Ten odcinek został wybrany przez patronów w ankiecie (zakładka posty) na patronite.pl/mrocznewieki. Wyniki ankiet wśród patronów mają największą wagę przy wyborze kolejnych tematów.
@@mariuszjanicki8434 "Wyraz podcast rzeczywiście jest odmieniany zgodnie z zasadami polskiej gramatyki, w związku z czym spotyka się zapisy podcastu, podkaście i podobne. Polonizacja tego wyrazu zaszła już daleko, a do pełnego i konsekwentnego spolszczenia brakuje tylko zastąpienia znaku c literą k. Ten proces już się dokonuje(...)" Źródło: Słownik Języka Polskiego PWN
@@mariuszjanicki8434 Ja też czasami mówię "jaki ładny angielski", a sam robię w tym języku błędy. Albo profesor Religa. Mówił, że palenie szkodzi na serce, a sam ćmił. A mówiąc poważnie, to się nazywa błąd argumentacji "ad hominem". Niestety nie uczą o tym w szkole. Zamiast tego jest "Słowacki/Mickiewicz/Sienkiewicz/Wojtyła wielkim pisarzem był", nudne lektury, których nikt już nie rozumie, oraz historie o tym, jak Polacy byli gnębieni przez setki lat przez cały świat.
Co ty plecies? Ta manieryczna wymowa samogłosek nosowych tam, gdzie polszczyzna ich nie ma, a pisze się litery ę i ą, jest nieznośna i świadczy o prostackim przekonaniu, że tak się po polsku mówi, jak się pisze.
Bardzo cenię filmy na tym kanale - są dobrze opowiedziane.👍 Chciałbym wiedzieć czy autor też myśli, aby robić filmy poświęcone legendom i mitom założycielskim pierwszych państw słowiańskich (tak jak były już filmy o wierzeniach Słowian z komentarzem do nich). Chodzi nie tylko o same legendy, ale też o rozważania, ile z nich możemy wywnioskować co prawdziwości omawianych wydarzeń na podstawie obecnej wiedzy. Wyniki badań z dyscyplin pomocniczych (archeologii, językoznawstwa, genetyki) dają dodatkowe informacje tam, gdzie w miejsce brakujących przekazów historycznych mieliśmy dotąd jedynie legendy. Podam przykład - w ostatnich latach archeologia potwierdza, że pierwsi Piastowie mieli szczególny stosunek (troskę) wobec ziemi krakowskiej: nie prądowali jej i nie przesiedlani ludzi, jak np. w Wielkopolsce czy innych ziemiach, ale zależało im by przejąć ten obszar "bez rozlewu krwi", by nie niszczyć tamtejszej struktury osadniczo-grodowej i gospodarczej. Taki jest wniosek przedstawiony przez Andrzeja Buko w swej ostatniej książce "Świt pańswa polskiego" (wypowiada się o tym w kilku filmach na YT). Kojarzymy tą obserwację z kilkoma powiązanymi przekazami: o mitycznej Białej Chorwacji, z legendą o Lechu, Czechu i Rusie/Kiju (mitycznym założycielu Kijowa), którzy wywędrowali z "Gór Chorwackich", o plemionach chorwackich, które do Dalmacji też wywędrowały z Białej Chorwacji, a także z legendą o królu Kraku, który stał się sławny, gdyż jego polityka oddaliła zagrożenie ze strony o(l)brzymiego smoka, porywającego dziewice i żądającego wielkie ilości jadła (przenośnia ucisku przez Awarów). Idąc dalej - i Państwo Wielkomorawskie i potem Czechy w swoich podbojach próbowało podporządkować sobie podobne obszary - włączając w to ziemię krakowską. Przypadek? A więc oszczędzenie ziemi krakowskiej przez pierwszych Piastów mogło nie być przypadkowe: - Piastowie od dawna mieli na oku ziemię krakowską, by ją posiadać, gdyż po prostu miała wyższy poziom rozwoju gospodarczego w stosunku do reszty ich młodego państwa, dzięki długiemu rozwojowi w ramach Państwa Wielkomorawskiego, a potem Czech. - ale może to oznaczać coś więcej: że ziemia krakowska to w jakiś sposób mogło być tak, jak to wynika z legend: że to była mityczna Biała Chorwacja - ziemia, z której się wywodzili przodkowie Piastów ("plemiona lechickie") i którą koniecznie chcieli mieć w swoim posiadaniu, gdyż - poza potencjałem gospodarczym - to także bardziej nobilitowało ich państwo i władztwo. Właśnie o takie dyskusje o legendach mi chodzi: jakie są najciekawsze hipotezy tego, co możemy powiedzieć o czasach legendarnych na podstawie wyników najnowszych badań. Zatem czy autor ma w planach robić takie filmy z przeglądem wybranych legend?
