गोमंतकाच्या वैभवशाली इतिहासाची साक्ष देणारे हे श्री सप्त कोटेश्वर मंदिर.
गेल्या शेकडो वर्षांत कित्येक ऐतिहासिक उलथा पालथी या मंदिराने बघितले आहेत
गोव्याच्या पुरातत्व विभागाने या मंदिराचा जूनेपणा टिकवून शास्त्रीय पद्धतीने जीर्णोद्धार नुकताच पूर्ण केला त्या अनुषंगाने या मंदिराची गोष्ट सांगण्याचा प्रयत्न आम्ही करत आहोत
गोव्याची जीवन वाहिनी मांडवी नदीतील दिवार बेटावर कदंब राजवटीच्या काळात बाराव्या शतकात श्री सप्तकोटेश्वराची स्थापना करण्यात आली
हे राज्य म्हणजे श्री सप्त कोटेश्वराचाच प्रसाद आहे अशी कदबांची श्रद्धा होती
त्या काळातल्या नाणी आणि ताम्रपटांवरील सप्त कोटेश्वर लब्ध वर प्रसाद असे कोरलेल्या संस्कृत वचनातून याचे पुरावे सापडतात
कदंबांचा काळ इतका समृद्ध होता की त्याला गोव्याचं सुवर्णयुग म्हटलं जातं
पण या सुवर्ण युगाला बहामण्यांची नजर लागली त्यांच्या आक्रमणात कित्येक मंदिर श्रद्धास्थान उध्वस्त केले गेले त्यात सप्तकोटेश्वराचाही समावेश होता
याच दरम्यान दक्षिण भारतात एका महान आणि विशाल साम्राज्याचा उदय झाला
विजयनगर साम्राज्य
ज्याच्या भगनावशेषांना आज आपण हम्पी या नावाने ओळखतो
गोवा देखील या साम्राज्याचा भाग होता
या महान साम्राज्याचे सम्राट देवराज द्वितीय यांच्या आदेशाने गोव्याचे प्रधान श्री माधव मंत्री जी यांनी शिवलिंग पुन्हा एकदा श्रद्धेने आणि सन्मानाने स्थापित केले
हा या मंदिराचा पहिला जीर्णोद्धार पण हा आनंद फार काळ टिकणारा नव्हता काही वर्षातच गोव्याच्या इतिहासातील अंधार युग सुरू झाले
साल पंधराशे दहा पोर्तुगीजांनी गोव्यावर ताबा मिळवायला सुरुवात केली बार्देश तिसवाडी साष्टी या भागात त्यांनी आपले पाय रोवले
त्यांनी लोकांच्या श्रद्धा भावना दुखावण्यासाठी मंदिरांची तोडफोड सुरू केली आणि ह्यात अग्रस्थानी होते सप्तकोटेश्वर मंदिर
पुन्हा एकदा आमच्या संस्कृतीला परकीय ताकदीने चीरडायला सुरुवात केली श्री सप्त कोटेश्वराचे शिवलिंग विहिरीत फेकले गेले त्याचे विडंबन केले
कित्येकांनी यासाठी बलिदान दिले
लोकांवर धर्म परिवर्तनासाठी जबरदस्ती केली गेली
शिवलिंग विडंबनाची बातमी कानावर पडताच दिवार च्या पल्याड डीचोली गावातील सरदेसाई नारायणराव यांनी ते शिवलिंग रातोरात आणले आणि गावाजवळील एका गुहेत लपविले
इथून पुढे अनेक वर्ष राजदैवत श्री सप्त कोटेश्वराची पूजा या गुहेतच होऊ लागली
पण शिवलिंगाला मंदिराचे रूप देण्याचे धाडस कोणीच करू शकले नव्हते
पण त्याच काळात या भारत भूमीवर क्रांतीचा एक सूर्य उगवला होता ज्यांच नाव
छत्रपती शिवाजी महाराज
भयान अंधाराने होते जीव कोंडूनी गेले जोखड वाहत मानेवरती जगणे नशीब आले या अंधारी दिशा दिशांवर प्रकाश फेकत येशी महानतेचा मानदंड तू भारतात अवतरसी
बारदेश दौऱ्यावर असताना शिवाजी महाराजांनी पोर्तुगीजांवर कोलवाळ मध्ये
मात दिली
त्यानंतर दिचोली महालच्या लोकांकडून महाराजांना सप्तकोटेश्वर मंदिराच्या विडंबनाबद्दल कळले
या जाणत्या राजाने 13 नोव्हेंबर १६६८ रोजी कदम यांचा राजदैवत श्री सप्त कोटेश्वराच्या आज्ञा दिली
पोर्तुगीजांनी उध्वस्त केलेली भग्न मंदिरे पुन्हा उभी करण्याची प्रेरणा महाराजांनी दिली
पराभूत ही भूमी उठली शस्त्रास्त्रे पर जुन्या
भारत भुमी ला महानते प्रत नेसी तू शिवराया
Special Thanks to
Sawani shetye
/ @sawanishetye
Archeological department of Goa
Intellectual property rights with Directorate of Information and Publicity
#goa #heritage #restoration #archeology
4 сен 2024
