Taleh Hacıyev... Yəqin ki, çoxunuz bu adı xatırlamırısız. Ancaq”Belə qəmli dayanma” sözlərini eşidəndə hamınızın üzündə bir təbəssüm yaranır. İlk mahnısıyla Azərbaycan musiqi tarixinə öz adını yazdırdı. Biri var idi, məşhur bəstəkarın evində doğulub ruhi dispanserdə can verən bəsətkar, pianoşu Taleh Hacıyev...
Taleh Hacıyev 1957-ci il, avqustun 14-də Bakıda Azərbaycanın görkəmli bəstəkarı, dünyanın nadir qadın opera bəstəkarlarından olan Şəfiqə Axundovanın ailəsində anadan olub. Anası ilə atası ayrıldığından kiçik Taleh Şəfiqə xanımla ilə birgə yaşamağa başlayır. Uşaqlıqda çox nadinc və ərköyün olsa da, musiqiyə böyük həvəs göstərir və qısa zamanda öz istedadı ilə diqqət çəkməyə başlayır.
Şəfiqə xanım yaradıcı və iş adamı olduğundan Taleh anası ilə yanaşı bir çox yaxınları tərəfindən qayğıya alınır. Uşaqlıqda hamının sevimlisi olur. Sonradan onu psixi dispanserə qədər sürükləyən ruh halı elə uşaqlıqda zədələnməyə başlayır. Taleh Hacıyevin uşaqlığı ilə bağlı sənət adamlarının bildiyi və sənət adamlarının arasından kənara çıxmayan çox dəhşətli, tükürpədən söhbətlər də dolaşır. Şayələrdən biri uşaq yaşlarında Taleyə təcavüz olunması ilə bağlıdır. Onun uşaqlıqda başına gələn hadisələr , həm cismani, həm ruhani olaraq həyatında dərin iz buraxır. Lakin həmin danışılan söz-söhbətin bu gün sadalanması bir neçə aspektdən etik olmadığına görə məsələdən yan keçirik.
Şəfiqə xanım öz oğlunu “mənim taleyim” adlandırır. Hətta dillər əzbəri olan “Lay-lay” mahnısını oğluna həsr etdiyini bildirirdi.
Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində və Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq və pianoçuluq fakültəsində təhsil alır. Taleh Hacıyev 18-20 yaşlarından bəstəkar və pianoçu kimi fəaliyyətə başlayır.
Taleh Hacıyevin yazdığı ilk mahnı əksər bəstəkarların bir ömür çata bilməyəcəyi bir zirvədə qərar tutur. Əksər dinləyicilərin sevib müəllifini bilmədiyi həmin qəmli mahnı Taleh Hacıyevə məxsusdur. Bəli, Taleh musiqi tarixinə elə bircə mahnısı ilə möhürünü vurub: “Belə qəmli dayanma...” İlk dəfə - 1976-cı ildə Flora Kərimova bu mahnını ifa edib. Daha sonra Flora Kərimova, Məmmədbağır Bağırzadə, Elmira Rəhimova, Gülyaz Məmmədova, Gülyanaq Məmmədova ifa edib.
Dünyanın hansı ölkəsində, hansı qurşaqda yaşamasından asıllı olmayaraq həmin mahnını dinləyən bütün şəxslər, müəllifin keçirdiyi giziltidən xəbər tuta bilir.
Flora xanım müsahibələrindən birində deyir ki, Taleh çox tələbkar və musiqiyə əlahiddə həssaslıqla yanaşan bri imiş. Belə qəmli dayanma mahnısının ilk ifaçısı olan Flora xanım qeyd edir ki, mahnının yazılması prosesində Taleh Hacıyev olduqca tələbkarlıq nümayiş edib.
“Qarabağa dolan bulud”, “Bəxtəvərlik nəğməsi”, “Bu sevda”, “Sənsiz yaman darıxmışam”, “Həyat sən nə şirinsən” mahnıları dövrün ən məşhur müğənniləri tərəfindən oxunub.
Xüsusi mahnı yazmaq istedadı olmasına baxmayaraq sonralar Taleh Hacıyev daha çox pianoçu kimi tanınmağa başlayır. Anası Şəfiqə Axundova tərəfindən yazılan ilk operanın konsertmeyestri olur. Opera və Balet Teatrında Şəfiqə Axundovanın "Gəlin qayası" operası səhnələşdirilərkən tamaşanın daxili baxışına qədər operanı Taleh Hacıyev müşayiət edir.
Xalq artisti Flora Kərimova Taleh Hacıyev haqqında danışanda onu "insan orkestr" adlandırır. Bu, o deməkdir ki, onun bir tək piano ifası böyük bir orkestri əvəz edirmiş.
Şəfiqə Axundova deyir ki, o uşaqlıqdan özü piano arxasına keçib. Ona heç kəs piano çalmaq öyrətməyib. Anası uşağa məəttəl qalırmış. Taleh sanki illərdir piano çalmağı öyrənibmiş kimi birbaşa, ürəkdən ifa edirmiş. Şəfiqə Axundova onun ifasına baxıb ağlayırmış. İşlədiyi bütün müğənnilər onun fövqəladə bir pianoçu, musiqi duyumu olan şəxs kimi xatırlayır, onun barmaqlarının pianonun dillərinin üstündə gəzişməsini, durna qanadının səmada hərəkəti ilə müqayisə edirlər.
Taleh Hacıyev xalasının məsləhəti ilə gənc bir xanımla ailə qurur. Xüsusi diqqət və qayğı tələbə edən Talehin xasiyyəti ilə ailə qurduğu xanımın xasiyyəti ilə uyğunlaşmadığından bir müddət sonra onlar ayrılır.
Yaradıcılığının ən parlaq vaxtında gənc yaşlarında hər şeyə və hər kəsə qarşı əsəb və gərginlik göstərən Taleh qısa zaman ərzində ruhi xəstəliyə tutulur. Şəfiqə xanım da oğlunun bu vəziyyətini gördükcə çətin günlər yaşayır, sarsılır. Ana kimi çox əzab çəkir.
Oğlunun hədsiz dərəcədə sevən ana onun haqqında belə deyirdi: “Mənim oğlum gözəl piano çalırdı, o, çalanda hamı heyran qalardı. Gözəl pianoçu idi. Ondan çox nigaranam, mən dünyada olmayanda, o necə yaşayacaq, nə edəcək? Axı uşaq kimi safdır, köməksizdir. Allahdan ömür istəyirəm ki, onu tək qoymayım bu dünyada”.
Oğlunun ölümü Şəfiqə xanımdan uzun müddət gizlədilir. Yalnız qırx mərasimi başa çatandan sonra Şəfiqə xanım oğlu Talehin vəfat etdiyini öyrənir.
Şəfiqə Axundova 2013-cü ilin iyulun 26-da - oğlu Talehdən beş il sonra onun vəfat etdiyi gündə, oğlunun ölümünün ildönümündə dünyasını dəyişir.
25 июн 2021
