Doceń naszą pracę i postaw nam kawę! buycoffee.to/podcasthistorykow
Pojęcie mesjasza - czyli „Pomazańca” - w tradycji greckiej odpowiadające tytułowi Chrystus, kojarzy nam się jednoznacznie z czasami Jezusa i jego postacią. Tymczasem jego geneza jest dużo starsza, a swoimi korzeniami sięga bliskowschodniej tradycji monarchicznej. W Biblii hebrajskiej zasadniczo to król jako następca Dawida pełnił funkcję „pomazańca Jahwe” i jego sługi. Jednak pierwszym w historii biblijnym mesjaszem-wyzwolicielem nie był wcale jakiś władca Królestwa Izraela lub Judy ale „obcy”, perski król Cyrus II Wielki, twórca Imperium Perskiego. Czym zasłużył sobie na miano mesjasza Jahwe w tradycji biblijnej (i wybrańca babilońskiego Marduka w źródłach pozabiblijnych)?
00:00 Wstęp
00:41 Co oznacza termin "mesjasz" w Starym Testamencie?
08:40 Czy mesjasz musiał pochodzić z rodu Dawida?
11:16 Mesjasz który nadejdzie i wyzwoli Izrael
14:26 Cyrus II jako mesjasz
19:10 Kwestia datacji Deutero-Izajasza
22:13 Jakim władcą był Cyrus II?
31:26 Czy biblijny obraz niewoli babilońskiej odpowiada rzeczywistości?
40:25 Edykt i Cylinder Cyrusa
49:33 Podsumowanie i zakończenie
Autorzy Podcastu:
Sławomir Poloczek, historyk starożytności (doktorat na Wydziale Historii UW), specjalizujący się w badaniach nad dziejami religii hebrajskiej, wczesnym chrześcijaństwem i relacjami obu wobec "pogańskich" kultur ościennych. Publikacje naukowe: uw.academia.edu/S%C5%82awomir...
Piotr Łapiński, historyk niepraktykujący, pasjonat historii i dobrych opowieści.
Podstawowa bibliografia (wybór):
H. Langkamer, „Edykt Cyrusa w Ezd 1 w świetle tekstów biblijnych i pozabiblijnych a myśl teologiczna”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 18/1 (1971), s. 21-32
A.T.E. Olmstead, Dzieje Imperium Perskiego, tłum. K. Wolicki, Warszawa 1974
Z. Małecki, „Król perski Cyrus Wielki i jego rola w historii Izraela”, Saeculum Christianum 4/1 (1997), s. 189-197
B. Składanek, Historia Persji, t. 1, Od czasów najdawniejszych do najazdu Arabów, Warszawa 1999
M. Liverani, Nie tylko Biblia. Historia starożytnego Izraela, tłum. J. Puchalski, Warszawa 2010, zwł. s. 242-302
E. Lipiński, „Ideologia królewska na starożytnym Bliskim Wschodzie”, (w:) E. Lipiński, Studia z dziejów i kultury starożytnego Bliskiego Wschodu, Kraków 2013, s. 198-281, zwł. s. 267-268
Ł. Niesiołowski-Spanò, K. Stebnicka, Historia Żydów w starożytności. Od Mojżesza do Mahometa, Warszawa 2020, zwł. s. 189-232
L. LLewellyn-Jones, Persowie. Epoka Wielkich Królów, tłum. N. Radomski, Poznań 2023, zwł. s. 64-103
Ł. Niesiołowski-Spanò, S. Poloczek, K. Ziemba, „Wpływy Bliskiego Wschodu i Hellady na Biblię hebrajską - perspektywa historyczna”, Rocznik Teologiczny 65/2 (2023), s. 199-247
R.J. van der Spek, „Did Cyrus the Great introduce a new policy towards subdued nations?”, Persica 10 (1982), s. 278-283
A. Kuhrt, "The Cyrus Cylinder and Achaemenid Imperial Policy" Journal for the Study of the Old Testament 25 (1983), s. 83-97
G. Gnoli, The Idea of Iran. An Essay on its Origin, Roma 1989
H. Schaudig, Die Inschriften Nabonids von Babylon und Kyros' des Großen, samt den in ihrem Umfeld entstandenen Tendenzschriften. Textausgabe und Grammatik, Münster 2001
P. Briant, From Cyrus to Alexander. A History of the Persian Empire, transl. P.T. Daniels, Winona Lake IN 2002
L.S. Fried, „Cyrus the Messiah? The Historical Background to Isaiah 45:1”, Harvard Theological Review 95/4 (2002), s. 373-393
The Context of Scripture. Monumental Inscriptions from the Biblical World, W.H. Hallo, K.L. Younger (red.), transl. M. Cogan, Leiden 2003
L.L. Grabbe, A History of the Jews and Judaism in the Second Temple Period, vol. 1, Yehud. A History of the Persian Province of Judah, London-New York 2004
Th.L. Thomposn, The Messiah Myth. The Near Eastern Roots of Jesus and David, New York 2005
Judah and the Judeans in the Persian Period, O. Lipschitz (red.), Winona Lake IN 2006
Ch. D. Isbell, „From Yahwism to Judaism”, Bible and Interpretation 2008
A. Kuhrt, The Persian Empire. A Corpus of sources from the Achaemenid Period, London-Abington-New York 2008
F. Finkel, The Cyrus Cylinder. The Great Persian Edict from Babylon, London 2013
R.J. van der Speck, „Cyrus the Great, Exiles and Foreign Gods. A Comparison of Assyrian and Persian Policies on Subject Nations”, (w:) Extraction and Control. Studies in Honor of Matthew W. Stolper, M. Kozuh, W.F.M. Henkelman, Ch.E. Jones (red.), Chicago IL 2014, s. 233-264
Grafika na miniaturze: Author: DiegoColle, creativecommons.org/licenses/...
Persja, Imperium Perskie, Cyrus Wielki, Iran, Mezopotamia, Babilon, Nabuchodonozor II, Nabonid, Jerozolima, Judea, Yehud, Izrael, Biblia, Biblia hebrajska, Stary Testament, biblistyka, archeologia, Bliski Wschód, starożytny Bliski Wschód, Księga Izajasza, prorok, mesjasz, Chrystus, Pomazaniec, namaszczenie, mesjanizm, Jahwe, Marduk, propaganda królewska, ideologia monarchiczna, Dawid, Cylinder Cyrusa, Kronika Nabonida, akadyjski, aramejski
7 авг 2024
