Starożytna Skandynawia. Nordycka epoka brązu - Hiperborea

Подписаться 60 тыс.

Просмотров 65 тыс.

50% 1

Mapa kontynentu europejskiego widziana oczami starożytnych, nawet tych najlepiej wykształconych i obytych ze światem zewnętrznym pełna była białych plam. W zasadzie przez dużą część starożytności tych plam było nieraz więcej aniżeli terenu znanego, zbadanego. Nieznane plamy wypełniano mitycznymi krainami pełnymi legendarnych potworów, tajemniczych ludów i nieznanych bogów. Jedną z takich krain była Hiperborea, legendarna kraina leżąca gdzieś na północy cywilizowanego świata jak zwykli określać swoje domeny zarówno Grecy jak Rzymianie. Hiperborea miała być zamieszkana przez szczęśliwe ludy obdarzone wszelkimi błogosławieństwami jakie mogła im podarować natura i szczodre bóstwa.
Wesprzyj nas na:
patronite.pl/mrocznewieki
buycoffee.to/mrocznewieki
0:00 Wstęp
0:20 Hiperborea
3:45 Nordycka epoka brązu
5:46 Kultura ceramiki sznurowej
7:21 Kultura toporów bojowych
8:20 Początki epoki brązu
11:20 Wymiana handlowa z południem
12:25 Naskalne ryciny
18:48 Genomika nierówności
20:52 Kivik
25:45 Hågahögen
28:55 Dziewczyna z Egtved
31:55 Borum Eshøj
34:12 Dziewczyna ze Skrydstrup
35:40 Pochówki w bagnach
36:20 Słoneczny wóz z Trundholm
38:22 Hełmy z Veksø
42:22 Groby łodziowe
43:30 Problemy z importem metali
48:22 Zmierzch epoki
Patroni:
Mateusz, Tomasz, Damian, Krzysztof, Andrzej, Piotr, Rafał, Eliza, Krzysztof, Jakob, Patryk, Kuba, hhczl qq, Bartosz, Kasia, Norbert
Treść przygotował i przeczytał Michał Kuźniar. Wszystkie wykorzystane źródła znajdziecie w opisie odcinka. Podcast Mroczne Wieki można wspierać na patronite.pl/mrocznewieki Serdecznie dziękuję wszystkim patronom!
Literatura:
Cunliffe B., Europe between the oceans. 9000 BC - AD 1000
Durham K., Długie łodzie wikingów
Goldhahn J. i Ling J., Bronze Age Rock Art in Northern Europe: Context and Interpretations, [w:] The Oxford Handbook of the European Bronze Age
Kempiński A., Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich
Reich D., Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy…
Thrane H., Scandinavia, [w:] The Oxford Handbook of the European Bronze Age
Źródła internetowe:
www.science.org/content/artic...
nat.au.dk/en/about-the-facult...\
en.natmus.dk/historical-knowl...
Słuchaj również na:
Spotify - tinyurl.com/yws22rpe
Apple Podcasts - tinyurl.com/2rzv8hkc
Google Podcasts - tinyurl.com/2k2db7xy
Muzyka w tle:
audiojungle.net/item/dark-mys...
audiojungle.net/item/requiem-...
audiojungle.net/item/high-ten...
audiojungle.net/item/dark-eth...

Опубликовано:

16 май 2024

Ссылка:

Скачать:

Готовим ссылку...

Добавить в:

Мой плейлист

Посмотреть позже

Комментарии : 160

@Halutuszinszuszinak Год назад

Sobota wieczór, whisky i to. Idealny czas.

@chloppkroczny8900 2 месяца назад

Nie pij

@maksymiliankwasniak5461 Год назад

Zamiast spać (rano do zrobienia 660km) to patrzę i słucham. Elegancko.

@kristofer.9480 Год назад

wciągające, to prawda.

