Mình đã học được rất nhiều từ khóa Triết học về Công lý của Harvard, khóa học đã được trường chia sẻ rộng rãi và miễn phí. Theo đó mình đã quyết định đưa triết học lý luận khô khan đến với các bạn trẻ ở Việt Nam bằng cách kể lại các bài giảng của giáo sư Michael Sandel theo một cách dễ nuốt, dễ tiêu hóa hơn. Đây là series khá là khó xem, cần sự tập trung cao và yêu cầu các bạn phải tự biện luận khi xem. Hy vọng các bạn sẽ thích series này. Tập này giọng mình hơi thều thào do đổ bệnh hơn một tuần nay chưa khỏi. Mong là nó không ảnh hưởng quá nhiều :) Link tới khóa học gốc của Harvard: pll.harvard.edu/course/justice
có 1 câu nói không nhớ nguồn : nếu bạn giết 1 kẻ giết người thì số kẻ giết người trên thế giới này vẫn không đổi. đứng trên góc nhìn của việc giết người vì lý do trừng phạt kẻ ác hay bảo vệ nhiều người hơn thì bản án tử hình gây tranh cãi vì tính đạo đức của nó đến nay vẫn chưa có hồi kết. theo mình thiện mà không đúng chỗ cũng là ác, ác đúng lúc đúng chỗ cũng là thiện.
nếu bạn theo thuyết vị lợi thì nếu bạn làm hại 1 người mà chứng minh được có lợi có 100 người mà không vi phạm quy tắc đạo đức thì vẫn ổn ấy, ví dụ bạn xxxx 1 người mà vì bạn là người thi hành án thì với mình vẫn okie, làm gì có chuyện vẹn cả đôi đường
Có hai quan điểm để nó về điều này đó là - Cái gì có lợi là cái đúng (thuyết vị lợi) - Cái gì đúng là cái có lợi Có rất nhiều cuộc thảo luận sử dụng hai quan điểm này để nói về án tử hình. Những cái case trong khoá học về Justice của Micheal Sandel nói rất nhiều về giá trị đạo đức. Nhưng cta thường hay tranh cãi về giá trị đạo đức nhưng không thống nhất được với nhau về nguyên lý cốt lõi của đạo đức. Khung chuẩn mực của đạo đức của mỗi người là khác nhau và nó có thể bị thay đổi theo thời gian nữa.
Để tìm hiểu thêm về chủ để này mn cũng có thể tham khảo cuốn sách "Phải trái, đúng sai" ấy. Trước mình đọc cũng mơ hồ lắm nhưng coi video này giúp mình hiểu rõ hơn cuốn sách này. Cảm ơn anh vì đã làm những video có ích ạ.
Theo quan điểm của mình về case 3 người ăn thịt 1 cậu bé, với mình đạo đức định nghĩa thành 2 loại: 1. Đạo đức tự nhiên (giống loài): từ thuở sơ khai, luôn có các cuộc tranh chấp và giết hại giữa các giống loài khác nhau, hay kể cả cùng trong 1 loài. Con người là giống loài sống bầy đàn, là động vật cấp cao, không giết hại và ăn thịt đồng loại là bản năng gốc giống loài theo một cách căn nguyên cốt lõi nhất, vì vậy việc giết, ăn thịt đồng loại là vi phạm đạo đức tự nhiên. 2. Đạo đức xã hội: là quy chuẩn đạo đức theo chuẩn tắc của xã hội tại từng thời điểm, mốc thời gian của sự việc, loại đạo đức này phụ thuộc vào hoàn cảnh. Ngày nay, giết người vứt xác, hay giết người ăn thịt cũng đều là giết người, trong xã hội ngày nay case giết 1 người để 3 người còn lại sinh tồn đúng hay sai? Với 1 case khác, giết người để tự vệ để được sinh tồn thì được coi là vô tội, có thể được mọi người công nhận không vi phạm đạo đức. Hay 1 nước bị 1 nước khác tấn công quân sự, bao con người từ 2 bên chiến tuyến chết đi, người thì cổ vũ cho 1 phe nào đó, người trung lập thì lên án. Suy cho cùng về lại với case ban đầu 3 người giết cậu bé để sinh tồn, về đạo đức xã hội, vi phạm đạo đức hay không phụ thuộc vào xã hội tại thời điểm đó, hay chính là quan điểm của từng người trong xã hội nhìn nhận đánh giá nó như thế nào.
E mới thi Triết học Mác Lênin sáng nay . Ở Phương Tây Philosophy hay Philosophia vừa mang ý nghĩa giải thích vũ trụ, định hướng nhận thức và hành vi, đồng thời nhấn mạnh khát vọng tìm kiếm chân lý của con người.
Chọn đi thẳng và hú còi vì khả năng 1/5 ng sẽ nghe thấy cảnh báo hoặc cảm nhận bất thường và lỡ có bị mắc kẹt thì khả năng họ giúp đỡ nhau ra cũng cao hơn. Bên 1 người lỡ anh ta đang ngủ hoặc đeo tai nghe là tiu.thay vì đẩy ông kia xuống mình sẽ rủ ông kia ném 1 vật to tương đương như đá hoặc cành cây hoặc la hét cảnh báo ng công nhân❤❤❤
Nếu mọi người muốn học về triết học cơ bản như này và cũng có các case study hay thì nên đọc cuốn: "Phải trái đúng sai - What's right things to do" của Michael Sandel nhé. Cực kì hay và giúp chúng ta open-minded
Có ai nghĩ đến biến số thứ 3 không, đó là lái chệch đường ray, hi sinh bản thân để đỡ phải chọn 😂😂😂😂 Đạo đức hay pháp luật đều do con người đặt ra, nó luôn thay đổi dựa theo thời gian, nhận thức xã hội, tôn giáo, chính trị... Còn lựa chọn như nào là ở bản thân mình, chỉ cần ta cho rằng nó là đúng, lựa chọn đó khiến ta an lòng là đc
Mình cũng nghĩ như bạn luôn, mình cũng đặt ra giả thiết là nếu theo chủ nghĩa vị lợi thì việc đặt mạng sống của bản thân để đổi lấy lợi ích của xã hội có phải sẽ đúng? Và nếu bên phải là 2 người, thì có nên hy sinh tính mạng của 1 mình mình để đổi lấy sinh mạng của cả 2 trường hợp trên :)))
13:49 làm sao mà chiếc xe có thể biết được là khi tránh 1 nhóm người kia thì xe sẽ lật nhiều vòng và chủ nhân sẽ chết? Mời ae phản biện lại xem tôi có sai không
trộm vào nhà cầm dao với súng, và nhận mình có tỷ lệ bị giết là khá cao nên giết người để bảo vệ người nhà liệu về mặt đạo đức có được giảm án không không vậy ạ
mong anh có thể tư vấn cho em, em nghĩ mọi quyết định đều nên dựa trên pháp luật trường hợp tàu cũng vậy cả 2 trường hợp em đều lựa chọn đâm 5 người vì em biết việc đoàn tàu mất phanh và đi với tốc độ cao nên dù có đâm chết người vẫn sẽ không phạm pháp nhưng nếu rẽ sang hay đẩy 1 người thì em có thể bị kiện là cố ý giết người. Bác sĩ cũng vậy em sẽ cứu người nguy kịch nhất vì nếu không cứu thì sẽ phạm vào thấy người chết mà không cứu còn 5 người kia có thể đi chữa ở chỗ khác và chưa nguy hiểm đến tính mạng. Đương nhiên em cũng sẽ không giết người để cứu 5 người cần nội tạng kia. Và trường hợp đắm tàu cũng vậy theo luật vn thì dù cho có sự đồng ý của nạn nhân thì giết người vẫn tính là phạm pháp, nên giết người vẫn là giết người đều có tội. Vậy có phải em đang suy nghĩ quá lý trí hay không, điều đó có nguy hiểm hay máu lạnh 1 cách không cần thiết hay không
Trong cuốn Bản chất của dối trá của Dan Ariely, ông có nói qua trong những chương đầu. Thực chất đạo đức trong chúng ta là một dạng thước đo cá nhân. Nó có thể bị ảnh hưởng bởi một số thứ như tôn giáo, môi trường, hoàn cảnh xảy ra vấn đề, cơ hội cho phép phạm tội, tình huống khiến người ta suy nghĩ hay đơn giản cơ thể mệt mỏi đều có khả năng ảnh hưởng đến tư duy đạo đức này. Vì vậy, chúng ta đều có thể gây ra một hành động sai lầm tùy ở mức độ ta cho là vừa đủ, vừa được lợi cho bản thân và vừa cân bằng được cán cân đạo đức. Nên nếu trong trường hợp thứ nhất, họ đang trong tình huống bị động, họ chỉ có thể chọn giết nhiều hay ít, việc giết một người hơn phải giết năm người được đa số cho là đúng vì nó cho thấy cán cân đạo đức họ đang nghiêng về việc giết một người sẽ hợp tình hợp lý hơn, cũng như nó "đạo đức" hơn việc giết cả năm. Còn trường hợp thứ 2 chính là cán cân đạo đức họ đang trong thế chủ động, việc giết một người này đánh vào phần nhận thức rõ ràng họ đang chủ động làm việc thiếu đạo đức. Như việc thà ăn cắp mấy thứ linh tinh trong văn phòng còn hơn lấy cắp 50k để mua những thứ đó, vì đơn giản, ăn cắp tiền nghe có vẻ thiếu đạo đức hơn. Chúng ta rõ ràng chỉ đang làm việc gì đó đủ cho cán cân của chúng ta không bị trật đi xa quá mà thôi. Nên khái niệm đạo đức vốn mơ hồ rồi, vì tùy mỗi người sẽ thấy cùng một hành động có đạo đức hay không, còn luật pháp chỉ là một dạng tiệm cận với đạo đức, nó lý trí hơn để bảo vệ một khái niệm dành cho cảm xúc. Nhưng những thứ vốn là cảm xúc thì cũng rất mơ hồ. Nên chẳng có việc nào chúng ta làm là đúng hay không đúng cả, chỉ có thích hợp hay không thích hợp ngay tại thời điểm đó thôi.
