Bu bölümde tek bir kitap konuşmayacağız, dört kitaplık bir seriyi konuşacağız. Justine, Balthazar, Mountolive ve Clea adlı dört roman birleşip bir İskenderiye Dörtlüsü ediyor malum ve de sayfalar sayfalara katılıp 1279 rakamını buluyor. Bu seri o bildiğiniz serilerden değil. İlk üç roman zamanlama olarak birbirini takip etmiyor, birbirinin içine geçiyor. Her biri farklı bir bakış açısı sunuyor okura. Bir öncekinde anlatılan hikâyeyi yalanlıyor ya da başka bir yanını ortaya seriyor. Sadece son roman, Clea bir devam romanı sayılabilir. Çünkü artık yeni bir zaman dilimindeyiz, ilk üç romanının tüm sırları bu son durakta perdelerinden sıyrılacak yavaş yavaş. Hepsi mi? Bilmem. Yeni sırlar getirir mi bu son hikâye? Neden olmasın? Lawrence Durrell bu, okuruna sunduğu bilmecelerin sınırı yok onun. İkinci kitabın, Balthazar’ın başına yazdığı notta yazanları bu dört kitabı okurken de birazdan dinlemeye başlayacağınız sohbetin tanığı olurken de hep aklınızın bir köşesinde tutmanızda yarar var. Şöyle başlıyor Durrell o bir sayfalık, kısa ve açıklayıcı nota: “Bir dörtlünün ikincisi olan bu roman Justine’in bir devamı değil, ana baba bir kardeşidir. Bu romandaki kişiler ve durumlar baştan sona düşseldir, anlatıcının kişiliği de öyle. Düşsellik bakımından kent de onlardan aşağı kalmaz.” Ve yaratmaya çalıştığı yapıyı tarif ediyor okuruna. Ama zaten biz o yapıyı konuşacağız asıl o yüzden sözü Durrell’den alalım konuğumuza verelim.
Konuğum bir İskenderiye Dörtlüsü tutkunu. Sosyal medyadan tanıyordum ben onu. Hoş Kafa dergisinde de yazıyor ama ben onu Instagramda keşfettim. Okuduğu kitapları anlatma biçimini pek beğeniyordum. Genel olarak zevklerimizin tuttuğunu fark edince, daha da sıkı takip etmeye başladım. Sosyal medyanın böyle bir gücü var malum, bir süre sonra oradan da arkadaş gibi olabiliyor insan. Evet efendim, Eylül Görmüş ile konuşacağız İskenderiye Dörtlüsü’nü. Kitaplara tutkun insanların o gem vurulamaz heyecanını hissetmek için buyurun muhabbetimize.
Lawrence Durrell 1912 yılında o zamanlar İngiltere’nin kolonisi olan Hindistan’da doğdu. Babası İngiliz bir mühendis, annesi de yarı İrlandalıydı. Üç kardeşi daha oldu. Leslie, Margaret ve Gerald… Margaret de ilerde yazar olacak, en küçükleri Gerald ise hem doğa bilimcisi olarak hem de kitaplarıyla tanınacak, hatta televizyon programları bile yapacaktı. Çünkü kendini hayvanlara ve yaban hayatı korumaya adayacaktı. Ama yine de ailenin en meşhuru elbette bizim esas kızın yaratıcısı Lawrence Durrell oldu.
11 yaşında eğitimi için İngiltere’ye dönen Lawrence okul hayatından hiç hoşlanmadı. Ama eli bayağı kalem tutuyordu. 15 yaşında şiir yazmaya başladı. 1931 yılında, henüz 19 yaşındayken de ilk şiir kitabı yayımlandı. Bu arada babası 1928 yılında bir beyin kanaması geçirerek, hayatını kaybetmişti. Durrell ailesi de hep birlikte İngiltere’ye dönmüştü. Lawrence 1935 yılında Nancy Myers adlı genç bir hanımla ile ilk evliliğini yaptı, ki sevgili yazarımız tam üç kez daha şansını deneyecekti bu evlilik arenasında, ve çiçeği burnunda karısını İngiltere’den uzaklaşmak konusunda ikna etti. Çünkü döndüklerinden beri İngiltere’nin puslu havasına alışamamıştı bir türlü. İngiliz ölümü diye tarif ettiği, ülkenin boğucu kültür atmosferinden kaçarak ailece İon denizi’nin bugün Yunanistan’a bağlı ama geçmişinden dolayı İtalyan havası ağır basan adası Korfu’ya taşındılar. Ailece derken, sadece karı koca değil, gerçekten de bütün Durrell ailesi birlikte gittiler adaya.
Aynı yıl Durrell’ın ilk romanı da yayımlandı, Türkçe’de olmayan bu ilk kitabın adı Pied Piper of Lovers idi. Aşıkları Peşinden sürükleyen mi desek Aşıklı Köyün Kavalcısı mı desek? İşte ortaya karışık bir çeviri size. Bu arada 1934 yılında yayımlanan Henry Miller’in Yengeç Dönencesi adlı eserini okuyan Lawrence, çok etkilenmişti. Zihnindeki bir mağaranın girişi açılmıştı sanki. Miller’a bir hayran mektubu yazdı: “Anında özgürleştirdi beni. Sanki tüm günahlarımdan arındım, bütün suçlarımdan kurtuldum. Ve hemen size göndermek üzere birkaç satır karalamak istedim. Yengeç Dönencesi bana çok değerli bir şey öğretti. Hakkında bir şeyler bildiğim insanlar hakkında yazabilirim. Zihnimde oturmuş bekleyen bir sürü grotesk figür var ve ben onların hakkında henüz tek satır bile yazmadım. Şimdi sanki dümdüz, jilet gibi bir yolun üstünde bir sürü kadın ve erkek sıralanıyor önümde.“
Bu satırlar 45 yıl sürecek edebi bir arkadaşlığın başlangıcı olur. Durrell’ın müstear isimle yazdığı ikinci romanı Panic Spring’deki satırlarda Miller’ın etkisini görmek mümkündür der edebiyat tarihçileri. 1938 tarihli, Durrell’ı Türkçeden okuyanlar için, onun yazarlık çizgisinin başlangıcı olarak görebileceğimiz Kara Defter de cüretkar ve müstehcen diliyle yine büyük oranda bir öykünme taşımaktadır. Kara Defter’in yayımlanması da zaten Henry Miller sayesinde olacaktır.
#denizyücebaşarır #benokurum #iskenderiyedörtlüsü #lawrencedurrell #eylülgörmüş #canyayınları
25 май 2024
