Wacław na koncu zabija Siemiona i pozwala się zabić aby uratować swoje mniemanie o sobie i swojej moralności, która jest moralnością czasów przeszłości odchodzaca w nicość zaś Fryderyk doprowadza do końca swoją grę zabijając Józia aby zaakcentować ze wszystko co się działo w dworku było potajemnie wyreżyserowane przez niego samego - tak jakby nie liczyły się w ogóle wiara, honor, odwaga (przymioty dawnego uporządkowanego swiata) tylko wola jednostki (filozofia Nietzscheanska) gdzie interakcje międzyludzkie są traktowane jedynie jako przeszkody z którymi nie walczy się, ale akceptuje na żmudnej drodze do indywidualnego celu. Tak rozumiem pornografie
warto też wspomnieć "Portret artysty w wieku młodzieńczym" (nowsze wydanie z nowszym tłumaczeniem) - swoisty prequel do Ulissesa; najciekawsze jest w nim to jak narracja i słownictwo wzbogacają się wraz z dorastającym bohaterem, rozmyślania są później trudniejsze, bardziej filozoficzne, poetyckie itp. Świetny zabieg. co do emocji - każde opowiadanie w Dublińczykach, a raczej postać w każdym opowiadaniu w bardziej lub mniej oczywisty sposób doznaje "epifanii" czyli takiego oświecenia, zrozumienia - można znaleźć analizę każdego z tych opowiadań pod tym kątem.