đơn giản là cán cân giá trị diễn biến và sự lựa chọn của bản thân, phần 2 chả có đạo đức gì cả, đơn giản là vì cái gì mà mình phải làm việc gây bất lợi cho bản thân vì sinh mệnh của 5 người không trọng? vì việc gi*t người sẽ gây hệ quả vô cùng nghiêm trọng với bản thân, đơn giản là ích kỷ thôi. nếu mà nhất quyết phải cứu 5 người kia, thay vì người khỏe mạnh kia thì hi sinh 1 trong 5 người rồi lấy những phần của anh ta cứu 4 người còn lại cũng là giải pháp hợp lý hơn là động đến người bình thường kia.
Đúng và sai mỗi con người của chúng ta sẽ tự nhận định. "Số đông" có lẽ là chính nghĩa, nhưng cũng không hẳn. Đúng và sai không phải là tuyệt đối, nó thay đổi theo thời gian, theo cá nhân, theo góc nhìn và ý nghĩa của từng sự việc đối với mỗi cá nhân, trong một khoảng thời gian nhất định. Bạn của ngày hôm qua không phải là chính bạn, cũng không phải là bạn của hôm sau. Đạo đức và triết học cũng như vậy, nó vẫn sẽ phát triển theo thời gian và bối cảnh xã hội. Những quyết định của bạn có thể đúng, có thể sai trong những trường hợp nhất định, đối với một số người nhất định. Hãy suy nghĩ, hãy hành động theo chính nghĩa của bạn (hoặc là không).
Hm… nếu nói số đông là chính nghĩa thì m thấy k ổn lắm. Vd nếu như ai đó lợi dụng 1 tôn giáo để lôi kéo đc rất nhiều người làm việc xấu ( bản thân những tín đồ ko biết họ đang làm điều xấu, chỉ đơn giản là làm theo lời đấng bề trên) trong đó số tín đồ lớn hơn số ng bt rất nhiều. Vậy b nghĩ sao? @@
@@tatami282 yeah, cá nhân mình cug không thích quan điểm "số đông" là chính nghĩa nhưng mình cũng không phủ nhận nó trong xã hội hiện tại, con người chúng ta bị tác động bởi quy chuẩn xã hội rất là lớn mà có khi đến chính chúng ta còn không biết, vậy thì khi chúng ta còn không phân biệt được đâu là đúng sai thì số đông sẽ là người quyết định việc đó. Như VD của bạn, giả sử cả thế giới 90% là tín đồ và họ làm việc sai thì chắc chắn r, cả thế giới cug gần như không ai coi nó là sai cả.
@@tatami282 Nhưng với số đông đó, đấng bề trên không phải là "chính nghĩa" của họ sao. Việc cho rằng họ không biết mình đang làm việc xấu cũng đồng nghĩa với việc mình không có cùng quy chuẩn đạo đức với họ (việc họ làm ở đây cũng thật ra là "xấu" đối với một tiêu chuẩn đạo đức nào đó mà xã hội hoặc một đám đông khác quy định mà thôi).
Trùng hợp thay mình cũng vô tình được youtube đề xuất video lớp học này của Harvard và đã cày qua được 4 ep rồi. Rất đáng xem để suy ngẫm, cảm ơn anh đã mang những kiến thức này đến với nhiều người Việt hơn.
Cái vụ đẩy người đàn ông béo xuống đường ray. Mình không muốn làm không chỉ vì sự chủ động giết người, mà còn là vì việc đẩy người đàn ông kia cũng không thể chắc chắn việc dừng con tàu được. Đến cả 1 con ngựa nặng 600-700kg bị một con tàu đi qua cũng bị cán nát bét mà không dừng được nổi con tàu đó, thì việc đẩy người đàn ông xuống cũng bằng thừa.
Em nghĩ có thể thêm 1 yếu tố cho cả 2 trường phái là “chấp nhận hệ quả cho hành động của mình”. Ví dụ về case 4 ng trên tàu, giết người đã là sai, những yếu tố về hoàn cảnh chỉ để giảm nhẹ mức án chứ không phải là trắng án. Đặt giả thiết lúc trên tàu, 3ng đó biết nếu ăn thịt bạn kia thì sẽ bị đi tù 20 năm nhưng bù lại dc sống thì họ có tiếp tục lựa chọn như vậy? Bản năng sinh tồn thì chắc họ sẽ ko thay đổi quyết định, có thể họ k bị gán “vô đạo đức” nhưng vẫn sẽ phải chịu hậu quả cho hành động giết người là đi tù.
Rất cảm ơn anh đã đem chủ đề này ra nói. Em cũng đã xem các vid giảng của giáo sư Harvard về các chủ đề này. Ban đầu em cũng ưu tiên các lựa chọn đem lại nhiều lợi ích nhất, nhưng về sau này, khi ngẫm nghĩ và đặt bản thân vào các tình huống đó, em sẽ chọn là "không làm gì cả". Trường hợp đường ray xe lửa em sẽ chọn để yên cho con tàu chạy, vì có chọn rẽ hay không rẽ thì tới cuối vẫn là có người chết, nên em sẽ không chọn. Trường hợp đẩy anh chàng to béo thì khả năng cao là không thể do anh béo kia sẽ chống cứ nên tốt nhất là không chọn. Còn trường hợp ăn thịt người của 3 thuỷ thủ thì chỉ tuỳ vào việc cậu bé có đồng ý hay không. Cậu bé đồng ý thì hành động hy sinh của cậu bé là sự hi sinh cao cả nhất của con người. Còn cậu bé không đồng thuận mà họ vẫn ăn thịt thì cơ bản 3 thuỷ thủ đoàn không còn minh mẫn (do lưu lạc trên biển, ăn uống thiếu thốn, stress) nên họ đơn thuần là làm theo bản năng cảu con vật là cố tìm đến sự sống. Trong cả 2 trường hợp thì họ đều vô tội nhưng sẽ phải gánh nỗi day dứt cả đời là đã "giết người".
Một câu chốt chủ đề của anh mà em thích thú cả buổi luôn😊. "Triết học có thể biến ta thành một công dân tốt của xã hội, khi chúng ta luôn cố gắng hiểu tiền đề của một quyết sách và hậu quả của nó"🎉 Cảm ơn anh vì đã đem triết học đến vào thời điểm này.
