ایران برای من تنها یک ملت، یا یک امپراطوری کهنسال نیست، ایران عالمی معنوی است در کانون تاریخ اندیشه و ادیان
(هانری کربن)
آرمان فیلسوف دگرگونی و تغییر خویشتن است که بیانگر باززایشی معنوی است. سفر سالکانه یک عارف -فیلسوف پیشروی او به سوی "نور" است
(هانری کربن)
سخنرانی حاضر بخش دوم صحبتهای من در نقد و بررسی کتاب تاریخ سیاسی ایران نوشته دکتر سید جواد طباطبایی است که متمرکز بر نقد دکتر طباطبایی از اندیشه مشعل هانری کربن در فصل ششم این اثر است. این باور کربن که سنتی معنوی در اندیشه ایرانی وجود دارد که در طول تاریخ اندیشه ایران حفظ شده است و چون مشعلی به وارثان این اندیشه در تاریخ اندیشه ایران سپرده شده است که در هر عصری در تاریخ ایران زمین از پیش از اسلام تا سنت عرفانی و فلسفی پس از اسلام در ایران می توان نور روشنگر آن را بازشناخت.
هانری کربن فیلسوفی است که در سپهر اندیشه ایرانی خانه گزید و فلسفه اشراق سهروردی و ریشه های باستانی آن در اندیشه ایرانی را برای نخستین بار به جهان غرب معرفی کرد. زندگی بسیاری انسانها را تنها مطالعه یک کتاب دگرگون ساخته است و این اتفاقی است که برای هانری کربن جوان پیش آمد وقتی "لویی ماسینیون" عرفان شناس بزرگ فرانسوی و مولف کتاب "مصائب حلاج" ، کتاب "حکمت الاشراق" سهروردی را به او داد و از او خواست که این کتاب را بخواند.
خواندن آن کتاب که بعدها او آن را به فرانسه ترجمه کرد به شدت کربن جوان را تحت تاثیر قرار داد و شوقی غریب در وی برانگیخت تا آن اندازه که او تصمیم گرفت به شرق سفرکند و نه تنها سایر آثار شیخ اشراق را بخواند بلکه با فرهنگی که سرچشمه چنین حکمتی بوده و چنین اندیشه ای را بارور ساخته است آشنا شود و چنین بود که در بحبوحه جنگ جهانی دوم به استانبول رفت و شش سال از زندگی خود را به مطالعه نسخه های خطی سهروردی اختصاص داد.
پیش از آغاز این سفر به مشرق عقل که به سلوکی برای همه سالهای باقی مانده از زندگی اش بدل شد، کربن ریشه های خود را در فلسفه غرب محکم ساخته بود. در اهمیت تاریخی او در فلسفه غرب همین بس که این کربن بود که برای نخستین کار در همکاری مستقیم با هایدگر آثار او را از آلمانی به فرانسه برگرداند و این همکاری دونفره دقت و اهمیتی ویژه به ترجمه فرانسه آثار هایدگر بخشید و ژان پل سارتر با خواندن همین ترجمه کربن از "هستی و زمان" بود که با الهام از این شاهکار هایدگر و البته در نقد آن، کتاب "هستی و نیستی" خود را به نگارش درآورد که به نقطه عطفی در فلسفه اگزیستانسیالیسم بدل گشت. کربن همچنین پیشتر برای نخستین بار آثار کارل بارت Karl Barth را از آلمانی به فرانسه ترجمه کرده بود.
کربن همچنین بیش از ربع قرن عضو حلقه ای مطالعاتی از نوابغ عصر خود نیز بود که "ارانوس" نام داشت وبه مدیریت کارل یونگ پدر سنت روانکاوی ژرف در زوریخ تشکیل جلسه می داد. این حلقه که بعضی از اعضای سرشناس آن کارل گوستاو یونگ ، میرچا ایلیاده، هاینریش زیمر، اریش نویمان، آلفونسو روزنبرگ، کارل کرنی ، آدولف پورتمان و ژوزف کمپل بودند مطالعات خود را بر اسطوره شناسی، روانشناسی، دین شناسی و سمبل شناسی متمرکز ساخته بود. او بویژه دوستی نزدیکی با یونگ داشت که از تفسیری که او بر "پاسخ به ایوب" یونگ نگاشت آغاز گشت و به ملاقاتهای طولانی این دو در خانه معروف یونگ در شهرک آسکونا منتهی شد. تفسیر کربن از پاسخ ایوب را یونگ آن را دقیق ترین تفسیری نامید که از این اثر ارائه گشته است.
کربن همچنین زبانشناسی بود که به فرانسه، آلمانی ، عربی و پارسی و حتی سانسکریت و پهلوی تسلط داشت و اگر شرق شناس بود همزمان به مکتب فلسفه آلمان نیز تعلق خاطر عمیقی داشت و اگر اسلام شناس شد ، پیش از آن دانشی عمیق از مسیحیت و آیین زرتشت و همچنین به واسطه آشناییش با سانسکریت از بودیسم یافته بود.
9 фев 2024