@SNTWWA022 Год назад

Uwielbiam te podcasty, tematy, wiedza, klimat i jakość jak zwykle na wysokim poziomie. Zawsze wyczekuje nowych odcinków, także życzę dużo energii i zacięcia do tworzenia tych treści ;)

@mrocznewieki Год назад

Dzięki :)

@karolinawogrodniczkach Год назад

To już kolejny materiał który oglądałam na tym kanale. Jestem pod ogromnym wrażeniem wiedzy, merytorycznego przygotowania i ciekawego przedstawienia tematu. Dodatkowym atutem jest piękny głos. Bardzo dziękuję 🙂

@mrocznewieki Год назад

Dziękuję bardzo :)

@czarnypiotrus6975 Год назад

Dzięki wielkie, dobry materiał na tyle iż czuje jeszcze jakiś niedosyt wiedzy o tym okresie i miejscu.

@mrocznewieki Год назад

To jest bardzo ogólny materiał o tym okresie, ale w sumie na YT (nawet anglojęzycznym) nie znalazłem nic dłuższego. History Time i Dan Davis czasem poruszali tę tematykę.

@robinlc23 6 месяцев назад

👍 kciuk dla zasięgów 👍

@siod4 Год назад

Jak zawsze chapeau bas. Interesuje mnie archeologia analizująca zmiany klimatyczne i ich wpływ na migracje, rozwoj oraz upadek cywilizacji. Sa jakieś ciekawe, godne polecenia źródła, opracowania? Dość szokujące wydaje się, że jeszcze 2 tys. lat p.n.e. Skandynawia miała klimat obecnych Niemiec.

@mrocznewieki Год назад

Jeżeli nie masz problemów z angielskim to masa dobrych artykułów znajduje się na jstor.org, poprzedni film (o Fimbulvetr) przygotowywałem w dużej mierze na ich podstawie. Darmowe konto pozwala przeczytać online do 100 artykułów miesięcznie.

@pawekrolikowski4387 11 месяцев назад

Kolejny fajny odcinek pozdrawiam serdecznie

@wolnystrzelec6394 5 месяцев назад

Tęsknie za podkastami tych tematów.

@slawekmamzer6691 Год назад

Swietne jak zawsze.

@grzegorzossowiecki1037 Год назад

Dzięki

@dormitria Год назад

Dziękuję 🌷

@mariuszwieczorek8242 Год назад

Świetnie opracowany materiał i dobra robota. Brakuje omówienia ziem polskich. Nie możliwe żeby południowy brzeg Bałtyku był pustunią.

@mrocznewieki Год назад

To jest materiał o nordyckiej epoce brązu, o Skandynawii. Nie poruszam w nim terenów obecnej Polski i nigdzie nie twierdzę, że była pustynią.

@mariuszwieczorek8242 Год назад

@@mrocznewieki moim zdaniem południowe wybrzeża Bałtyku również zasiedlali Skandydawowie. Południe było pokryte jeziorami i zatokami. Na pewno tam ktoś mieszkał tylko morze przesunęło się przez wieki kilometry na południe.

@mrocznewieki Год назад

@@mariuszwieczorek8242 oczywiście że ludzie tam mieszkali, ale jak już to była kultura łużycka.

@mariuszwieczorek8242 Год назад

@@mrocznewieki ok. Jednak na rozum to północ i zachód zasiedlali Germanie/Nordycy, a południe i wschód już nie. Moim zdaniem całe wybrzeże Bałtyku zasiedlali Germanie/Nordycy. Dopiero później wyparły ich inne ludy. Wolał bym by to byli Słowianie ale Słowianie przyszli ze wschodu i wymieszali się z tubylcami. Dlatego mamy geny tubylców i migrantów.

@krzysztofjot3581 Год назад

@@mariuszwieczorek8242 Germanie mogli trafić do Skandynawii idąc wzdłuż północnych wybrzeży Bałtyku. U nas w epoce brązu była kultura łużycka która rozbili Scytowie w VIII/VI w p.n.e. ale dała początek różnym ludom, w tym naszym przodkom Wenedom.

