. Üçüncüsü, tutumunu veya aldığı kararı yeni kavramlarla yorumlayarak davranışını meşrulaştıracak koşullar oluşturur. “Günde yarım saat egzersiz yaparım ve tatlı yeme hakkımı kullanırım” der ve tatlıyı yer. Zihinsel çelişkiyi önlemek ve gerginliği azaltmak için en sık ikinci yöntem kullanılır. Bu durumda kişi durumu yeniden ve farklı bir şekilde yorumlar. Örneğin, sigaranın zararlı olduğu gerçeğini reddedemeyen bir annenin şöyle dediğini duydum: “Hayatım o kadar düzenli ve iyi anne olmak için o kadar çok çaba harcıyorum ki, bu kadarcık yanlış yapma hakkını kendime veriyorum.” İnançlarımız, sorgulamadığımız temel kabullerimizdir. Bunlar en derindeki değerlerimiz aracılığıyla davranışa yansır. Dünyayı ve olayları inanç ve değerlerimize göre algılar ve yorumlarız. Bu nedenle insan temel inançlarıyla çelişen yeni bir durumla karşılaştığında gerginlik yaşar. Bu inancın bedeli ne kadar ağırsa, kişinin inançlarını değiştirerek bu çelişkiyi çözmesi o kadar zorlaşır. Dolayısıyla, kişi ortaya çıkan durum veya olguyu reddetme, yalanlama ve değiştirme yoluna gider. Bu arada kendi inancında olan insanların desteğini arayarak başkalarını ikna etmeye ve taraftar toplamaya çalışır. Günümüzde bir taraftan kuvvetle ve yüksek sesle ileri sürülen yolsuzluk söylentileri, diğer taraftan ise bunun komplo olduğu iddiaları aynı güç ve yüksek tonda dile getirilmektedir. Yapılan kamuoyu araştırmaları ise iktidar partisinin yolsuzluk söylentilerinden, “yelin kayada yaptığı aşındırma” ölçüsünde etkilendiğini ortaya koymaktadır. Yakın zamanda yapılmış bir araştırma, iktidar partisi seçmeninin sadece yarısının rüşveti kabul ettiğini, ancak yine de bu durumun oy tercihlerini değiştiremeyeceğini ortaya koymuştur. Bu gelişmeler psikoloji disiplinin ortaya koyduğu önemli bir kavram konusunda sistemli bilgiye sahip olmayanları şaşırtmakta ve “halkın zekâsı” konusunda tartışmalara neden olmaktadır. Taraftar olmak Gerek siyasi gerekse spor alanında yaşanan her iki durumda da, olayların alevlenmesinden bir süre sonra ortaya çıkan gerçekler ne olursa olsun, taraflar fikirlerini değiştirmezler, tam tersine ortaya çıkan her yeni bilgiyi kendi görüşlerini güçlendirecek bir kanıt olarak değerlendirmişlerdir. Bunun nedeni insanların önemli konularda karar verirken, geçen yazıda da belirttiğim, kendilerine sordukları üç soruyla ilgilidir: Ben kimim? Bu nasıl bir durum? Benim gibi biri bu durumda ne yapar? Gönül verdiği bir siyasi parti taraftarı olmak akıl ve mantıkla ilgili değil, duygularla ilgili bir seçimdir. Bu nedenle partinin taraftarı olan bir kişinin “benim partim hile yaptı” ve “haksız bir kazanç elde etti” demesi imkânsıza yakın biçimde zordur. Bunun yerine “hayır yapmadı”, “başkaları da yapmıştı”, “Türkiye’de herkes yapıyor”, “biz böyle yaptığımız için değil birileri bize düşman olduğu için bize karşılar” diyerek zihinsel çelişkiyi ortadan kaldırır. Bu gerekçeleri ne kadar yüksek sesle ve sık tekrar ederse, kendisi de o kadar çok inanır. Yukarıda anlatılan Festinger deneyinde tarikat üyeleri, liderlerinin UFO’ların geleceğini ve işgalin başlayacağını söylediğinin gerçekleşmemesi durumunda kendilerine sunulan gerekçeye sarılmışlardır. Netflix’te gösterilen “İtaatkâr Çocuklar” (Keep Sweet, Pray and Obey) ve benzeri birçok belgesel, insanların iradelerini gönüllü olarak başkalarına terk etmelerinin çok etkili bir örneğidir. Sonuç İnsanlar önemli bir konuda karar verirken mantıki gerekçelerle değil, temelini yukarıda sıraladığımız üç sorudan alan kimlikleriyle ilgili karar verirler. Bu süreçte mantıklı bir akış, fayda ve maliyet hesabı yoktur. Kimlik sadece sanıldığı gibi ırk, milliyet, din ile sınırlı değildir. İyi anne-baba kimliği, iyi taraftarlık kimliği, iyi Müslümanlık kimliği, iyi Atatürkçülük kimliği, çağdaş insan olma kimliği gibi farklı alanlarda da karar süreçlerinde belirleyicidir. Bu nedenle bir insanın kimliğini ihlal eden değişim çabaları başarısız olur. Türkiye’de yaşanan politik gerilim bu bilgiler çerçevesinde incelendiğinde, sağırlar diyaloğunun nedeninin anlaşılması daha kolay olacaktır. Böylece de, oluşturulacak stratejilerin ve gelecekle ilgili beklentilerin daha gerçekçi temellere dayanması mümkün kılınacaktır.