Em thích nghe những câu chuyện về Triết học như vậy lắm, nó khiến em phải băng khoăn suy nghĩ liệu tất cả những gì bản thân cho là đúng có thực sự là đúng hay không. Và có rất nhiều giả thuyết học thuyết Triết học vô cùng thú vị mà trên trường không đề cập đến, bản thân phải tự đi tìm hiểu. Em hy vọng anh sẽ làm tiếp series Triết học này ạ, em ủng hộ hết mình ạ 😍
đúng đấy bạn , liệu những suy nghĩ , những quyết định của bản thân có chính xác không , nêu sai thì sẽ là ở đâu , những khía cạnh nào vậy còn những chọn lựa của người khác thì sao, chúng ta có thể chấp nhận nó hay không triết học sẽ giúp chúng ta nhìn nhận 1 vấn đề dưới nhiều góc độ hơn,đa chiều hơn chứ nó không hề khô khan như chúng ta tưởng tượng
Câu chuyện về người lái tàu trên đường ray là một ví dụ nổi tiếng, và em từng được nghe về nó lần gần đây nhất trong phim Trolley (Netflix). Em không nhớ lắm về hoàn cảnh trong phim, nhưng em nhớ ví dụ này cũng làm em nghiêm túc suy nghĩ một thời gian. Hôm nay khi nghe lại, đột nhiên em nghĩ rằng lựa chọn để tàu chạy thẳng cũng có lý lẽ cho riêng nó: Đó là số mệnh của 5 người bọn họ từ lúc ban đầu, nếu rẽ phải thì chẳng phải rất bất công cho một người duy nhất ở đó sao? Hơn nữa, ai cũng là mạng người, vì sao 5 người thì lại đáng quý hơn 1? Hoặc đặt trường hợp cụ thể nếu 5 người công nhân làm việc ở sai vị trí (là người có lỗi), thì chẳng nhẽ người làm việc ở phía đường ray không được sử dụng (người không có lỗi) lại phải gánh chịu hậu quả? Em không biết điều này có bất thường không, nhưng em nghĩ nếu được suy nghĩ và tranh luận trong một khoảng thời gian đủ lâu, lập luận về đạo đức sẽ có thể bị đặt lên bàn cân với khái niệm công bằng.
mình cũng nghĩ giống như bạn. Trên đời này chẳng có việc gì là tuyệt đối và việc giết 5 người hay 1 người chẳng khác gì nhau. Thật ra chẳng có công bằng nào ở đây cả và vũ trụ diễn ra theo lẽ tự nhiên. Mình sẽ để cho định mệnh sắp đặt và không can thiệp.
@@maicao5053ầy nhưng mà lúc coi clip mới của anh Duy Thanh thì tui lại hơi lung lay vì cảm giác có lỗi một tẹo. Kiểu có lỗi vì đã suy nghĩ thiếu trách nhiệm với xã hội (phản với lý thuyết vì cộng đồng ấy). Mặc dù biết là mỗi lần xem sẽ có một quan điểm khác nhau tùy vào trạng thái và những trải nghiệm xã hội gần đó của mình, nhưng vẫn thấy hơi lấn cấn hơn chút. 😂😂😂
@@maicao5053số mệnh hay định mệnh là những thứ không thể thay đổi được, ví dụ những việc đã xảy ra rồi hoặc những việc ta không thể can thiệp vào được. Còn trong trường hợp này, bạn đang nắm trong tay số mệnh của họ. Bạn khôngb thể lấy lẽ tự nhiên ra biện hộ cho hành động của mình được. Xin lỗi chứ mình thấy câu trả lời của bạn cực kì phản khoa học. Mỗi vấn đề khoa học mà gặp phải mấy câu trả lời kiểu số mệnh hay định mệnh thì như kiểu đập đầu vào đá ấy.
Câu hỏi cuối cùng có thêm chi tiết người mẹ làm mình nhớ đến một kết luận của Adam Smith về bản chất con người. Đại khái là con người sẽ nghĩ về tư lợi bản thân của mình trước, sau khi hoàn thành việc đó rồi thì mới nghĩ tới việc tạo ra lợi ích trong xã hội, tuy nhiên trong nhiều trường hợp, tạo ra tư lợi cho bản thân là đồng thời tạo ra lợi ích cho xã hội. Áp dụng lí thuyết này vào các trường hợp như trên để giải thích thì trường hợp thứ nhất khi ta chọn rẽ sang phải trước hết là để cho bản thân mình bớt cảm thấy tội lỗi và bị kết tội ít hơn lúc ra toà, quyết định này vô tình có ích hơn cho xã hội. Còn ở trường hợp 2, ta quyết định k đẩy người đàn ông xuống cũng là sợ tổn hại đến lợi ích của bản thân, cụ thể ở đây là cảm giác đạo đức của chính mình, và việc đoàn tàu kia có rẽ hay không rẽ thì cũng k ảnh hưởng gì tới ta cả, nên ta quyết định này một phần nào đấy có lợi cho cảm xúc của bản thân nhưng không thay đổi lợi ích của xã hội. Khi áp dụng cách giải thích này cho hành vi của đoàn thuỷ thủ thì cũng rất dễ hiểu khi chọn giết thịt cậu bé bị ốm. Và trường hợp đoàn tàu có thêm chi tiết người mẹ cũng vậy. Tóm lại, mọi hành vi, hành động của của con người đều xuất phát từ kì vọng tư lợi mà ra
Mình có cái để đổ lỗi thì mình vẫn hiên ngang mà sống thôi. Mấy cái tình huống khó khăn trên lỗi đâu phải lỗi của mình. Mình quyết toán như nào mà hợp lí cho mình và xã hội nhất là được, đến đâu thì đến cần gì phải quan tâm đến phúc lợi xã hội jj đó khi mà nó gây tổn hại đến bản thân. Suy cho cùng cũng chỉ là máu mủ tanh hôi chết 1 cái 15ph sau là thối um làm thức ăn cho dòi bọ, cuộc sống là như thế mà đâu phải là lỗi của mình.
Đồng tình với bạn. Trong cuốn "Bước chậm lại giữa thế gian vội vã", Đại đức Hae Min cũng có tư tưởng tương tự: "Tất cả những hành động ta nói là làm vì người khác thật ra đều là vì chính bản thân ta". Làm mình suy nghĩ tới hành động "vì người khác" như từ thiện. Nhìn sâu vào việc làm từ thiện (trường hợp xuất phát từ tâm tốt) thì cũng là để thỏa mãn cảm xúc của bản thân, để thoả mãn được lòng thương người của mình, để có được cảm giác bản thân có ích cho xã hội, có được cảm giác hạnh phúc vì giúp đỡ được người khác. Cuối cùng ta vẫn quan tâm tới bản thân mình trước nhất.
Nhưng đoàn tàu có đâm chết 5 người hay 1 người thì cũng đâu có phạm pháp đâu mà ra tòa bạn. Có 1 bộ phim nói về cuộc sống của người lái tàu và những ám ảnh tâm lý ấy mà mình không nhớ tên. Nên ví dụ lái tàu đa số là vấn đề đạo đức thôi, mà tôi nghĩ rẻ sang hướng khác nhiều khi còn bị kiện tội cố ý giết người ấy, nên tốt nhất là đâm chết 5 người
Một trong những quan điểm chống lại thuyết utilitarianism là việc tại sao chúng ta lại sử dụng tài sản, tiền bạc vào những sở thích cá nhân, ví dụ, đi du lịch với bạn bè thay vì sử dụng số tiền đó để giúp 1 đứa trẻ đang chết đói? Chẳng phải việc giúp đứa trẻ kia sẽ khiến toàn bộ utility của xã hội đi lên? :)
Bài giảng của giáo sư ĐH Harvard này mình đã từng nghe cách đây 2 năm, song nay đc nghe bài phân tích của b Duy Thành khiến mình hiểu sâu thêm đc 1 quãng nữa. Cảm ơn sự đầu tư và chia sẻ của b.
ở tường hợp đẩy một người to béo để chặn đường ray, nhiều người chọn không đơn giản là vì tại sao họ phải làm như vậy? và nếu chọn đẩy thì dù kết quả ra sao thì mình cũng bị buộc tội và thành kẻ xấu, trong khi việc tông vào 5 người công nhân là lỗi do người lái, cái này thì tôi nói theo lợi ích và trách nhiệm thôi ko liên quan nhân nghĩa, đạo đức gì hết(chỉ nói lý do tại sao nhiều người chọn đứng nhìn còn về đạo đức thì tui ko biết)
triết học luôn là một cái gì đó đáng sợ với nhiều người. Nhưng triết học rất hay, rất phức tạp, cũng cực kỳ nền tảng, mình tiếp cận triết học và sửa chữa được rất nhiều những lỗi tư duy và điểm mù nhận thức của mình, hy vọng bạn có thể làm nhiều về chủ đề này, và hi vọng mọi người có thể học được nhiều thứ về triết học.