@kudlatyczlowiek Год назад

Kozacki podcast. Oby więcej tego, przy pracy na nocki czas leci nie wiem kiedy. Dobre opracowanie. Nie irytująca dykcja i głos (jestem na to wyczulony - niestety bo pewnie dużo tracę). Po prostu świetnie się slucha, pozdrawiam

@mrocznewieki Год назад

Dzięki!

@lukaszpolkowski8407 6 месяцев назад

@@hubix2558 Przypuszczam,ze na Wiejskiej! He he! PZDR!!!!

@wolnystrzelec6394 Год назад

Fajne to chciałbym więcej podkastów o prehistorii ludów Europy

@Maniac84 Год назад

W końcu jakiś materiał na polskim RU-vid o Hiperborei

@goro6966 Год назад

Bardzo dobry materiał

@sawekgowacki8348 Год назад

Jak zwykle super materiał. Dziękuję że jesteście 👍👍👍. Ciekawa informacja oraz oprawa .

@mrocznewieki Год назад

Dzięki :)

@krystynajarosawska9297 Год назад

brawo i dziękuję

@mrocznewieki Год назад

Dzięki :)

@duckland27 Год назад

Super kanał. Powiększa wiedzę.

@kacz1979 Год назад

Świetny materiał zresztą jak zwykle. Pozdrawiam.

@mrocznewieki Год назад

Pozdrawiam

@olhacz Год назад

Dobra robota 👍

@mrocznewieki Год назад

Dzięki :)

@katarzynajordanowska4979 Год назад

Bardzo lubię twoje materiały, super głos - mega się słucha.

@mrocznewieki Год назад

Wielkie dzięki :)

@alicjapalaniuk2336 Год назад

Pozdrawiam:)

@bartoszbielecki1722 9 месяцев назад

Już wiem czym sie inspirował Walaszek

@FeuerKriegDivisionPoland Год назад

Aaah nareszcie

@godrykfusrodah6305 8 месяцев назад

3:10 dzieki za mapke. Zapomialem calkowicie ze starożytni nie uwzgledniali ze zyja na kulistej planecie niznanych sobie rozmiarow. To pomaga w zrozumieniu ich waskiej perspektywy.

@pawepapinski8518 Год назад

świetnie opracowane :)

@mrocznewieki Год назад

Dzięki!

@wojsport Год назад

Bardzo ciekawy materiał. Dziękuję.

@jaacoblosov7327 Год назад

prędkość 1.25 to błogosławieństwo

@godrykfusrodah6305 8 месяцев назад

A ja predkosc normalna i jeszcze czesto cofam :D

@zemanns 7 месяцев назад

Czesc, jesli na przyszle materialy bedziesz potrzebowal video z drona albo kamery, mam lub moge nagrac nieodplatnie, w Trøndelag rozne materialy, malowidla naskalne, kopiec lodzi, kopce, ujecia gor itp. Pozdrawiam, dzieki za fajny material

@mryzczak Год назад

Bardzo lubię twoje oba podkasty, umilają mi czas w pracy (rozwożę zakupy na rowerze). Drobna uwaga. Domyślam się, że nie oglądałeś serialu Vikings do końca. Pod koniec, już nie pamiętam kiedy dokładnie, pojawili się Samowie.

@mrocznewieki Год назад

Tak, ktoś zwrócił mi już na to uwagę. Nie oglądałem późniejszych sezonów.

@Alfaomega2003 5 месяцев назад

@@mrocznewieki Hiperborea nie tylko istniała, ale Hiperborejczykowie najechali Rzeczypospolitą. Pisze o tym Sienkiewicz w Potopie. Nikt prawie o tym nie wie, bo w filmie nic o tym nie było.