@@NiejakiDD mam zamiar tworzyć filmy o powstaniu pierwszych państw, nie tylko słowiańskich. Legendy się tam pojawią chociaż raczej nie będą głównymi bohaterami.
Był taki żart jakiegoś historyka (nie pamiętam już kogo), że zważywszy na to jakie podbite narody Attyla wcielał do swojej armii, to na Polach Katalaunijskich może sporo Słowian leżeć - po tej niewłaściwej stronie. 😉
Przy tak doskonałych podcastach zawsze powstaje we mnie zdziwienie - że też Wam się chce!!!... Tu jest więcej materiału niż przeciętny absolwent zbierze przez rok na celującą pracę magisterską.. nie wspominając już o doskonale ułożonej narracji, poprowadzonej przez utalentowanego lektora i autora w jednym. Jedno wielkie wow.
Genialny film. Podziwiam duży zasób wiedzy, naukowe podejście do źródeł i ogólną erudycje. Cały dokument ogląda się bardzo przyjemnie i szybko, pomimo tego że trwa od ponad godzine i porusza czasem bardzo skomplikowane kwestie. Czekam na więcej takich materiałów.
Dałem suba spory czas temu i zapomniałem o kanale, a tu przybyło ogrom merytorycznych filmów. Słucha się z przyjemnością, wciąż wyłapuję smaczki, a zielony w temacie nie jestem.
@@TheMiner14a skąd wiesz ze on mówi prawdę ?A może opowiada ci bajki ,bo ja znam inną historię ,Hunowie to przodkowie chazarow ,a chazarzy przodkowie Ukraincow
@@HH-rs9gq a czy ja napisałem "to najprawdziwszy podcast i najrzetelniejsze informacje"? Nie, podoba mi sie klimat opowiadania, ton, tematyka, głos lektora. A czy te informacje są prawdziwe? Może tak, może nie :)
Jeszcze nie skonczylem na Empik-u wszystkich premiowanych podcastów a tu coś nowego wpada na YT :) nie ma to jak do obiadu posluchać czegoś ciekawego :)
No ja oglądałem Mulan, wiec mam pewną wiedzę o Hunach i się wypowiem 😅 Przerażające jak wielki wpływ na dzieje Europy i tego, co nazywamy cywilizacją łacińską miała Azja w swoich cyklicznych zrywach wywracających europejskiego konia do góry kopytami. Huehue bitch boży Świetny odcinek!
Ja czasami są myśle czy kiedyś nie ruszy znowu wędrówka jakiegoś środkowo azjatyckiego ludu do Europy. W sumie mieliśmy na granicy z Białorusią przedsmak
@@zbigniewtrocina4128 Korpus z Kandacharu i brygada Kurdyjska była przerzucana na Białoruś rosyjskimi i sojuszniczymi samolotami za kasę koncernów naftowych i gazowych z Moskwy.
Ciekawy materiał. Jednakże w 49 minucie wkradł się niezwykle istotny błąd merytoryczny n.t. krótkich łuków refleksyjnych. Otóż rogowe okładziny nie były, jak opowiada Narrator, zamiennikiem drewna trudno dostępnego w stepie. Sugeruję odrobić lekcję i dowiedzieć się, że... Krótkie łuki refleksyjne miały konstrukcję kompozytową nie z oszczędności drewna, którego na łuk wiele nie potrzeba, ale w celu nadania im wyjątkowej wytrzymałości i sprężystości. Na zewnątrz drewnianego rdzenia naklejano warstwy wytrzymałych na zerwanie włókien pozyskanych z suszonych ścięgien zwierzęcych, które wraz z klejem tworzyły coś podobnego do współczesnego laminatu z włóknem szklanym lub węglowym. Natomiast od wewnątrz ramiona łuku obłożone były okładzinami z płytek rogu bardzo odpornego na ściskanie. Taka budowa pozwalała tworzyć bardzo mocne i trwałe (odporne na złamanie), ale krótkie łuki nadające się dla konnych jeźdźców. Wykonanie takiego łuku było niezwykle żmudne, wymagało dużego doświadczenia i opanowania skomplikowanej (na owe czasy) technologii. Nie ma możliwości stworzenia tak krótkiego, mocnego i wytrzymałego łuku wyłącznie z drewna.