Đến nay em cũng theo dõi học hỏi anh cũng hơn 1 năm rui, thật sự rất biết ơn và cảm kích những kiến thức anh chia sẻ. Thời điểm này năm ngoái, là khoảng thời gian em mới bắt đầu chập chững đi tìm hiểu về thế giới, về bản thân. Giờ đây nhờ những lối tư duy độc đáo mới mẻ của anh Thành cũng như những anh chị khác mà tư duy của em cũng đa chiều hơn rất nhiều. Đúng như anh nói, việc thẩm sâu một vấn đề nào đó nhất là những vấn đề xung quanh hàng ngày làm ta suy nghĩ khách quan hơn nhưng nó cũng dẫn đến overthinking. Mỗi lần một sự việc nào đó xảy đến, em đều nghĩ ra nhiều chiều hướng khác nhau, tiêu cực có, tích cực có nhưng chúng mới đều chỉ dừng lại ở một khoảng giao nào đó rồi làm nổ tung tóe tâm trí em trở nên rối bời kh biết phải làm như nào. Điều đó khiến em khá đau đầu. Em coi đó là bước đầu để hình thành nên tư duy, lý tưởng, phong cách sống phù hợp với bản thân và cố gắng phát triển tìm kiếm những điều đó. Cảm ơn anh nhiều ạ !!!
Đây là lần đầu tiên em được tiếp xúc với Triết học. Em cảm thấy bản thân thật mâu thuẫn với các tình huống được ra. Sau khi xem được video này, em như được mở mang góc nhìn nhận sự việc vậy. Mong rằng anh sẽ ra thật nhiều video về Triết học ❤
nếu nói về đạo đức thì thứ tự đầu tiên hầu như luôn là k làm điều xấu có hại cho người khác/xã hội, làm điều tốt có lợi cho người khác/xã hội đứng phía sau. Điều đó dc thể hiện rõ hầu như trong tất cả các tình huống. Khi cứu dc 1 mạng người, bạn nhận được lời cảm ơn, sự cảm phục từ người khác, nhưng khi giết người, bạn bị bỏ tù, nhận dc sự ghê sợ từ người khác. Cho nên xét trên khía cạnh đạo đức, k thể tính toán bù trừ được. Còn xét về mặt giá trị để quyết định, 1 vấn đề được đặt ra là thang đo giá trị nào mới là hợp lí. Nếu nói sinh mạng của mọi người là ngang nhau, điều này dựa vào nguyên lí gì? Nếu nói dựa vào sinh học, tự nhiên, khách quan, thì đúng là sinh mạng mọi người là ngang nhau, nhưng bên cạnh đó, sinh mạng của mọi sinh vật cũng ngang nhau. Nếu chúng ta nói xét theo khách quan, sinh mạng của mọi người là như nhau, cần phải tối ưu hóa lợi ích của cộng đồng, vậy tại sao "cộng đồng" ở đây được chọn là con người, mà k phải là toàn thể sinh vật trên Trái Đất, thậm chí là vũ trụ? Con người suy cho cùng cũng là thiểu số khi đặt trong tổng thể "sinh vật trong vũ trụ" mà thôi. Khi đưa ra tiền đề là "tối ưu hóa lợi ích của toàn thể con người" là chúng ta đã mất đi tính khách quan rồi. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc gán giá trị cũng chỉ mang tính chủ quan, k thể đạt được khách quan tuyệt đối, và đánh mất ý nghĩa mà nó hướng tới
thay vì đặt vấn đề theo khía cạnh đạo đức thì có những vấn đề chúng ta nên đặt theo khía cạnh lợi ích, việc làm nào sẽ đem lại nhiều lợi ích nhất và ít rủi ro cũng như ít nguy hiểm với bản thân hơn. giết 1 người hay 5 người cũng được miễn là rủi ro sau hành động đó là ít nhất.
không hẳn bạn nhé. Lợi ích nên được dựa trên nền tảng của đạo đức. Đạo đức là cốt lõi. Một ví dụ thực tiễn, lợi nhuận/lợi ích là thước đo của kinh tế. Ở thế giới ngày nay, các doanh nghiệp dần thiết lập các thước đo về mặt đạo đức vô trong doanh nghiệp và đặt nó ngang hàng hoặc có phần hơn so với các lợi ích/ lợi nhuận khác (vd như thiết lập ESG). Đạo đức mang lợi ích bền vững hơn.
@@fibonaccil7627 đó là bề nổi thôi, dù sao nếu bề ngoài là 1 doanh nghiệp không có đạo đức thì sẽ không thể tồn tại được ở thế giới hiện nay mà. " ở trong chăn mới biết chăn có rận" , người ngoài nhìn thì vào thì là doanh nghiệp có đạo đức, còn có thật không thì người bên trong và người lảm chủ mới biết
@@fibonaccil7627 Đạo đức là bề mặt cốt lỗi, ở thời đại hiện nay nếu một công ty không khoác lên mình vỏ bọc là đạo đức thì sẽ bị loại bỏ khỏi xã hội rất nhanh đấy, con những công ty đấy có thật sự đạo đức tốt hay không thì chỉ có những người vận hành công ty mới biết được thôi chứ ngay cả nhân viên trong những công ty đó cũng không thể khẳng định được.
Nhờ có clip này, mà mình bất ngờ rằng "mình đã từng học triết ở đại học sao???" thầy cô ở Đại học dạy môn triết học kiểu: "Thuyết trình đi mấy em, thuyết trình đi, thầy ở dưới cho điểm". Người ta không kể những điều thực tế qua những câu chuyện thực tế, và dạy cho sinh viên cách tư duy như thế này.
Thực ra việc mình có tiếp thu kiến thức hay ko chủ yếu là do thái độ và cảm xúc trong lúc học. Ngày xưa bạn học để lấy điểm thì tất nhiên sau khi học xong bạn chả có cảm xúc gì cả nên khó tiếp thu.
@trungducbk2006Ngu !!! Triết ở đại học thường là đại cương nghĩa là nó chỉ dạy những thứ khái quát nhất mà thôi. Nên nó k xoáy vào bất kỳ một hiện tượng nào và cho nó là đúng hay sai mà nó chỉ đưa ra những quy luật chung nhất của thế giới, cách thế giới cơ bản được vận hành như thế nào và từ đó chúng ta có thể rèn luyện được lối tư duy một cách mở rộng dựa trên những chân lý chứ kp là chỉ dựa trên những gì xã hội cho là đúng, những định kiến từ trước !!!!
Bản thân mình nghĩ thì chẳng có gì đúng hay sai cả, vì đúng hay sai thì tuỳ vào từng người, môi trường, văn hoá, quốc gia. Tất cả cái đúng hay sai đều dựa vào quan điểm. Những bộ lạc ăn thịt người thì đối với họ đó là bình thường, nhưng với ta là sai trái. Có thể do họ chưa phát triển như ta nhưng chẳng phải cái đúng của họ, của văn hoá của họ vẫn là ăn thịt người hay sao? Mình cũng thấy quan điểm của mình không sai không đúng, và quan điểm trái ngược mình cũng vậy. Vì tất cả đều do góc nhìn của mỗi cá nhân mà thôi. ✌🏻
Đơn giản là nó tuỳ thuộc vào mức độ văn minh mà con người đang sống trong thôi !!! Sống ở thời nào thì theo thời đấy. Đó là lý do vì sao chúng ta lại gọi những bộ lạc có nhiều hủ tục, man rợ lại là những người kém văn minh!!! Nếu cứ cho giết người là đúng thì sẽ chẳng bao giờ trở nên văn minh được
Chúng ta nên dựa vào nhân quyền. Mỗi cá nhân đều có quyền tự do cho việc định đoạt chính số phận của mình và với bất cứ ai xâm phạm quyền này thì đều là đi trái với quan điểm đạo đức. Việc đẩy người đàn ông xuống là sai vì ta đã tước đi quyền đc lựa chọn ở họ. Còn về phần cậu bé, trước hết ta nên kể cho cậu nghe về tình trạng của mình đặc biệt là phải giữ cho cậu tỉnh táo và thời gian để suy nghĩ về việc cậu sẽ làm j với bản thân mình sau khi cậu chết. Nếu chúng ta làm j đó với ai đó khi họ mất tỉnh táo hay chưa nhận thức đc việc mà họ đã quyết định thì điều đó cx ko khác nào việc ta tước đi quyền được lựa chọn của họ.