@dziadydziady Год назад

Świetny materiał jak zawsze. Widać wzorowe naukowe podejście. Gratuluję! ps. jesteś po historii czy archeologii?

@mrocznewieki Год назад

Po ekonomii.

@dziadydziady Год назад

@@mrocznewieki uu no to nieźle. kwerenda historyczna na wysokim, zawodowym poziomie.

@arturgarwacki7291 6 месяцев назад

hiperborea pasuje idealnie do terenów Polski okresu pucharów lejkowatych spokojny zasobny lud

@kacperwilk8806 Год назад

Ahh, tego nie było trzeba

@stalkerpl4885 Год назад

Pozdrawiam

@mrocznewieki Год назад

Wzajemnie :)

@bazejzgrzedek8799 Год назад

👍👍👍👍👌👌👌👌👌👌👌

@tonyzuco9634 Год назад

Taktyczny :)

@kristofer.9480 Год назад

Szukam zbioru(play listy) bo grzechem byłoby coś opuścić, dzięki wielkie, sub i pozdrówka.

@mrocznewieki Год назад

Są playlisty na stronie kanału.

@harrisross4981 Год назад

Będzie może coś o Awarach? Bo nigdzie nic o nich nie ma, a to ciekawy temat moim zdaniem

@mrocznewieki Год назад

Tak, w przyszłości na pewno. Teraz robię Hunów.

@harrisross4981 Год назад

@@mrocznewieki cywilizacje stepów to ciekawy temat.

@mrocznewieki Год назад

Wśród odcinków jakie proponowałem patronom (patronite.pl/mrocznewieki) ten był jednym który zdobył kilka głosów. Kolejny odcinek również będzie przygotowany na podstawie wyników ankiet (na kanale RU-vid oraz wśród patronów).

@marvju209 Год назад

A gdzie jest ta ankieta?

@mrocznewieki Год назад

@@marvju209 na kanale w zakładce Społeczność w ostatnim poście jest ankieta. Patroni mają swoją na patronite.pl/mrocznewieki

@marvju209 Год назад

@@mrocznewieki Aaa, dzięki. Ale... dla informacji: na urządzeniach mobilnych ta funkcja jest niedostępna. Może dlatego tak mało osób zagłosowało

@mrocznewieki Год назад

@@marvju209 nie mam nad tym kontroli, na YT zagłosowało ponad 1000 osób więc wyniki są istotne statystycznie.

@marvju209 Год назад

@@mrocznewiekiAa, ok. Rób jak uważasz, to Twój kanał. Chodziło mi tylko o zwrócenie uwagi, że to nie wszędzie działa, bo może nie wiedziałeś 🖐

@longinzaczek5857 Год назад

Legenda o Hiperborei została zaczerpnięta przez Greków prawdopodobnie od Traków (kraina leżąca na północ od wiatru północnego). Legenda może być dalekim odbiciem pamięci o dość rozwiniętej rolniczej kulturze Cucuteni-Tripolje (4500- 2750 p.n.e.) która w końcu epoki kamienia rozwinęła się na obszarze Rumunii i Ukrainy na zachód od Dniepru. Prawdopodobnie stamtąd wywodzi się spora część tradycji kulturowych i religijnych Indoeuropejczyków. Cześć ludów indoeuropejskich przejęła je bezpośrednio - część na zasadzie dyfuzji po sąsiedzku - kultura Jamnaja, kultury ceramiki sznurowej. Lokalizację indoeuropejskich przed 3000 p.n.e. można tylko zgadywać na podstawie podobieństw językowych - najbardziej prawdopodobne wydaje się przyjęcie, że bliski związek z kulturą Cucuteni mieli Latynowie, Grecy, Celtowie, Dakowie i Trakowie, Frygowie. W bliskim sąsiedztwie zamieszkiwali Proto-Słowanie (północny wschód od C-T wschodnie odłamy kultury amfor kulistych i ceramiki sznurowej) Proto-Bałtowie (północ od C-T - ceramika sznurowa), Ariowie, Iranczycy, Hetyci, Ormianie i dalej Scytowie (na schód od C-T - kultura Jamnaja). Ilirowie (na Bałkanach). Germanie (zachodnie odłamy kultury pucharów lejkowatych, amfor kulistych i ceramiki sznurowej) przejęli wpływy kultury Cucuteni-Tripolje za pośrednictwem Proto-Słowian między 3000 a 2000 p.n.e, gdy jeszcze różnice językowe pomiędzy oboma grupami były mniejsze. To jednak tylko zgadywanie na podstawie podobieństw językowych.