44:58 Spanie na grzbiecie konia niekoniecznie musi być fantazją. Ammianowi chodziło raczej o umiejętność spania w forsownym marszu "komunikiem", nie o codzienne preferencje. Po takim kilkudniowym marszu zsiadając z konia można było mieć coś w rodzaju "choroby lądowej" przy schodzeniu z pokładu łodzi na brzeg. Zatem uwaga o zataczaniu się po zeskoczeniu z wierzchowca wbrew temu co powiedziano: 46:07 - być może jest jedynie obserwacją takiego przypadku. Mielibyśmy zatem w obu kwestiach do czynienia ze skrótem narracyjnym, uogólniającym pewne zachowania związane z konkretnymi sytuacjami. To wcale nie jest nieprawdopodobne. Podobnie jak ubijanie suszonego mięsa ( dla rzymian i Gotów mogło uchodzić za surowe - bo technicznie - było) "pod siodłem" 45:08. Suszona konina, tak obecnie popularna jako gryzaki dla psów, mogła wymagać tłuczka do mięsa. Z braku okoliczności do użycia takowego - używano jako uzdatniacza tego "co się ma". więc to także niekoniecznie absurd. Osobiście uważam te trzy kwestie za celne obserwacje realnych sytuacji, opisane nieco ogólnikowo, więc zamieszczam jedynie tytułem subiektywnego uzupełnienia interpretacyjnego. 🙂
Petarda jak zawsze. Czy Peter Heather nie pisał o tym , że Attyla był już gocko/germańsko języczny? Czyli przed atakiem na Rzym w Panonii Hunowie, a przynajmniej ich arystokracja przyjęła germańską kulturę. Co o tym myślisz ? Wiem że, masz dużo propozycji tematów, ale fajnie było posłuchać o Słowianach południowych vs Bizancjum.
P. Heather sugerował, że tzw. j. gocki był lingua franca multietnicznego imperium Attyli co było zrozumiałe ponieważ większość jego poddanych była Germanami. Myślę że ma rację, Hunów było niewielu więc w końcu i tak musieliby się rozpłynąć w germańskiej większości tak jak później Bułgarowie wsród Słowian czy Mongołowie gdziekolwiek by nie zawitali.
Jeśli chodzi o jęzowke związki Hunów z Xiongnu, to sama nazwa jest takim właśnie związkiem, gdyż 匈 wymawiane obecnie w języku mandaryńskim mniej więcej śjuŋ, miało kiedyś nagłosowe h (/x/ w IPA), które uległo palatalizacji. Inicjalne h zachowało się w języku kantońskim i, jako zapożyczenie, w koreańskim. To oczywiście nie jest dowodem na to, że Hunowie to Xiongnu, ale podobieństwo nazw tych ludów nie wygląda na przypadkowe. A Xianbei wymawia śjEnbej, nie śjAnbej.
Nie wchodziłem w odcinku w kwestie lingwistyczne ponieważ u każdego specjalisty znajdowałem odmienne wnioski, często w liczbie mnogiej co do pochodzenia samej nazwy „Hun”.
Cenne uwagi - dodam tylko, że obecnie język chiński to kilkanaście dialektów - dwa główne, wchodząc ciut głębiej kilka podstawowych, w każdym z nich wymowa jest trochę inna, dodatkowo to język tonalny, co utrudnia wszystkie transkrypcje, bo trzeba oddawać kilka tonów/akcentów. A wymowa historyczna w różnych okresach to jeszcze kolejny stopień wtajemniczenia. Co ciekawe, z polskiego punktu widzenia gramatyka chińska jest dość prosta - ale z tą prostotą to też złudzenie, bo sporo niuansów gramatycznych tkwi w tonach.
Mówiąc obrazowo - współczesny chiński to trochę taki język jakby zebrać do kupy wszystkie języki słowiańskie i nazwać je jednym językiem, no i może do worka dorzucić jeszcze język Prusów. Państwo chińskie zawsze było za duże, żeby ujednolicić język.