Đối vs t Giết ng vẫn là giết ng ,giết ng rốt cuộc vẫn là sai nhưng khác nhau ở mức nặng nhẹ nên có sự khác nhau về hình phạt ko riêng pháp luật mà các đạo giáo cũng như z,có hành động giết ng mà bao ng cho là đúng như tự vệ trc kẻ sát nhân kẻ muốn giết mk ,hoặc giết một đứa bất hiếu,...; khi một quyết định dính dáng ts ng khác mà ko có sự đồng thuận của ng đấy thì đã là việc sai trái r,đối vs đạo phật t từng nghe sư cô nói 1 vị tướng quân ra mưu kế để địch gây chiến nội bộ vs nhau và sau đó thì tận dụng đánh thắng địch,khi chết vẫn sẽ chịu tội ly gián việc cứu dân làng mà đưa ra quyết định bắt hy sinh 1 ng là việc sai trái Việc 1 ng tự hy sinh để cứu cả làng theo lý thì chả ai sai nhưng sẽ có ng thấy tội lỗi ng thấy biết ơn Đúng vs sai khó mà nói nó ko sai về mặt này nó sẽ sai về mặt khác quan trọng có dám đối mặt vs hậu quả mk gây ra ko thôi Viết cái bl này cũng chỉnh xóa nhiều lần ms ra dc nhiêu đây câu từ😅
Mình sẽ coi thêm để hiểu Series này, nhưng mình nghĩ có 1 khía cạnh nhỏ về Triết học cần được lưu ý mà phần nào bn đã mentioned. Đó là Triết học vẫn sẽ là suy nghĩ và những diễn giải/suy luận đa chiều & những hệ quả good/bad (overthinking) của nó. Nhưng từ suy nghĩ dẫn đến hành động lại là 1 khoảng cách tưởng xa xôi nhưng đôi khi phải making decision trong phút chốc: nhưng việc dù là nói giết 1 lấy 5 như trên chuyến tàu, thì nhiều khi chúng ta trong trường hợp đó theo thuyết Utility sure là lái sang phải để kill 1 person; nhưng lúc đó chưa chắc đủ bình tĩnh/ hay nhiều khi run tay/ hay nhiều khi thậm chí làm sao ta biết được lối rẽ đó có 1 người?/ và chắc chắc mình sẽ không rẽ nếu người duy nhất đó mình đã biết được là người thân của mình (Mom chẳng hạn). Việc suy nghĩ nhiều: quan điểm của mình là 1 điều tốt & triết học sẽ là nền tảng để chúng có những cái nhìn khách quan (không bị định kiến). Nhưng kết quả thực tế mình nghĩ vẫn sẽ là cách đánh giá đúng cho 1 hành động đang trong stage "tranh cãi" giữa các luồng triết luận. Như mình sẽ ủng hộ việc giết đứa trẻ trên tàu để ăn thịt, dù có sự đồng thuận hay không. Nhưng mình chưa nghĩ đến việc khi đó thực sự mình có đủ dũng khí để cầm dao xiêng đưa trẻ ấy hay không nữa :( ! Chúng ta chưa có trải nghiệm chính xác, nên chỉ xét được về mặt kết quả thì thuyết Utility vẫn nên, nên tối ưu hóa sự được & mất của từng cá nhân trong XH để quyết định. Ít ra, mình nghĩ dù có sống thì chắc họ cũng ám ảnh cả đời!
(a) mình k đồng tình với quan điểm của bạn. theo mình, nếu xét về mặt kết quả thì thuyết utility vẫn k nên. việc giết một đứa trẻ trên tàu để kéo dài sự sống cho ba người còn lại. cái utility kết quả của việc giết đứa trẻ thực tế vẫn là một ẩn số vì có rất nhiều khả năng khác có thể xảy ra và dẫn đến việc kéo dài sự sống của ba người chỉ là vấn đề của thời gian chứ k mang lại kết quả là ba người kia sẽ sống. bản chất việc giết người là sai. cũng như sự thật vẫn là sự thật dù gì đi nữa. (b) việc khuyến khích tối ưu hoá sự được & mất của từng cá nhân trong XH để quyết định lại càng sai hơn nữa. nếu mỗi cá nhân chỉ nghĩ về lợi ích của bản thân để đánh giá, đưa ra quyết định và bỏ qua hoàn toàn yếu tố đạo đức sẽ góp phần biến XH này thành "bãi chiến trường"? vấn đề này bạn có thể tham khảo thêm trong sách "Kéo, Búa, Bao" nói về game theory.
Cảm ơn anh đã làm video này, hôm trước em cũng làm 1 cái khảo sát cho mọi người và phần lớn mọi người chửi em ngu do bắt ép họ vào trường hợp khó khăn mà không có lựa chọn khác. Em cũng đã hỏi họ lý do vì sao không chọn thì họ bảo là khảo sát xàm, không thật, giải thích cho họ thì họ vẫn kiên quyết với ý kiến xàm của họ nhưng không đưa ra được lý do vì sao nó xàm. Đến chịu
lý thuyết này khá hay và đáng để tham khảo. Tuy không ai hỏi nma quan điểm của bản thân mình thì khi liên quan đến việc giết người thì cta sẽ không để bản thân được quyết định hay nói cách khác là để theo ý trời đấy và không làm gì cả. Tuy nhiên nếu một khi quan điểm trên có dính dáng đến mạng sống, sự an toàn của gia đình và bản thân mình thì mọi khía cạnh đạo đức lúc đó đều vứt cho chó gặm
mình nghĩ việc g*** 1 người cứu nhiều người là đúng hay sai tùy vào đi theo chủ nghĩa cá nhân hay chủ nghĩa tập thể, nếu theo chủ nghĩa tập thể thì rõ ràng chỉ cần xem xét kết quả, còn theo chủ nghĩa cá nhân thì mỗi con người đều có quyền được sống, không có tập thể nào có quyền tước quyền được sống của họ để trao đổi cho lợi ích cộng đồng, và mình đi theo chủ nghĩa cá nhân.
K bao giờ có chuyện giết người là đúng !!! Vì sinh mạng của ai cũng đáng giá như nhau thôi. Nếu bạn nghĩ bạn có quyền giết người khác thì người khác nữa cx có quyền giết bạn !!!
vậy thì nếu như chúng ta sống dưới một chế độ độc tài, chúng ta cũng ko có quyền đứng dậy để giết kẻ đọc tài đó, trả lại sự tự do cho xã hội? Chỉ vì kẻ độc tài đó cũng có quyền được sống, mặc kệ hàng triệu người sống lầm than ra sao ư
Cám ơn bạn đã đưa ra chủ đề này. Tôi đã xem bài giảng này của giáo sư cách đây 7,8 năm trước và trong đầu luôn tìm kiếm câu trả lời cho những ví dụ tình huống trong bài giảng. Theo quan điểm cá nhân thì triết học và luật pháp luôn gắn liền với nhau, cũng k có câu trả lời đúng hay sai hoàn toàn cho tất cả tình huống. Tất cả mọi quyết định đều bắt nguồn chỉ 2 từ " lý do ". Lý do vì sao ta làm như thế này, vì sao lại k làm như thế kia. Chẳng thế mà trong tất cả mọi vụ án điều đầu tiên cảnh sát luôn đặt câu hỏi " động cơ gây án " là gì ? Đó chẳng phải là lý do hay sao. Nếu đặt bản thân từng cá nhân vào tình huống cụ thể thì có lẽ mỗi người sẽ có 1 lý do khác nhau,thời điểm khác nhau, tâm trạng khác nhau mà hành xử hoặc đưa ra quyết định. Nên việc phân loại đúng hay sai 1 cách rõ ràng trong triết học k bao giờ là chính xác. Có lẽ thế nên trong tất cả mọi bài giảng giáo sư chỉ đưa ra câu hỏi và gợi ý những cuốn sách cần đọc , chứ k bao giờ nhận định đúng hay sai. Tôi nghĩ con người chỉ mãi mãi tiệm cận với sự hoàn hảo mà thôi. Triết học cũng vậy.
