Poszczególne banknoty oferowane na Aukcji wiosennej '22 aukcje.gndm.pl/pl/auction/141...
Licytacja w sobotę, 4 czerwca 2022 r. w Łazienkach Królewskich w Warszawie - Pałac na Wyspie.
RYS HISTORYCZNY EMISJI
Po niemieckiej, a następnie rosyjskiej agresji na Polskę w roku 1939 rząd Polski nie podpisał kapitulacji, ale udał się wraz z najważniejszymi instytucjami państwowymi na emigrację. Wśród instytucji, które kontynuowały działalność rządową na emigracji był Bank Polski. Pierwotnie w Paryżu, a następnie w Londynie, po klęsce Francji w połowie roku 1940. Jako, że okupant unieważnił w Polsce wszelkie środki pieniężne będące w obiegu przed wojną i w tym okresie wprowadził już nowe, Bank Polski na emigracji niezwłocznie przystąpił do projektowania nowej serii banknotów polskich, które byłyby gotowe do wprowadzenia na teranie kraju od razu po zakończeniu wojny. Wstępne działania do przygotowania nowej emisji podjęto jeszcze w roku 1939, ale główne prace nad ich fizycznym wykonaniem przebiegały w wybranych drukarniach w roku 1942, co potwierdzają choćby notatki akceptacyjne, spotykane na próbach druku banknotów z tego okresu (wystawione również w ramach kolekcji na niniejszej aukcji).
Projekty banknotów przygotował rytownik PWPW - Włodzimierz Vacek, a realizację druku powierzono dyrektorowi technicznemu przedwojennej PWPW - Karolowi Chybińskiemu.
Do realizacji zamówienia wybrano dwie angielskie drukarnie i jedną amerykańską. W Anglii wydrukowano komplet ośmiu nominałów, od 1 do 500 złotych, przy czym nominały 1-5 złotych drukowano w Bradbury, Wilkinson & Co. Ltd., New Malden, a wyższe nominały w Thomas De La Rue & Co. Ltd., Londyn.
Emisję uzupełniono zleconymi do druku, w amerykańskiej firmie American Bank Note Company (ABNCo), nominałami 20 i 50 złotych. Nominały drukowane w Ameryce dublowały angielskie, ale różniły się od nich zarówno projektem, jak i datą emisji. Londyńskie antydatowano na 15 sierpnia 1939 roku, a amerykańskie na 20 sierpnia 1939 roku.
Ogółem banknotów emigracyjnych wydrukowano na sumę ponad 7 miliardów złotych.
Nakłady poniesione na zrealizowanie tej emisji poszły jednak na marne, gdyż po przywiezieniu w 1947 roku tych banknotów do Polski, nie zdecydowano się na wprowadzenie ich do obiegu, tłumacząc to nieaktualną nazwą emitenta. Nie istniała już wówczas w Polsce instytucja pod nazwą Bank Polski, a zobowiązania emisyjne przejął powołany w 1945 roku Narodowy Bank Polski.
Proponowano wykorzystanie banknotów emigracyjnych w obiegu poprzez umieszczenie na nich przedruków, ale zapewne z przyczyn politycznych, umotywowanych jednak zbyt wysokimi kosztami takiego przedsięwzięcia, nie zdecydowano się na ten krok. W roku 1951 całość emisji przekazano do przemiału do papierni w Mikołowie koło Karpacza. Do celów archiwalnych pozostawiono jedynie 1.000 kompletów banknotów obiegowych i 1.000 kompletów wzorów. Przemiału dokonano, choć pojedyncze, zazwyczaj zniszczone i pogniecione sztuki uniknęły tego losu, zapewne zachowane na pamiątkę przez pracowników wykonujących zlecenie. Obecnie takie unikatowe sztuki pojawiają się na rynku (na aktualnej aukcji mamy 50 złotych 1939 ABNCo z niezachowanej w kompletach archiwalnych serii G). Z banknotów zachowanych w celach archiwalnych Narodowy Bank Polski przeznaczył po 100 kompletów na rynek kolekcjonerski. Nieliczne komplety wyszły również na rynek kolekcjonerski jako przekazane przez NBP ekskluzywne pamiątki dla ważnych gości bądź zasłużonych pracowników.
Zasoby rynku kolekcjonerskiego znacznie wzbogaciły się o różnego rodzaju próby druku emisji emigracyjnej po przeprowadzonej w początkowych latach XXI wieku wyprzedaży archiwów drukarni, realizującej zlecenie w wyniku likwidacji tychże archiwów po zakończonym okresie karencji.
30 май 2022