@mrocznewieki Год назад

Bardzo ciekawa teoria, epizod o Cucuteni-Tripolje jest gdzieś wśród moich planów na przyszłość.

@longinzaczek5857 Год назад

@@mrocznewieki Owzem swego czasu próbowałem sobie jakoś uporządkować chronologicznie i geograficznie europejskie kultury neolitu i brązu i konstatacja była taka, ze ni w ząb się nie da tego uporządkować. Gęstość zaludnienia była mniejsza, wiec czasem po kilka kultur istniało równolegle na tym samym obszarze. Np. dla Polski ciekawe jest zazębianie się kultur puchrów lejkowatych lendzielskiej, polgarskiej, amfor kulistych i początków ceramiki sznurowej. Kolejny problem jest taki, jak w Ameryce Północnej wśród kultur indiańskich - warunki geograficzne, np. lasy lub stepy narzucają określony tryb życia i częśto wiele plemion o różnych jezykach ma identyczną kulturę materialną. Dlatego powiedzmy kulturę Cucuteni Tripolje (albo Badeńską) możemy wiązać z jakimś określonym językiem, a już w przypadku kultur o dużym zasiegu (pucharów lejkowatych, amfor kulistych, ceramiki sznurowej/ toporów bojowych, czy Jamnaja (grobów jamowych) nie wiemy na 100% czy to były nawet ludy z tej samej rodziny jezykowej - czy kultura Jamnaja to tylko plemiona indoeuropejskie czy też np. ugrofińskie - bo step wymuszał podobny styl życia. Poza tym zawsze jest kwestia interpretacji znalezisk. Np. kultura toporów bojowych (odłam ceramiki sznurowej). Topory są małe. Mówiąc żartem może to być nie tyle kultura toporów bojowych, co kultura ciupażek do cięcia drewna na opał używanych przez hodowców bydła, którzy wędrowali i osiedlali się w sposób pokojowy pomiędzy plemionami rolniczymi. Przy skąpej ilości danych trzeba mieć w tyle głowy takie alteratywne tłumaczenia.

@longinzaczek5857 Год назад

@@mrocznewieki szkielet wyjściowy można wyjść z opisu Andrzeja Dąbka "Początki Ludów, Indoeuropejczycy - Słowianie" - tyle że autor pomylił się o rząd wielkości podać liczebność ludności kultury Cucuteni Tripolje w stosunku do ogólnej populacji świata. Poza tym jest to niezłe wprowadzenie. W bardziej popularnych książkach na temat Cucuteni Tripolje jest niewiele, a specjalistyczne prace archeologiczne bywają niestrawne i trudne do przełożenia na język bardziej przyjazny dla masowego odbiorcy. Z tego co pamiętam kulturę odkrył chyba czeski archeolog Chwojka.

@marekgumowski3578 Год назад

10:00 Praindoeuropejski nie oznacza przedindoeuropejskiego! Przedrostek pra- stosujemy w przypadku formy wczesnej, ale wyraźnie spokrewnionej, czy wręcz będącej źródłem. W tym wypadku sugerujesz, iż indoeuropejczycy wywodzą się od Samów. Podejrzewam z kontekstu, że chciałeś zaznaczyć odrębność tych kultur od napływowych, związanych z językami indoeuropejskimi, ale wyszło Ci coś wręcz przeciwnego.