Cái chuẩn mực bạn hỏi thì nó lại là khái niệm rộng hơn, dĩ nhiên cũng gắn liền với pháp luật. Nhưng nếu đem chuẩn mực ra trong 1 vài trường hợp cụ thể thì cũng vẫn k thể có câu trả lời thoả đáng. Chọn giết 5 ng hay 1 ng thì cái nào chuẩn mực hơn sao ? Khi mà k giết người đã là 1 sự chuẩn mực rồi. Và chỉ cần thay đổi 1 vài chi tiết trong tình huống thì bản thân cũng đã phải tự đặt câu hỏi đúng hay sai. Gián tiếp đẩy ng đàn ông béo xuống thì sẽ là chuẩn mực hơn là trực tiếp dùng tay đẩy hay sao ? Cho nên mình mới nói. Dù có đặt " chuẩn mực " cho tất cả thì vẫn k có gì là hoàn hảo trong tất cả mọi thứ. Hoàn hảo phải là khi dù có ở bất kì tình huống nào, thời điểm nào, giai đoạn nào cũng luôn có câu trloi chính xác đúng hoặc sai mới thật sự là hoàn hảo.
@@mrarmy5345 thật ra mình nghĩ k bao giờ có thể hoàn hảo đc trong nhiều trường hợp như thế. Bởi vì bộ não của con người quá phức tạp, nhận thức của con người đã khiến cho họ mất đi cái gọi là chấp nhận yếu tố quy luật tự nhiên đi. Tại sao bạn lại thấy thương và muốn cứu sống một con hươu khỏi bị một con hổ ăn thịt mà k nghĩ đến nếu con hổ k ăn thì nó sẽ chết đói, chúng ta k thể loại bỏ những quy luật tự nhiên được !!! Chính vì sự nhận thức cao của con người về cái thứ gọi là bình đẳng của con người trong xã hội mà họ k ngừng đưa ra câu trả lời đúng hay sai khi làm một hành động nào đó. K thể chấp nhận được quy luật tự nhiên khắc nghiệt !!!
Có 1 vấn đề ở mô tả tối đa hóa lợi ích ở việc giết 1 người để cứu 5 người ở ngành y đó là nếu điều đó được chấp nhận sẽ gây mất cân bằng xã hội nó sẽ tạo ra các nhóm cần thay nội tạng và đi giết 1 người đáp ứng được nhu cầu của nhóm nên tối ưu hóa các ví dụ mà không thể gây ảnh hưởng trên quy mô lớn nếu được chấp nhận thì mới thể hiện rõ sự xung đột .
Mình đọc cmt trước khi xem video, triết học rất quan trọng và cần được tiếp cận với mọi người. Lợi ích mang đến nhiều góc nhìn và muốn con người tốt hơn mỗi ngày. Chúng ta đánh giá hay tranh luận cũng giống như chia sẻ cho mọi người thế giới quan của mình. Đúng sai, thiện ác vốn từ hay định nghĩa luôn là không giới hạn. Nhưng nếu ai cũng bảo vệ quan điểm hay gạt bỏ sự nhất quán, luật pháp hay mọi ng nói là chính nghĩa theo số đông quyết định, thì có lẽ chúng ta không thể nói chuyện với nhau như bây giờ. Đơn giản hãy chọn lọc, lắng nghe và hãy để tự nhiên nhất, tự nhiên ta như vậy mà thấy tốt hơn.
Cần phân biệt các trường hợp trong các ví dụ trên giữa đạo đức và pháp luật để mà đặt mình vào vị trí bội thẩm đoàn. Đạo đức là tự nguyện, không bị buộc tuân theo như pháp luật. Câu trả lời cho các tình huống trên là thuyết công lợi có hạn chế của nó. Hành động vì lợi ích lớn hơn cho xã hội nhưng phải xét lợi ích đó trong bối cảnh lâu dài. Nếu người ta biết bác sỹ cố ý không cứu sống người này để lấy tạng ghép cho 5-10 người khác thì về lâu dài còn ai muốn hiến tạng nữa . và lúc này lại là hại chết nhiều người khác. Như vậy về lâu dài, hành động tưởng như có lợi đó , có đạo đức đó thực ra lại là không có lợi. Từ đó mới nảy sinh ra nguyên lý về quyền tự quyết (Tự chủ).
có vẻ việc mình nghĩ nhiều bắt đầu từ khi nghĩ về sự xứng đáng của việc 1 đám xứng đáng để chết và người lẽ ra nên có cuộc sống hạnh phúc , lúc đó thì nếu có 1 sát thủ sẵn sàng để tay dính máu để giét 1 kẻ giết người khác thì họ có tội không, như kẻ bị giết là tội phạm có súng , và người bị giết là mẹ hoặc người mình yêu quý mà bản thân người bị giết không có tội lúc đó mình sẽ làm như batman , ra tay ngăn chặn người bị giết tiếp theo hay làm deadpool hay logan , giết tất cả những kẻ liên quan mình đã ngẫm điều này rất lâu vì chính mình đã gặp trường hợp đó ,liệu mình có nên giết tên đấy hay mặc kệ hắn khi lúc xảy ra hắn còn gào mồm lên đòi tiền sửa xe
Trong câu chuyện về 4 người trên biển, trong khi 4 người đó đang phải tự tìm con đường sống mà ko ai giúp đỡ được họ, thì chúng ta những người ngoài cuộc có thể phán xét tính "đúng sai" của hành động gietnguoi đó được không? (kể cả về khía cạnh đạo đức). Thay đổi câu chuyện 1 chút, nếu họ không bị tìm thấy mà lại trôi dạt tới hòn đảo nào đó rồi sống đến hết đời trên đảo thì việc họ làm là đúng hay sai, hay nói cách khác ai có thể nói rằng họ đúng hay sai ngoài chính họ? Thay đổi chút nữa, giả sử sau 50 năm sống trên đảo 3 người họ mới được tìm thấy và cứu về, sau đó kể lại câu chuyện trên thì liệu rằng quan tòa có nên kết tội họ theo luật pháp nữa chăng?. Về phía mình, mình không nói rằng hành động đó là đúng hay sai được, chỉ có thể nói rằng nó hợp lý với việc sinh tồn của họ thôi. còn câu chuyện trong video mình đồng ý rằng nên áp dụng hình phạt cho 3 người nhưng có thể giảm án
Đạo đức, luật pháp là gì? Theo t thì đấy chỉ là những quy chuẩn được những kẻ có quyền lực áp đặt lên trên những kẻ yếu thế hơn và khi sự áp đặt đấy trở thành một thứ gì đó phổ biến, được số đông tin vào thì đó sẽ trở thành đều bình thường và những kẻ làm trái lại với cái thứ bình thường ấy sẽ trở thành người xấu, kẻ dị biệt bị cách ly, xa lánh, lên án và những "người tốt", kẻ cầm quyền sẽ tự cho mình quyền lực đứng trên đỉnh cao của cái thứ gọi là đạo đức, luật pháp ấy để "trừng phạt" kẻ dị loại. Như ví dụ về người lái tàu được nói đến, nếu như giết chết một người mà cứu được 5 người cũng như chính bản thân và hành khách trên tàu thì đối với những hành khách đấy người lái tàu là 1 "anh hùng", với bản thân anh ta thì lựa chọn đấy cũng là vì bản thân sống sót nhưng ở chiều hướng ngược lại với người công nhân đã chết và người nhà anh ta thì người lái tàu ấy là kẻ sát nhân ( đạo đức, đúng sai ở đây tùy vào gốc nhìn) và ví vụ như t mở rộng sự tưởng tượng của câu chuyện ra người công nhân ấy là " chủ tịch giả nghèo,....." 🤣 Với gia tộc quyền lực thao túng chính trị thì cho dù quyết định của người lái tàu đó đã mang lại lợi ích và niềm hạnh phúc lớn hơn cho xã hội thì anh ta cũng không bao giờ được "luật pháp" khoan hồng.