@@longinzaczek5857 Nie, chiński to nie kilkanaście dialektów, ale kilkadziesiąt języków. Mandaryński to język, który ma co najmniej kilka dialektów. Tony to nie akcenty, a w tonach nie ma niuansów gramatycznych (przynajmniej w mandaryńśkim), kiedyś były i są po tym pewne pozostałości, ale już skostniałe na poziomie leksykalnym. Tonemy nie są twórcze morfologicznie we współczesnym mandaryńskim, może w innych językach chiśńkich są, tego nie wiem, ale i nie słyszałem.
Brawo za bogate podsumowanie różnych dostepnych wiadomosci o Hunach i wkład pracy w ten film. Proponuję ostrożne używanie określenia Germanin. To słowo Rzymianie przejęli od Celtów, a oznacza ono wszystkich spoza Renu w tym Sławian. Nie wiadomo, czy Hunowie nie byli jakąś federacja wschodnich Sławian powiększona o ludy mongolskie i tureckie.
@@ahankararockband z dotychczasowych osiągnięć nauki, Hunowie mogli co najwyżej zagarnąć po drodze jakichś podbitych przez siebie Słowian, nie byli żadną słowiańską federacją.
@@mrocznewieki Właśnie tak było - "zgarnęli" lub namówili do wyprawy inne plemiona mongolskie i tureckie (Awarów, Obogurów-Bułgarów, Chazarów czy Madziarów) w zamian za łupy. Z armii 300 tys. "Hunów" tylko 20% było Hunami właściwymi, czyli białą rasą Indoscytów o haplogrupie R1A1YDNA, co potwierdza np. profesor Minajew. Najazd pod przewodnictwem Hunów był nazywany "huńskim", bo to oni przewodzili. Dlatego też mamy sprzeczne relacje o samych Hunach. Nie byłbym tak pewny "dotychczasowych osiągnięć nauki" - historię piszą (i wymazują) zwycięzcy, a płatni plewcy oraz bezmyślni encyklopedyści ją powtarzają i propagują. Bardzo wiele dogmatów przyjętych przez oficjalnie "namaszczoną" "naukę" jest mieszanką prawdy , niewiedzy, fałszywych przekonań i celowego kłamstwa. Naszym zadaniem jako miłośników historii jest umieć to odróżnić i powinniśmy pamiętać, że jeszcze niejedno nas w naszych przekonaniach zaskoczy. Na wielu polach wiedzy musi być uruchomione własne myślenie, jeśli mamy zbliżyć się do prawdy. Przodkami Hunów byli rzeczywiście Xiongnu. Na stanowisku Tamir Ulaan Khoshuu (TUK) w środkowej Mongolii badania 52 osób wskazują na R1A1YDNA czyli Indoeuropejczyków bądź też Scytów. Pozostaje zadać pytanie co jest, a co nie jest oficjalnie nazwane "nauką" . link.springer.com/article/10.1007/s00439-020-02209-4
Sulimirski w swojej książce o Sarmatch ("Sarmaci") podaje informację (dość dobrze udokumentowana archeologicznie na podstawie chronologicznie i geograficznie rozmieszczonych stanowisk) , że zwyczaj deformowania czaszek był zwyczajem Sarmackim, później być może przejętym częściowo przez Hunów, albo praktykownym przez plemiona Sarmackie podporządkowane Hunom.
To jest możliwe, na terenie Rosji zdeformowane czaszki znajduję się w grobach poprzedzających przybycie Hunów (chociaż tak po prawdzie nie wiadomo kiedy konkretnie pojawili się w Rosji). Na pewno w Europie najwięcej takich znalezisk pochodzi z grobów z Kotliny Panońskiej z okresu ich dominacji.
@@mrocznewieki Co ciekawe Sulimirski podaje również znaleziska z takimi czaszkami w Burgundii, Górnej Saksonii (Łużyce) i nad Renem. ale zalicza do Sarmatów pokrewnych Sarmatom Alanów, choć to pokrewieństwo pewnie jest trochę dyskusyjne. Kulturowe w sensie podobnej kultury stepowej tak. Nie wiadomo na ile językowe. Oczywiście połowa pochówków na zachód od Dniestru pochodzi z centrum państwa Hunów - Panonia, zachodnia Austria, Morawy. Podaję za mapą z książki, już trochę nieaktualna zapewne.
Czytałam książkę o życiu Hunów i ich obrządkach, sposobu leczenia i walkach z różnymi plemionami.Teraz mam możliwość poznać jeszcze inne informacje o Ich Życiu.Dziekuje i pozdrawiam Helena Wolska.
