Sama geneza nazwy regionu Śląsk nie sprawia większych problemów badawczych. Po raz pierwszy pojawia się ta nazwa w 1175 r. w przywileju fundacyjnym dla cystersów w Lubiążu w tytule władcy Boleslaus Dux Zlesie „Bolesław książę Śląska”. W roku tym władał Bolesław Wysoki tylko dzisiejszym Dolnym Śląskiem z Wrocławiem, Śląsk Opolski należał do jego syna Jarosława, a Śląsk Górny czyli w owym czasie tylko Racibórz do brata, Mieszka Plątonogiego.
Łacińska nazwa Zlesia, pisana przez Z, oddaje pierwotne polskie Ślezsko/Szlezsko, a więc nie proste [s] w nagłosie, tylko [š] na początku, podobnie jak niemieckie Schlesien po raz pierwszy zapisane w 1242 r.. Ale może też [ś], a [ś] to jest głoska typowo polska, nie ma jej w niemieckim, ale nie ma jej i w czeskim. Na zapis nazwy w językach słowiańskich - czeskim czy polskim trzeba było jeszcze poczekać do 1493 r. „w Slezji”, w 1503 r. „Zemy slezke, Zemie slezke”. Ale już w 1141 r. pojawia się u kontynuatora Kosmasa, tzw. Kanonika Wyszehradzkiego - Slezko czy też Slansko lub Slazko, zależnie od rękopisu. A zatem późne zapisanie nazw słowiańskich nie zmienia faktu, że pierwowzór przełożony na łacinę w XII wieku, a na niemiecki w XIII w. był właśnie słowiański, czy może już polski, gdyż w XII/XIII wieku dialekty lechickie wyodrębniły się w pełni od czeskich i tworzą język proto-polski czy może ładniej staropolski.
Zatem nazwa Śląsk pojawia się w początkach okresu rozbicia dzielnicowego, w 1175 r. i od tego czasu już nigdy nie zniknie, ani wyjdzie z codziennego użycia. Jedynie granice tego, co określano Śląskiem bywały zmienne. A co było wcześniej? Przed 1175 r.?
Po 1175 r. Śląsk to teren od Nysy Łużyckiej na zachodzie po przesiekę śląska na wschodzie. Dalej zaczyna się Opolszczyzna. Dopiero w połowie XV w. ziemia opolska zaczęła być nazywana Śląskiem za sprawą ujednolicającej terminologii lansowanej przez królów czeskich od ca. 1327 r. Czesi chcieli wszystkie nowe tereny w ramach krony św. Wacława nazywać Śląskiem. Polacy na Śląsku i Opolszczyźnie ostro się temu sprzeciwiali. Polacy w Królestwie Polskim nie dbali o to w ogóle.
Dopiero w drugiej połowie XV wieku zaczyna się mówić o Śląskach w liczbie mnogiej. Opolszczyzna staje się Silesia Superior - tak rodzi się pojęcie Górny Śląsk po raz pierwszy 1458 r. w kronice, nieformalne.
Po raz pierwszy formalne rozróżnienie na Silesia Inferior i Superior pojawiło się dopiero gdy Śląskiem rządzą Węgrzy, a konkretnie pretendent do tronu czeskiego Maciej Korwin. Wyznacza on starostów królewskich osobno dla obu Śląsków. zaczęto niekiedy bowiem używać terminu Utraque Silesia, po raz pierwszy dokument z 1469 r.
#średniowiecze #historiapolski #historiaśląska #historiaczech #śląsk #ślęza #ślężanie #slezsko #schlesien #opolszczyzna #opole #wrocław #wratislavia #racibórz #diecezjawroclawska #plemiona #okręgi #regiony #odra #boleslawwysoki
Jeżeli podoba Ci się podcast INTERPRETACJE możesz go wesprzeć w serwisie Patronite.pl: 👉
patronite.pl/podcastinterpret...
Albo postawić symboliczną kawę w serwisie Buycoffee.to: 👉
buycoffee.to/podcastinterpret...
22 фев 2024