Vì sao gi.ết người là sai? Vì sao giúp ai đó hạnh phúc là đúng? Nếu số phận cuối cùng của 1 người ko phụ thuộc vào những gì họ làm, thì thích gì làm đấy, vì cuối cùng cũng chết. Ai là người định nghĩa tốt xấu đúng sai? Ai có quyền đánh giá hệ quy chiếu của người khác? Nếu chúng ta chỉ đơn giản là tai nạn của vũ trụ thì chả có gì đúng sai 1 cách khách quan cả. Cái đám đông cùng đồng ý chỉ là sự ảo giác của quần thể loài người. Cần phải phân biệt được bản thể luận và nhận thức luận khi bàn về đạo đức, đây là cái tác giả chưa làm được trong clip này. lập luận về bản thể luận đạo đức được các nhà biện luận của Kito giáo đưa ra như sau: 1. Nếu Chúa ko tồn tại, đạo đức khách quan ko tồn tại 2. Đạo đức khách quan toinf tại. 3. Do đó Chúa tồn tại Nền Thượng đế ko tồn tại, chúng ta ko có bất kỳ 1 nền tảng hay hệ quy chiếu khách quan nào để đánh giá 1 hành động là đúng hay sai cả. Đến cuối cùng việc giết người hay cứu ai đó là như nhau về mặt đạo đức, ko có gì tốt hay xấu cả.
Ví dụ đầu và ví dụ thứ 2 không hoàn toàn giống nhau. Giết 1 người khoẻ mạnh, dù cho họ có đồng ý cũng là vô đạo đức huống chi đây chắc chắn là việc mà người đàn ông khoẻ mạnh kia không đồng ý. Còn lý do để mô tả người đàn ông đứng bên tàu là người béo để làm gì? Để người ta coi thường và cho rằng anh ta đáng chết? Sẽ không có chuyện tôi đổi lối đường tàu để cho 1 người chết và 5 người sống vì đó không phải là lựa chọn của tôi. Tôi không phải là người lái tàu và kể cả tôi có lái tàu thì tôi vẫn sẽ để tàu đi đúng hướng của nó. Trên trái đất này đã có đủ người sống rồi, chết thêm 5 người nữa cũng chả phải là cái gì to lớn và không người này chết thì người kia chết. Người ta vẫn chết hàng ngày đó thôi vì đủ mọi lý do. Còn về ví dụ bác sĩ thì mới là ví dụ đưa ra sự lựa chọn về việc cứu 5 giết 1. Nhưng ở đây nó không phải là giết 1 mà là ưu tiên mạng sống của những người kia. Nếu tôi lựa chọn cứu 5 người kia mà không phải hầu toà thì tôi sẽ làm vậy. Nếu đúng theo quy tắc tôi phải cứu người cần cấp cứu gấp thì tôi sẽ làm. Còn giết 1 người khoẻ mạnh và lấy nội tạng của anh ta chia ra cho 5 người khác dù cho anh ta có đồng ý thì cũng là việc vô đạo. Còn có hỏi tôi là nếu người trong nhóm 5 người kia có mẹ tôi thì tôi cũng sẽ không giết người khác dù là ở vị trí nào đi chăng nữa. Ở đây giết người là có chủ đích ấy. Nhưng trong ví dụ về bác sỹ thì tôi sẽ cứu mẹ tôi trước rồi tính sau. Nếu hỏi sự lựa chọn của tôi là vô lý hay vô nhân đạo thì đây ý kiến của người khác, tôi không quan tâm. Việc mà tôi làm chính là thể hiện bản tính con người. Mẹ chỉ có một, vậy thì vì sao tôi không có quyền ưu tiên người mà tôi chỉ có duy nhất trên đời? Con người ai cũng lý tính và làm theo cái được cho là “đúng” thì chẳng cần đến cảnh sát hay luật pháp. Vì vậy hành động không sai quy tắc chung và ưu tiên gia đình vẫn là điều trên hết tôi quan tâm. Nếu hành động của tôi làm ảnh hưởng đến toàn bộ xã hội nhưng cứu được mẹ tôi thì tôi sẽ không làm.
Em thực sự rất cảm ơn anh và rất vui vì anh đã làm một series về 1 chủ để mà em rất quan tâm. Số đầu tiền này của anh làm em nhớ tới nhân vật: Emiya trong bộ anime Fate/Zero. Một nhật vật lấy Utilitarianism làm lẽ sống đến nỗi ám ảnh vì nó, trong tâm trí anh ta luôn nghĩ rằng nếu mà giết 5 cứu được 10 thì được cho là công lý, đến nỗi để chọn giữa vợ con và 7 tỷ người thì anh ta vẫn chọn 7 tỷ người. Nhưng sau khi anh quyết định thì anh thấy hối hận vô cùng vì anh ta thấy mình ko có quyền quyết định sinh mạng của bất kỳ ai, mọi mạng sống đều quan trọng ko có ai đáng sống hơn ai. Thực sự lúc đó xem xong em đã suy nghĩ rất nhiều về điều đó. Một lần nữa cảm ơn anh về series này!
Những ví dụ này làm mình nhớ đến quyển "Phải trái đúng sai", mọi người quan tâm có thể tìm thử quyển này nha. P/s: VD ban đầu hình như không phải dành cho chúng ta, mình nhớ không nhầm thì nó dành cho những người bị bệnh về suy nghĩ và vd đó giúp họ đưa ra quyết định thì phải.
Thực tế trong câu truyện về người lái tàu trên đường ray nghe thì đúng đấy nhưng cũng chỉ mang tính giả thuyết để đưa ra làm ví dụ cho cái gì đấy, thật sự thì khi tình huống đó xảy ra thì liệu ta có đủ thời gian không để suy nghĩ rằng mình nên chọn đường nào? nếu có thời gian để suy nghĩ như vậy thì tại sao không dúng nó để hãm phanh lại giúp giảm thiệt hại. Câu truyện này đưa ra khi để suy ngẫm hoặc làm ví dụ vì thực tế sẽ luôn luôn tồn tại một lựa chọn thứ ba mà ta có thể chọn, giả sử nếu bạn là một gã chỉ mới làm lái tàu và chưa thuộc đầy đủ bản đồ và khi đấy bạn nhận ra có một có đường thứ ba ngoài hai con đường này mà bạn không nhớ thì sao, hoặc nếu xe có một cơ chế nào đó mà có thể hãm phanh gấp cho dù tốc độ đang chạy nhanh (hoặc trung bình, ở đây không nói rõ) mà bạn tình cờ phát hiện ra thì sao, dù không dừng lại kịp bạn vẫn có thể giảm tốc độ tàu và bóp cói giúp những người công nhân nhận ra và tránh xa, trên thực tế thì chỉ có hai lựa chọn chỉ là suy nghĩ của lũ chờ người khác đến dâng cơm cho ăn, nếu người lái tàu là tôi thì tôi sẽ tìm cách để cứu tất cả sáu người, giống như khi ma vương nói với anh hùng rằng mi chỉ có hai lựa chọn là "phục tùng ta" hoặc "chết" thì có thằng nào lựa chọn một trong 2 lựa chọn đó không
cậu bé kia vốn đã bệnh rồi mà, nếu để cậu ấy chết rồi mới ăn thì cậu ấy sẽ chết một cách đau đớn hơn sao, hơn nữa nếu không mất một mạng thì sẽ chết 4 mạng, mình nghĩ việc giết cậu bé cũng là một bản năng của con người, nếu như không giết cậu ấy và rồi người ta chỉ tìm thấy một chiếc thuyền cứu sinh có 4 bộ xương thì lúc đó viết một bài báo về đạo đức của người đã không tàn sát lẫn nhau để giành ấy sự sống không phải rất vô nghĩa và buồn cười sao?
Tiện thể mình muốn review với người xem kênh của anh quyển Tôi là ai của Richard David Precht nói về góc nhìn của cuộc sống qua triết học, tuy có vài điểm trong quyển sách khá khó hiểu đối với mình nhưng xứng đáng để suy ngẫm. Tuy mình chưa đọc xong nhưng có nhiều góc nhìn thú vị như con người có khả năng nhận thức khách quan về cuộc sống? Góc nhìn triết học đạo đức về các vấn đề như nhân bản vô tính, trợ tử, bảo vệ động vật blabla
Sống thực lên bác sĩ ng nào trả viện phí nhiều hơn ng đấy đc cứu trc thế thôi. Nếu nói dôi thì sẽ thế nào ? Với trường hợp của cậu bé, rằng cậu bé cũng đồng thuận với việc rút thăm. Về đoàn tàu chắc chắn sẽ là ng thân rồi, ko thể làm đc 2 hai vì ta ko phải spider man
Triết học là khoa học của mọi khoa học, có thể giải thích cuộc sống rất nhiều. Nhưng về cơ bản nó vẫn là logic và phản logic. Duy có muốn đi đến tìm đạo và tường tận về sự tồn tại của vũ trụ vật chất không?
