Anneler ve oğulları! Çetrefil bir aşk ilişkisi. Oğlunu herkesten, her şeyden üstün tutan ve ona doğduğu günden itibaren dünyayı zapt etmeyi fısıldayan bir anne ve annesinin kendi için kurduğu hayalin kahramanı olmak adına nerdeyse dağları delen bir oğul. Az sonra dinleyeceğiniz satırlar Fransız yazar, senarist, yönetmen, diplomat ve savaş pilotu Romain Gary’nin annesiyle ilişkisini merkeze alarak hayatının büyük bir bölümünü anlattığı romanı "Şafakta Verilmiş Sözüm Vardı"dandı. Yeniyetmelik yıllarını, savaşı, yazar oluş hikayesini hem duygulara seslenerek hem de muzip bir dille anlatıyor bu kitapta Gary. O kendini adı da dahil olmak üzere baştan sona kendisi var etmiş biri. Hem de bir kez değil defalarca yeniden var etmiş. Yazarlık hayatı boyunca korkmadan, çekinmeden çeşitli müstear isimlerle çıkmış okurların karşısına. Annesinin yönlendirmeleri hep kulaklarında olmuş, kendini yeniden yeniden yaratırken sanki. Hayat onun için hep bir meydan okuma. İşte "Şafakta Verilmiş Sözüm Vardı"da bu meydan okumanın tohumlarının atılışını ve boy verişini görüyoruz. Genç Romain Gary ya da asıl adıyla Roman Kaçev kadar annesi Nina Owzinski de başrolde bu hikayede. Olmadığı sahnelerde bile gölgesi dolaşıyor roman boyunca, tıpkı Gary’nin hayatında da olduğu gibi.
Evet "Ben Okurum"un bu bölümünde "Şafakta Verilmiş Sözüm Vardı" ve Romain Gary ya da en bilinen müstear ismiyle Emile Ajar konumuz. Gary’i ya da Ajar’ı kiminle konuşayım diye fazla düşünmeme gerek olmadı. Ne de olsa onu roman kahramanlarından biri kılmış bir yazarımız var bizim: Buket Uzuner. "Balık İzlerinin Sesinde"yi okuyanlar bilir. Romain Gary’e büyük hayranlığıyla karşınızda Buket Uzuner efendim.
1914 yılında Moskova’da doğar o zamanki adıyla Romain Kaçev. Ama biyografilerinin birçoğunda daha sonra taşındıkları şimdiki Litvanya’nın baş şehri Vilnius ya da Vilno görünür doğum yeri. Babasının kim olduğu bilgisi de biyografilerinde ya da söyleşilerinde her zaman değişen noktalardan biridir. Şafakta Verilmiş Sözüm Vardı’da örneğin, her ne kadar kurgu bir eser olsa da, büyük oranda gerçeklerken beslendiğini biliyoruz, ünlü bir sessiz sinema oyuncusu olan İvan Mozhukkin’in oğlu olduğu imasını taşıyan bölümler var. Annesinin de Moskova’da, Romain’in doğumundan önce oyunculuk yaptığını biliyoruz. Sonuç olarak hayat macerasını ana oğul baş başa sürdürdüklerinden eminiz. Bir baba figürü yok ortada. İki kişilik aile Vilno’dan sonra kaçak olarak Fransa’ya girer ve Nice’e yerleşir. Çünkü Nina oğlunun tam bir Fransız gibi yetişmesinde ısrarcıdır. Romain de bu ülküyü benimser. Dile olan aşırı yatkınlığının sayesinde başarılı bir lise hayatının ardından, önce Aix En Provenca’da, sonra Paris’te Hukuk okur. İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransa Ordusu’na katılıp, soyadını Kaçev’den Gary’e değiştirdiği halde, Yahudi kökeninin yol açtığı ilk büyük hayal kırıklığını da yaşar. Onunla birlikte eğitim gören 300 kişinin içinde subay ünvanını alamayan tek kişi olarak kalır. Ama bu onun sonunda bir savaş kahramanı olarak tanınmasını hatta bu yüzden legion de honor almasını engelleyemez. De Gaulle’e hayran olan asker Romain kendine Rusça’da yak anlamına gelen Gary soyadını boşuna almamıştır. Bir Çingene şarkısından esinlenmiştir bu ismi seçerken ve savaşa uygun düştüğünü düşünmüştür. Direnişe de…! Özgür Fransa Hava Kuvvetleri’nde geçirdiği yıllarda, annesinin küçüklüğünden beri kulağına fısıldadığı kahramanlık hedefini tutturduktan sonra yine annesinin en büyük arzularından biri olan diplomatlığa gelir sıra. Bulgaristan, İsviçre, 1952 yılından itibaren dört yıllığına Birleşmiş Milletler ve sonra Los Angeles’ta Fransa Baş Konsolosluğu. Peki bu arada yazarlık ne durumda derseniz… Şöyle: Sanatın bir koluyla muhakkak ilgilenmesi gerektiğini düşünen annesi çocukken önce müzisyen olması için uğraştıysa da Romain’in bu konuda yeteneği olmadığını zor da olsa kabullenince vazgeçmek zorunda kalmıştır, küçük oğlunun sürekli resim çizmesinden ise hiç hoşlanmaz, ne de olsa ressamlar yaşarken birer kahramana dönüşmezler kolay kolay ve genellikle meteliğe kurşun atarlar. Sonunda yazarlıkta karar kılmıştır muhteşem ikili. Ve o karar gününden sonra Romain çılgınca bir çabayla kendini yazmaya vermiştir. Annesi de hep destekler bu uğraşını. 1935 yılında Fransa’nın en önemli haftalık siyaset ve edebiyat gazetesi Grenguar’da Kasırga adlı öyküsü yayımlandığında da ana oğlun ilk zaferi ilan edilmiş olur. Hayat sahasında babasız kalan Romain edebiyat alanında izinden gitmeye çalıştığı iki babaya sahiptir: Malraux ve Gogol. Savaş yıllarının çalkantısı içinde ilk romanını da bitirmiştir genç yazar adayı. Türkçe’de Polonya’da Bir Kuş başlığıyla yayımlanacak olan Avrupa Eğitimi’dir bu ilk roman. 1945 yılında raflara çıkan eser, savaşın dehşetini gözler önüne sermesine rağmen insancıl ve iyimser bir ses taşımaktadır.
#benokurum #denizyücebaşarır #romaingary #buketuzuner #şafaktaverilmişsözümvardı #emileajar
8 июн 2024
