Охирги 800 йил давомида мусулмонлар истиқомат қиладиган ўлкаларда, айниқса, ҳозирги Марказий Осиёда мусулмон сиёсий элиталар танқидий ёки мухолиф фикрловчи кишиларга нисбатан мисли кўрилмаган қувғин, қатағон ва қатлларни амалга оширгани ҳеч кимга сир эмас.
Ҳукмрон доираларнинг иқтисодий, сиёсий ва бошқа манфаатлари учун қилинган мана шу зулмни ўша даврларнинг шайҳлари ва муфтийлари Ислом дини номидан, адолатсиз фатволар ёрдамида асослаб беришган. Яъни, сарой хизматидаги муллалар золим ҳукмдорларнинг адолатсиз ишларини адолатли Ислом номидан қонунийлаштириб келишган.
Мисол учун, буюк астроном ва математик аждодимиз Мирзо Улуғбекнинг ўғли Абдуллатиф ҳам ўз отасини айнан Мовароуннаҳрнинг жоҳил шайҳлари берган оғзаки фатвосига таяниб ўлдирган.
Мирзо Улуғбек олиб борган адолатли сиёсатни ёқтирмаган сиёсий доираларнинг хизматидаги муллалар Абдуллатифга: “Осмондаги юлдузларни ўрганиш баҳонасида отангиз Аллоҳ таъқиқлаган ғайб илмига берилиб кетганлар. Ғайб илми билан шуғулланиш куфр эрур. Шу сабабдин отангизни ўлдириш гуноҳ бўлмағай!” - деган, гўёки, исломий фатво беришган. 1449 йилда Абдуллатиф ўзининг адолатли, маърифатпарвар ва олим отаси Мирзо Улуғбекни айнан мана шу фатвога асосан ўлдирган.
Шу каби тарихий фактлар кўплиги сабабли одамларимизда анчадан бери “Исломда танқидий ёки мухолиф фикр билдириш ҳуқуқи йўқ. Бу ишлар учун Ислом дини одамларни ё қувғин, ё қатағон, ё қатл қилишга буюради”, - деган фикр пайдо бўлган.
Лекин аслида ҳам шундайми? Яъни, Ислом динида фикр ва сўз эркинлиги, танқидий ва мухолиф фикр билдириш ҳақиқатдан ҳам таъқиқланганми?
Тафсилотлар “Факт ва Фикр”нинг бугунги кўрсатувида.
4 окт 2024