@mrocznewieki Год назад

Tak, pomyliłem się. Dwie osoby już zwróciły na to uwagę.

@mariuszwieczorek8242 Год назад

Nasze wybrzeże też się przesunęło o kilometry na południe , A tym samym osady.

@fandzejka9540 Год назад

Gdzieś kiedyś czytałem, chyba u Edmunda Kosiarza, że żagiel w północnej Europie to zasługa Rzymian. Z północnej Galii miał wędrować powoli na wschód, wzdłuż wybrzeży morza północnego. Kosiarz to był marynarz, nie historyk i to było pisane dawno, ale może tak właśnie było.

@mrocznewieki Год назад

To są jedynie hipotezy. Rzymianie pływali statkami żaglowymi na Morzu Północnym już w I w. p.n.e. (dwie wyprawy Cezara do Brytanii, późniejszy podbój Germanii z wykorzystaniem floty nad Renem i w okolicach dzisiejszych Niderlandów). Ale Celtowie znali żagiel jeszcze wcześniej, Cezar walczył na morzu z bretońskimi Wenetami, a używali oni statków żaglowych. Pomimo tego w Skandynawii żagiel pojawia się dopiero w VIII wieku na jakimś kamieniu z Gotlandii. Celtowie prędzej poznaliby żagiel od Greków lub Fenicjan aniżeli od Rzymian, którzy dopiero w III w. p.n.e. zaczeli dominować na Morzu Śródziemnym, a na północy jeszcze później więc teoria o Rzymianach, którzy przynieśli żagiel na północ wydaje mi się mieć słabe podstawy.

@Dibul_JJ Год назад

W zasadzie Samowie pojawili się jeszcze w serialu Wikingowie, ale nie pamiętam w którym sezonie

@mrocznewieki Год назад

Możliwe, odpadłem z tego serialu gdzieś w czwartym sezonie więc mogłem nie dotrwać.

@lukaszpolkowski8407 6 месяцев назад

31:10 A moze to byl wabik?Tutaj celuj?!

@Bartlomiey Год назад

Poproszę o dane na temat muzyki wykorzystanej w filmie jako podkład.

@mrocznewieki Год назад

W opisie powinny być wymienione kawałki.

@hannaosajda8458 Год назад

Najpierw Hiperborea, potem Winetta, potem Atlantyda, potem Yonaguni, Czy Hiperborea mogła być zatopionym kontynentem MU ?

@adamk1v645 6 месяцев назад

Serial wikingowie Nie pamiętam dokładnie ale bylu tam

@KelthuzOfficial Год назад

do Skandynawii nie dotarł żaden potomek Yamnaya. Kultura ceramiki sznurowej jest dziełem ludów lasostepu, nie stepu. Genetycznie tożsami z Yamnaya na poziomie autosomalnym, mają jednak inne haplogrupy Y-DNA - R1a oraz R1b-U106 lub R1b-P312, podczas gdy Yamnaya bez wyjątku mieli R1b-Z2103 i w ekspansji do Europy zatrzymali się na linii stepu w Panonii.

@piterfigielos Год назад

Hiperborea - to raczej kraina Prasłowian, czyli na południe od Bałtyku.

@mrocznewieki Год назад

Czekałem z niecierpliwością na taki komentarz :)

@courtneysalander3437 5 месяцев назад

Drobna uwaga - czy kocioł z Gundestrup nie pochodzi aby z okresu przedrzymskiego a nie rzymskiego?

@mrocznewieki 5 месяцев назад

Najwęższe datowanie tego kotła to ok. 150 p.n.e. - 1 p.n.e. Czyli okres rzymski

@courtneysalander3437 5 месяцев назад

@@mrocznewieki Przedrzymski, inaczej lateński. Okres rzymski jest od I w n.e. Ale to drobiazg, ostatecznie nie tego dotyczł główny temat filmu :)

@MrZylak Год назад

9:55 nie chodziło czasem o słowo "preindoeuropejskich", zamiast "praindoeuropejskich"?