Świetny materiał! Kilka uwag w kwestii broni zaczepnej 46:48 - Łuków Hunów nie ma sensu porównywać z łukami scytyjskimi. Dzieli je zbyt długi czas ewolucji tej broni wśród pogromców Scytów - Sarmatów. Uzbrojenie sarmackie (na którym wzorowali się później Goci) już od ok. II w.n.e. jakoś specjalnie nie różniło się od późniejszej broni zaczepnej Hunów. Długie miecze (Kasjusz Dion pisze nawet o dwuręcznych) i długie, asymetryczne, łuki z "bezkontaktowymi" rogami. Trudno zatem to uznać za "wunderwaffe Hunów". Przy okazji: Krótkie łuki Scytów, przynajmniej te które znamy (Yanghai - ok. 110cm dł.), także były asymetryczne. Więc asymetryczność to cecha konstrukcyjna, niezależna od długości broni.
Przy okazji: wśród uzbrojenia ochronnego - nie podkreślałbym zastosowania kolczug wśród Hunów. Zapewne to europejskie uzbrojenie zdobyło większą popularność z czasem, jednak pierwotnie konstrukcje zbrojnikowe wydają się bardziej prawdopodobne. Zwłaszcza, że ten typ pancerza wydaje się dominować na stepach także w czasach dominacji Sarmatów.
@@mrocznewieki Wyrazy uznania, nie chcę przesadzać z pochwałami, ale temat jest wyjątkowo trudny. Zarówno w badaniach jak i popularyzacji. Wyszło solidnie, spokojnie można to uznać za jeden z najlepszych materiałów o Hunach na YT w ogóle. Aha - dorzucę osobno kilka uwag odnośnie jazdy konnej i krytyki zapisków "Hemingwaya Starożytności". Powodzenia w dalszej pracy!
„Mogłem” o tym wspomnieć ale nie musiałem. To nie jest odcinek o bałto-słowianach tylko o Hunach a ta haplogrupa jest popularna u wielu ludów od Europy aż do Indii :)
Mam te dwie książki :) Infografiki sprawdzają się szczególnie dobrze przy prezentacji danych liczbowych a tych dla starożytnych jest niewiele a te które mamy są często niewiarygodne.
Jeśli wszędzie starali się jeździć konno a w każdym razie spędzali na mich dużo czasu to możliwe jest, że po zejściu z siodła zataczali się jak niepełnosprawni i słabo szło im chodzenie
W filmie Disneya Mulan było wydarzenie kiedy chiny zostały najechane przez Hunów i w tej wojnie brała udział główna bohaterka. To była główna przyczyn przez którą postawiono wielki mur chiński.
Jeżeli Hunowie byli konfederacja, to jaki jest sens mówić o języku Hunów? btw. Atta oznacza Ojciec i w języku Trackim... Czapki "frigijskie" były charakterystycznie dla wielu ludów ze stepów...
40:30.... teraz już wiemy, że cesarz ze wstydu spowodowanego klęską zaszył się w puszczach na północ od Karpat, spłodził tu dzieci, a jego daleki potomek został prezydentem III RP. ------- :D))))))
Węgrzy bardzo się utożsamiają z rowaszem, który to znów ponoć wywodzi się od Etrusków, choć na moje oko to po prostu kolejny odłam pisma klinowego, popularnego podówczas w południowo-środkowej Azji. Co ciekawe cyfry z tego zapisu są bardzo podobne do chińskich 1-4 i 10 (pisanych pionowo, a sprowadzonych do poziomu).
Hunowie byli handlarzami bluz z kapturem . Pochodzili z Tuszyna i handlowali na bazarze Ptaka. Potem wypędzili ich Chińczycy wraz ze swoimi bluzami z kapturem.
@@mrocznewieki Pisze Pan dobrze: Attyla, ale mówi Pan wyraźnie Atylla. Chyba że to nie Pan. Proszę posłuchać. To bardzo powszechny błąd, do niedawna ja też wiedziałem, że on się nazywał Atylla. Jakoś w naszym języku podwójne l jest zdecydowanie milej widziane, niż podwójne t. Żeby było śmieszniej, całkiem niedawno szukałem w Wikipedii Apallachów i bardzo się dziwiłem, że takiego hasła nie ma. A nie ma, bo te góry nazywają się Appalachy.
39:34 nie było tam również podjętej przez Rzymian nieudanej próby aresztowania przywódców gockich podczas wydanego na ich cześć bankietu, co miało sprowokować Gotów?