Triết học là khoa học của mọi khoa học, có thể giải thích cuộc sống rất nhiều. Nhưng về cơ bản nó vẫn là logic và phản logic. Duy có muốn đi đến tìm đạo và tường tận về sự tồn tại của vũ trụ vật chất không?
Seri này hay, đối với câu hỏi đầu tiên mình, ko tìm thấy lí do để rẽ trái & giết 1 người, nên mình ko rẽ, tương tự cũng sẽ ko có lí do để đẩy 1 người xuống để cứu đoàn tàu. Về việc giết cậu bé của ba thuỷ thủ đoàn theo góc nhìn của mình là sai, nhưng họ đã làm để cứu sống bản thân họ nên lợi ích họ được hưởng là họ được sống tiếp, nhưng phải xử phạt vì đã giết cậu bé. Quyền được sống là như nhau với tất cả và mỗi người trong mọi hoàn cảnh.
em học trung cấp thôi nhưng cũng có môn triết, và đối với em đó là môn học thú vị nhất trên đời. thầy giáo cũng dạy em bằng các đưa ra những ví dụ như này. và đúng là học và đọc nhiều thì tư duy sẽ thay đổi.
Trọn bộ bài giảng cho ai muốn xem "Justice: What's The Right Thing To Do? Episode 01 "THE MORAL SIDE OF MURDER" ru-vid.com/video/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-kBdfcR-8hEY.html
Mình nghĩ là đã giết người thì nên chấp nhận cái giá phải trả. Bạn lấy đi nguồn sống của người khác để phục vụ cho nguồn sống của mình thì tất nhiên đến một ngày bạn phải trả nó không bằng cách này cũng bằng cách khác.
Em đã xem bản quay của giáo sư tại Harvard, em đã xem đi xen lại rất nhiều lần vì kiến thức và vì em thích cách mọi người tranh luận với nhau ❤ cảm ơn anh đã giúp em hiểu thêm hơn về bài học này.
Triết học ngày càng đi theo một xu hướng chuyên môn hóa, khi đi vào quá sâu như vậy thì nó thường gây ra đứt kết nối với cuộc sống thực của chúng ta. Và như vậy nó được xem như là một môn khoa học, hiểu theo nghĩa tiêu cực một tí. Chuyên môn hóa thay vì ta đến với triết học để học hỏi các sự khôn ngoan của các triết gia để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, từ sự nhìn nhận của họ ta có thể định hình lại cuộc sống sao cho nó tốt hơn. Nó chuyên môn đến mức có thể xem như thế này, tất cả các câu hỏi đánh đố ở trên "một đoàn tàu rẽ sang 2 hướng, đẩy một anh béo để ngăn chặn đoàn tàu, hoặc là việc ăn thịt một cậu bé" đem tất cả các câu này đến hỏi một triết gia thì câu trả lời là: "nếu anh hỏi tôi về logic thì được chứ tôi không thể trả lời cho anh về ý nghĩa chung của cuộc sống này là gì, thật ra tôi nghiên cứu lịch sử triết học ngàn năm thì chả có vấn đề gì là ĐÚNG cả, con đường nào cũng đúng TÙY theo ý bạn, nó gọi là LỊCH SỬ TRIẾT HỌC" nó là giới hạn của từng suy nghĩ của từng người.
“Hỡi đồng bào cả nước, Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” Bạn cho bản thân quyền lấy đi sinh mạng của một sinh mạng khác, thì hãy sẵn sàng để đặt trái tim mình lên bàn cân phán xét. Bởi vì những điều bạn làm sẽ là một phần của bạn suốt đời
Video của bạn làm mình nhớ tới những video về giờ học triết học và luật của trường Harvard, đứng trên nhiều góc nhìn và luận điểm khác nhau. Triết học thật sự thú vị nếu đi sâu tìm hiểu! By the way, channel của bạn thật sự rất tuyệt!
Vấn đề này cũng được tranh luận nhiều trên objective morality (nhân tính khách quan). Câu hỏi như là nếu 2 người cần ghép tạng, 1 người phải hy sinh, hay hy sinh 1 đứa trẻ sơ sinh đang khóc để cứu 1 nhóm người khỏi 1 đội quân địch. Và 1 chuyện đáng làm hơn là ngăn chặn 1 tên cướp đang cầm vũ khí gây nguy hiểm cho nhiều người. Nếu chọn lý tưởng là hy sinh 1 cứu nhiều, thì có thể thấy cả ba trường hợp này giống nhau. Nhưng cảm nhận thuần túy của chúng ta thì thấy không như vậy. Dựa những gì em hiểu về Phật giáo, thì các dạng đạo đức dựa trên khái niệm, hay luật, hay pháp lý, đều thuộc về tục đế. Tục đế là thế giới con người gắn nhãn và quy ước, như có bông hoa, có ghế, có cây. Nó cũng cho biết rằng con người gắn nhãn mọi thứ xung quanh để có trật tự quy ước trong xã hội, khoa học, và đời sống. Nhưng người giác ngộ họ giác ngộ ra cái thấy chân đế. Chân đế là khi nhìn sự vật, không có khái niệm, không có đúng hay sai, không có tốt xấu, chỉ có nó như nó là mà thôi. Cũng chính vì vậy, mọi quyết định của người giác ngộ đều không bị ràng buộc bởi tư tưởng, khái niệm, và quan niệm, quy tắc, thì họ sẽ thoát khỏi các trói buộc của nghịch lý. Bất kỳ đạo đức lý tưởng nào vạch ra để hướng thiện, cũng giống như Luật, đều có thể bị lách và không có cơ sở lý luận vững chắc tuyệt đối. Đó cũng là lý do khi Phật vừa giác ngộ, các vị bà la môn không công nhận vì cho rằng ông không biết vũ trụ từ đâu đến, và linh hồn có thật không, những câu hỏi như là các vị thần. Trên thực tế Phật cũng bị giới hạn bởi mắt tai mũi lưỡi của ngài, ngài không biết sự tồn tại của tia UV và sóng radio. Nhưng chính vì ngài không cầu toàn trước đúng và sai, không tìm kiếm những thứ bên ngoài, mà ngài tập trung vào nội tâm của mình, chính vì vậy ngài không quan tâm liệu thần thánh có tồn tại hay không. Đúng và sai không thể làm con người đau khổ nếu con người không cầu toàn với chúng. Ngài ngộ ra vô thường từ sự thay đổi, nhưng không phải đẩy xa về mức vật lý lượng tử như khoa học, mà học cách để tâm bình lặng trước những vô thường đó, chính vì tìm thấy con đường này, ngài là nhà tâm lý học vĩ đại nhất của nhân loại. Lòng từ bi của họ được sinh ra nhờ quay lại cái thấy gốc, khổng tử còn gọi là nhân chi sơ tính bổn thiện. Nhưng có thể hiểu nhân chi sơ ở đây không phải là mới sinh ra, mà là cái tâm chói sáng và trong sạch vốn sẵn có mà bị vô minh che lấp đi. Chính vì vậy tuy hiểu ra chân đế, họ trở nên từ bi và cảm thấu mọi chúng sinh thay vì là vô cảm. Trong quyển Shadows of Forgotten Ancestors của Tiến Sĩ. Sagan và Tiến Sĩ Druyan, một nhóm khỉ macaque được thí nghiệm nhịn đói trong 1 tuần. Con khỉ macaque có quyền kéo dây để lấy đồ ăn, nhưng khi nó nhận được, nó sẽ thấy bạn của nó bị điện giật sau tấm gương phản chiếu. Kết quả là 87% số khỉ macaque chấp nhận nhịn đói. Kỳ lạ là mấy con khỉ này không đủ ý thức để hình thành khái niệm về lý tưởng đạo đức, như 10 lời răn đe của Chúa và giáo Pháp của Phật, nó thấy chân đế nhiều hơn tục đế.