@mrocznewieki Год назад

Tak, pomyliłem się.

@KS2416 Год назад

Odnośnie rogów to jeszcze kreta.

@KelthuzOfficial Год назад

nie ma żadnych dowodów na obecność Kimmerów w Panonii

@DamianLKW Год назад

Samowie wystąpili w serialu „Wikingowie” w bodajże 5. sezonie.

@mrocznewieki Год назад

Nie dotrwałem w takim razie. Odpuściłem sobie ten serial znacznie wcześniej.

@Tomasz-ye6np Год назад

:))

@maciejkorwin9553 Год назад

A ja myślałem że będzie coś o Królowej Egiptu Ostatniej

@mrocznewieki Год назад

Niestety nie mam w planach Kleopatry w najbliższej przyszłości. Słuchacze wolą Hunów i Scytów :)

@fandzejka9540 Год назад

Kultura toporów to prawdopodobnie indoeuropejczycy - czy dobrze zrozumiałem? Btw najlepszy polskojęzyczny kanał o historii ,,dawniejszej,,.

@mrocznewieki Год назад

Tak, kultura toporów to odłam kultury ceramiki sznurowej a ci byli w prostej linii potomkami Yamnaya.

@matyjaszmatyszek7306 Год назад

@@mrocznewieki Tyle że Yamnaya (po ludzku i normalnie Jamna) to raczej ludzie z męskim znacznikiem R1b czyli przodkowie przedindoeuropejskich mieszkańców Europy Zach. Można ich wiązać z kulturą pucharów dzwonowatych. Kultura ceramiki sznurowej wywodzi się z Europy Śr. Przede wszystkim należy pamiętać, że kultura archeologiczna przeważnie ma się nijak do ugrupowań etnicznych.

@mrocznewieki Год назад

@@matyjaszmatyszek7306 członkowie kultury ceramiki sznurowej pochodzą z mieszanki ludów neolitycznych oraz indoeuropejczyków (Yamnaya - ewentualnie "kultura grobów jamowych"), są więc bezpośrednimi potomkami Yamnaya.

@matyjaszmatyszek7306 Год назад

@@mrocznewieki Kultury ceramiki sznurowej i grobów jamowych współistniały ze sobą, więc nie może jedna wywodzić się z drugiej. To tyle o kulturach. Natomiast jakie etnosy zamieszkiwały obszary obu kultur jest tajemnicą. Choć może nie do końca. W świetle badań antropologicznych współcześni mieszkańcy Polski są w większości potomkami ludzi z kultury ceramiki sznurowej z końca II tys. p.n.e. Natomiast genetyka wiąże ludzi kultury grobów jamowych z Europą Zach. (haplogrupa R1b). Indoeuropejczycy raczej nie wywodzą się z południowej Rosji i Ukrainy tylko z terenów leśnych Europy wschodniej i Środkowej. Romantyczne obrazy stepowych jeźdźców i łuczników jako przodków współczesnych Europejczyków przynależą już do świata fantazji.

@mrocznewieki Год назад

@@matyjaszmatyszek7306 "tym samym dane genetyczne pozwoliły rozstrzygnąć toczący się od dekad spór archeologów o naturę relacji między kulturą grobów jamowych a kulturą ceramiki sznurowej (...) Badania DNA pokazały jednak, że w zależności między kulturą grobów jamowych a kulturą ceramiki sznurowej wynikała głównie z przepływu ludzi. Twórcy kultury ceramiki sznurowej przynajmniej w genetycznym sensie byli po prostu zachodnią odnogą kultury grobów jamowych". "D. Reich, "Kim jesteśmy skąd przyszlismy.... s. 147-8. Badania sprzed kilku lat które Reich prowadził razem z I. Lazaridisem i N. Pattersonem, książka wydana w 2018, czyli dane są z 2016-17. Oczywiście autorzy podkreslają, że są różnice (głównie w ceramice) pomiędzy obiema kulturami ale znacznie więcej jest podobieństw.

@mattfitkovsky1756 Год назад

nie ma nic ciekawszego jak skandynawia

@User16666 2 месяца назад

Mapka pomija nie wiadomo dlaczego obecnie polskie Pomorze.

@mrocznewieki 2 месяца назад

Pewnie dlatego, że nie dotyczy czasów obecnych.

@User16666 2 месяца назад

@@mrocznewieki ok .miałem na myśli również tamte pomorze . To nie były puste tereny.

@User16666 2 месяца назад

@@mrocznewieki i na pewno nie były polskie

@barneydenstad2148 Год назад

Narrator bardzo podkresla o siekierach bojowych. W samej rzeczy one sie nazywali siekierami lodziowymi, i tak tez ta epoka byla znana... Siekiery wprawdzie zapewnie byly uzywane do boju, ale ksztaltu byly wlasnie - lodzi.

@mrocznewieki Год назад

„W rzeczy samej” siekierki nazywają się tak jak nazwą je archeolodzy. W nauce funkcjonują zarówno topory bojowe jak i łodziowe.

@barneydenstad2148 Год назад

@@mrocznewieki No, slusznie. Obecnie to nazywa sie topory bojowe. Ale chyba powinno sie wspomiec i nazwe topory lodziowe; bo tak to ludzie powszechnie je znaja.... JA np dowiedzialem sie nazwr topory bojowe dopiero teraz. Dotychczas lodziowe...

@godrykfusrodah6305 8 месяцев назад

Z Hyperboreą spotkalem sie do tej pory tylko na mapkach do ksiazek Roberta E. Howarda

@krzysztofniewczas4894 Год назад

Najlepsze jest to że najpierw jest epoka brązu a potem żelaza. Do uzyskania miedzi jest potrzebny prąd. Nieźle nas tumanią

@Adam509846 Год назад

Ale wiesz że do XIX wieku nie stosowano elektrolizy, a mimo to pozyskiwano miedź? Po prostu robiono to mniej efektywnie i potrzebne były bardziej bogate rudy niż jest to wymagane dzisiaj. Na początku przetapiano rudę tlenkową, wystarczyło wtedy uzyskać odpowiednią temperaturę i uzyskiwało się miedź, jednak tej rudy jest zdecydowanie najmniej, po wyczerpaniu się rud tlenkowych korzystano z rud siarczkowych, które przed wytapianiem trzeba było jeszcze prażyć, by siarczki zmienić w tlenki, a potem wytapiano je redukując tlenki, prażenie i wytapianie powtarzano aż uzyskało się miedź o zadowalającej czystości. Oczywiście, elektrorafinacja jest dwa razy bardziej wydajna i z tej samej rudy potrafimy dzisiaj uzyskać ponad dwa razy więcej miedzi, a nawet możemy uzyskiwać miedź z bardzo ubogiej rudy, czego nie potrafili robić w starożytności, ale nie znaczy to, że elektroliza to jedyna metoda.

@krzysztofniewczas4894 Год назад

@@Adam509846 Dzięki za taki wykład. Pozdrawiam serdecznie ale jest tu sporo niedomówień

@ToChoIOCUS Год назад

Ciekawym jest fakt ówczesnego klimatu patrzac przez pryzmat tego co propaguje obecnie lewica i globalisci

@mrocznewieki Год назад

Cykliczne zmiany klimatu miały miejsce w historii i prehistorii. Miały też spory wpływ na historię cywilizacji. Nie wypowiem się o dzisiejszych zmianach klimatycznych ponieważ nie siedzę w tym na tyle aby coś mądrego powiedzieć.